De Tijdspiegel. Jaargang 11

[p. 419]

Geloofsversterking.

Stichtelijke overdenkingen van J.P. de Keyser, predikant te Arnhem, Arnhem, G.W. van der Wiel. 1854.

Een Arnhemsch prediker, die hopen wij, nog veel en zeker nog lang prediken zal niet slechts voor de gemeente, maar ook voor de predikers onzes lands, heeft eens zijne vrees te kennen gegeven, dat men op het stichten door roering des harten zoo lang zich zal toeleggen tot dat de verlichting der kennis van Jezus en zijn Evangelie zal weggesticht zijn. Wij ontveinzen het niet dat het woord: stichtelijk ook in onze ooren geen bijzonder liefelijken klank heeft gekregen. Wij hebben zooveel papier van deze en gene zijde zien aandragen hetwelk den naam stichtelijk droeg, dat wij ons overtuigd moesten houden: indien het slechts ten halve dien naam verdiende, het gebouw der christelijke gemeente reeds onder ons tot de wolken zou reiken. De stapels stichtelijke lectuur zijn zeker bergen hoog. Mogen auteurs en uitgevers ons zooveel niet leveren? Paulus zou er van zeggen: alle dingen stichten niet! Intusschen behoorde er niet die buitengewone moed toe, dien wij anders noodig hebben, tot het lezen van dergelijke lectuur, - nu ons de stichtelijke overdenkingen van een anderen prediker uit Arnhem worden aangeboden, die eene waardige plaats naast den ouderen broeder inneemt niet slechts in de gemeente, maar ook op het gebied onzer theologische letterkunde. Het voorhoofd van den meer bejaarden collega zal zich dan ook zeker niet hebben gerimpeld bij het lezen van dit werk van den jeugdigen ambtsbroeder, die - of bedriegen wij ons? vele zijner voortreffelijke eigenschappen deelt. Op de Keyser's Overdenkingen passen voorzeker zijne minder gunstige uitdrukkingen boven door ons vermeld, niet. Het zijn woorden met zout besprengd, die ons hier worden aangeboden. Indien het waar is, wat ons somtijds zoo toescheen, dat men het voor een bewijs rekent van hartelijkheid, wanneer onze predikers en schrijvers van preekachtige opstellen niet aan het einde kunnen komen, dan zouden wij dien naam niet durven toepassen op deze overdenkingen, en ze liever hartig noemen, dat door niemand met kortheid strijdig wordt gerekend. De overdenkingen hebben niets van dat zwevende, dat zoete, dat kalme waarbij wij iets in ons voelen ontwaken, van hetgeen wij hebben op een warmen zomermiddag als wij na den eten ons alleen neêrzetten onder een linde- of kastanjeboom, aan den rand van een zeer zacht ruischend beekje. Wij konden dan somtijds zoo aan het overdenken komen, dat wij eindelijk over het denken heenkwamen en het denken geheel overging. Wij hebben hier iets anders, iets beters, rijp geworden vruchten van overdenkingen, gedachten vol kern en pit, opmerkingen die het toonen, dat de schrijver heeft rondgezien niet slechts in den Bijbel en in de menschenwereld, maar dat hij er aanhoudend in heeft verkeerd, dat hij er in leeft. Wij voelen hier in waarheid ons geloofsversterking toedienen en het zou zeker van eene

[p. 420]

erg verzwakte gezondheid des geestes getuigen, wanneer iemand de middelen niet zou kunnen verdragen. De geest van den schrijver is bekend. Aan Fariseïsme en Sadduceïsme heeft hij sedert lang openlijk den oorlog verklaard, om enkel te wijzen op den Eenige, die zijne discipelen nooit getroost heeft met de voorspelling dat alle menschen goed van hen zouden spreken. Hij is waardig den strijd te voeren. 't Is voor de heerlijkheid van den Eenigen volkomen Zaligmaker, den Eengeboren Zoon Gods, dat hij strijdt tegen bijgeloof en ongeloof en dweepzucht, en het kunnen slechts echoos zijn van de bittere aanklagten, die deze hebben doen hooren, wanneer zulk een strijd voeren niet met woorden van eerbied en belangstelling en dankbaarheid wordt begroet. Wij hebben voorzeker wel behoefte aan wakkere en kloeke mannen, die door woorden van kracht de booze geesten onzer eeuw durven bestrijden, en tot zwijgen brengen, die thans in maatschappij, kerk en staat hun troon zoeken op te rigten. De Keyser behoort dan ook wel tot degenen, die het meest door hen wordt gevreesd. Waarom? omdat hij hatelijk is tegen personen? Wij zouden met alle liefde voor de echt geloovige, echt christelijke rigting van den Arnhemmer prediker, de eersten wezen die het publiek tegen de vruchten van zulk een geest zouden waarschuwen. Maar het tegendeel is waar. Lees de vier en twintig overdenkingen die hier worden aangeboden en het zal u duidelijk worden, dat het de scherpe blik dien hij werpt in het werkelijke leven, en de juiste, wel gekozene puntige manier is van uitdrukking, die hem boven de meeste stichtelijke schrijvers eigen is, waardoor hij weet te treffen. Bij alles wat hij schrijft, heeft hij een bepaald doel voor oogen en als een bekwame boogschutter spant hij bijkans nimmer den boog zonder te raken; hij rigt zijn pijlen tegen de zonde in welken vorm zij zich ook vertoone, en omdat de vriend der zonde dat gevoelt, dat hij in 't geen hem 't liefste is getroffen wordt en niet altijd lust heeft zich verwonnen te verklaren, antwoordt hij somtijds met verwijtingen. De geloovige Christen, die in waarheid wenscht te worden gesticht en opgebouwd op het eenige fondament, Jezus Christus, zal het bij de lezing dezer overdenkingen bespeuren, hoe de schrijver in stukken als: Voor de dooden het doode, van den wederkeerenden boozen geest, Gewetenstoestanden den mensch aan zichzelven weet te ontdekken, en hoe alle stukken de blijken dragen van innige ingenomenheid met den Heer, zóó dat de behoefte aan Hem, eerbied, liefde voor Hem hier moet worden bevorderd. Zullen wij eene proeve mededeelen? Maar de uitgever, die den lof verdient van sedert jaren door goedkoope uitgave van leerredenen onzer beste vaderlandsche predikers aan de behoefte van ons godsdienstig publiek te voldoen, heeft het eerste deel dezer geloofsversterking in zes afleveringen, voor den geringen prijs van een daalder verkrijgbaar gesteld, en wij zijn overtuigd, dat dat nietig kapitaaltje voor elk die op godsdienstige kennis, en versterking des geloofs prijs stelt en een zuiveren smaak bezit, de rijkste renten zal opleveren.