De Tijdspiegel. Jaargang 11

[p. 476]

Pleitrede tegen Sint-Nicolaas.

Wij hebben in den allerlaatsten tijd meer dan ons sedert onze kindschheid heugt, hooren spreken van pogingen, om eenen ontzagverwekkenden persoon te onttroonen, waardoor wij ons zien dreigen met een strijd, die misschien ernstig kan worden als die welke thans Westen en Oosten scheidt. Reeds sedert eeuwen heeft de kinderwereld bij ons zich onder het protectoraat van een man zien gesteld, dien het Russische volk nog hooger stelt dan zijn magtigen Czaar en van wiens gunst het de bescherming van zijn vloot en de vernietiging der Engelsche en Fransche vloten hoopt. Die kinderwereld onder ons is talrijker dan de wereld der grooten en het is dus niet zonder gevaar wanneer de ouderen hunne stem beginnen te verheffen tegen dat protectoraat, waaronder het kindervolk zich zeer gelukkig gevoelt. Tot dusverre is het zelfs den grootste magten niet gelukt. De heilige Nicolaas staat daar nog en heft als een kolossus het fiere hoofd naar boven, en het is de onbezweken gehechtheid der kindernatie aan hem geweest, waardoor hij staande bleef, terwijl zijne overige collegen door het groote slagzwaard der Reformateurs getroffen, naast hem neêrzonken in het stof der vergetelheid. Op den zesden December ziet hem het oog der kinderen van den hemel rijden op een wit paard en het noemen van zijnen naam alleen heeft niet zelden meer vermogt om hen tot hun pligt te brengen, dan de wijste en voortreffelijkste zedelessen van ouders en meesters te zamen. De kerken zijn voor hem gesloten en wij weten niet of hij hier nog wel onder ons uit de wereld der ouden een gebedje tot zich hoort opzenden, maar zeker is het, dat de kinderen, die zich gelooviger toonen dan het oudere geslacht, met blijde hope en dank hem zien verschijnen. En het is alleen door hun invloed dat zich alles voor hem opent alsof het alle tempels waren, harten, huizen en niet te vergeten de hier zoo zeer bij behoorende schoenen en muiltjes, die de oude heilige zelf in de dagen van zijn leven te vullen wist. De koekebakkers, die boekverkoopers voor het ligchaam, en de boekverkoopers, die koekebakkers voor den geest, beijveren zich het zoetste en schitterendste van hetgeen zij leveren, bij blinkend gazlicht ten toon te spreiden, de rijke ouders trekken met hunne kindertjes in de vigilantes de stad door en koopen het duurste voor dezen, de armen gaan met hun kroost op de straat om het voor de ramen al dat goud en zoet te doen zien, en zelfs het heidensch Amortje brengt zijne hulde aan den katholieken Nicolaas. Wij kunnen begrijpen welk een strijd zulks zal opleveren en wij twijfelen of er niet nog eerst een dertig- of tachtigjarige oorlog zal moeten worden gestreden, voordat de ouders, die met den Sultan van Turkije zeggen: ‘Wij hebben geen protectoraat van Nicolaas in ons rijk noodig,’ hun regt algemeen zien erkend. Of het nog

[p. 477]

een overblijfsel is van de oude kinderlijke dankbaarheid, weten wij niet, maar wij durven nog niet al te luide onze stem tegen den oude verheffen. Misschien zijn wij nog niet vrij van den indruk der legende, ons door Prof. van Hengel medegedeeld: dat St. Nicolaas op zekeren nacht uit den hemel verscheen in de cel van een monnik, wien hij bij gebrek van touwen met de haren van het bed sleepte en allererbarmelijkst geeselde. De monnik had slechts geweigerd een lied tot eer van 's mans nagedachtenis te zingen, - wat zou hij misschien ons doen, zoo wij de liederen tot zijne eer deden zwijgen? Intusschen is het nog meer ontzag voor de kinderwereld, niet slechts omdat deze in ons vaderland de numerieke meerderheid heeft en gesterkt wordt door magtige hulpbenden, die met den val des heilige hun bestaan zouden zien vernietigd en daarom hun laatsten droppel bloed voor zijne heerschappij over hebben - het is veel meer liefde voor de beminnelijke kleinen, wier vreugdevolle aangezigten wij op dien avond zoo gaarne plegen te aanschouwen, dat wij bezwaar hebben hun feestvreugde voor immer weg te nemen. Maar wij behoeven dit laatste immers niet. Wij kunnen ons aan den strijd onttrekken en alle middelen aanwenden om de volwassen tegenstanders en de kleine voorstanders van Nicolaas' protectoraat te verzoenen en alzoo den vrede zoeken te bewaren. Wij hebben ons dus te scharen aan de zijde van Duitschland - door het feest der verschijning van het Christuskind onder ons in onze huisgezinnen in te voeren. Wij hebben van de Duitschers de alles behalve voortreffelijke Liedertafels overgenomen in den laatsten tijd, en ons die onverdragelijke Germanisme getroost. Maar het kersfeest is het feest voor alle volken en alle standen en leeftijden en mogen wij de kersdagen tot kerkdagen zien gewijd, wat feestelijks is er in die dagen bij ons volk voor de kinderen, die aan het kerkgaan en preeken niets hebben en voor die armen, die uit de kerk moeten keeren naar eene woning, waar koude en gebrek hen wacht? Hebben wij het tot eene gelukkige gewoonte gemaakt, de geboortedagen van ons en de onzen te vieren in een geliefden huiselijken kring, - waartoe zal de verjaardag van Hem, die meer dan vader, moeder of kind al onze liefde waardig is, zonder eenig teeken van dergelijke vreugde voorbijgaan? Hebben onze ouders zulk een feestdag niet gekend - niet doen kennen, 't is hun en ons tot schade geweest. Wij missen er de rijkste, vruchtbaarste herinneringen door aan onze kindschheid, aan blijde, geestverheffende indrukken, die onze vroom opgevoede Duitsche broeders en zusters hebben. Hoe is hun litteratuur met de bewijzen daarvan vervuld! Wie herinnert zich niet de meesterlijke beschrijving van den kersnacht in de Kerkklokstoonen van den vromen Strauss? De armen verheugen zich reeds tegen dien tijd in de hope, dat er door de rijkeren en gegoeden hun in den naam van aller Heiland geschenken worden toegezonden en zij brengen groene struiken tot een kersboom bijeen en steken hun eenvoudig lichtje aan, door welks gloed de wanden en het gelaat der hutbewoners worden bestraald, terwijl bij de kersgave een kerslied gezongen wordt. En waar de armen zalig zijn door het ontvangen, zijn de rijkeren het nog meer door het geven, het zaligste, zoo er in de harten iets wordt gevonden van den geest van het arme kindeken in Bethlehems kribbe, aan wien armen en kinderen den hoogsten zegen danken. Ik laat den St.

[p. 478]

Nicolaasavond dan voor hetgeen hij is en zal den kleinen nog iets van het gewenschte deel niet onthouden, maar mijn beste gaven bespaar ik hun en den armen voor het kersfeest. En hebt gij voor den 6 December iets over, vergeet niet dat er drie weken later een heerlijker, heiliger feest kan bereid worden en dat voor den rijke is: het geven, den arme het danken, Christus voor allen!