De Tijdspiegel. Jaargang 11

[p. 122]

Den geleerden is goed prediken; moeijelijk het schrijven voor kinderen.

Een kijkje in de hut van Oom Tom, door Tante Marie, voor hare Neefjes en Nichtjes. Met eene Toespraak van de Schrijfster, H. Beecher Stowe, aan de Jeugd. Uit het Engelsch door A.G. Bruinses, met platen. Te Sneek, bij van Druten en Bleeker. 1853.

Wie heeft niet, na kennis te hebben gemaakt met Oom Tom, het mogt dan in 't oorspronkelijke, in 't Duitsch, Fransch, of in onze moedertaal wezen - wie heeft niet het plan, om dat werk, dat door den geest der vroomheid en humaniteit, nog meer dan door den genius der dichtkunst is ingegeven, ook onder het bereik van jeugdige menschen te brengen, toegejuicht? - Met gunstige, met zelfs wat hooggespannen verwachting, namen wij ook het boek ter hand. Het mogt bijna 350 bladzijden groot wezen; wij stelden ons kínderen voor van wat gevorderden leeftijd, en hadden er nog vrede mede. De toespraak van mistress H. Beecher Stowe, deed ons altijd het beste hopen, al mogt het ‘Kijkje’ dan ook zoo doende wel beschouwen, gadeslaan, turen heeten. Wij stelden ons de neefjes en nichtjes slechts van wat meergevorderden leeftijd voor, zoodat het boek, bij den korten maatstaf, welken de kleine menschen aanleggen aan de dingen, hun nog niet als een ondoorwadelijke foliant voorkwam, van twaalf of veertien jaren. - Onder de figuren op het breede stuk dat wij aan het meesterpenseel van mistress Beecher Stowe danken, waren er, die wij gaarne gebragt zagen onder het oog van kinderen. Mozes en Peter en hun klein zusje, slavenkroost, maar toch door ouderliefde gevoed en eenigermate opgevoed, Topsy het kind, dat bij veel natuurlijken aanleg vergeten en versmeten was, wij zagen dezen reeds van den achtergrond op den tweeden en zelfs eersten grond gebragt; Henrique de overmoedige, en vooral het engeltje Evangeline, - wij zagen dezen allen in onzen geest bereids als representanten van het opkomend geslacht in die koloniën, vaten ter eere en oneere gevormd voor dit leven door den Almagtige, en die toch aller Vader blijft. Wij hoopten eene wereld van kinderen voor onze kinderen te vinden, waarin dezen ootmoedig dankbaar werden gestemd voor menig voorregt, waarin zij menschelijkheid en mededoogen konden leeren, terwijl aan Oom Tom, sir St. Clare en diens verweekelijkt harde gade, Dinah en Old Prue werd voorgespiegeld, wat menschen door omstandigheden in het leven ligt werden, maar wat zij ook daaronder, door vrome gezindheid en kracht des geestes, konden worden en zijn. - Door zulke verwerking, nog iets anders dan omwerking, met enkele verplaatsingen of uitlatingen, had, onzes inziens, een werk kunnen ontstaan, dat de kinderen met vreugd en vrucht hadden gelezen en herlezen. Het had zoo een tafereel kunnen opleveren, eenigermate als dat wat Lossius in zijn' tijd in Gumal en Lina gaf; maar zooveel meer

[p. 123]

aanschouwelijk en onderhoudend, zooveel levendiger, en daardoor meer berekend voor de eischen onzer dagen.

En voor zulk eene behandeling leverde Uncle Tom's Cabin overvloedig stof, was er ook menig tooneel in, waaraan verandering bezwaarlijk verbetering kon wezen. - Nu is het werk, kleine wijzigingen en toevoegselen uitgezonderd, b.v., waar in den beginne Tante Marie wordt voorgesteld als een' eersten avond haar nichtjes en neefjes vertellende, en welks aanhef vrij goed is, maar waarop wij geen tweeden zien volgen, dat wij terstond op de stoomboot La belle Rivière Oom Tom ontmoeten, - van geene verwerking merkbaar spoor, dan het bekorten van eenige gesprekken, het weglaten van enkele scènes of geheele hoofdstukken, b.v., Chapter XI, en het tooneel van den slavenverkoop, de geheele geschiedenis van George, het hoofdstuk the Freemans Defence en het gesprek over de geldslavernij der lagere volksklassen in Engeland. Wat daarbij Tante Marie's keuze heeft geleid, welke beginselen zij daarbij heeft gevolgd, weten wij niet, gedeeltelijk kan het de bevordering van eenheid geweest zijn. - Zij schijnt zich niet door overdrevene Engelsche pruderie te hebben laten besturen, die trouwens bezwaarlijk aan iets in Uncle Tom's Cabin aanstoot nemen kán; dan hadden wij eerder verwacht, dat zij hetgeen er op blz. 54 over zachtheid of ruwheid van 't mannelijk geslacht en van wittebroodsweken in het huwelijksleven wordt gezegd, er uit zou hebben gelaten. - Om bevatting der kinderen heeft zij zich luttel bekreund, veelal woordelijk gevende wát en zoo als het in genoemd werk voor volwassenen werd geschreven. Daarom hebben wij dan ook het Kijkje in de hut van Oom Tom niet ten einde toe, slechts voor de helft uitgelezen, meenende genoeg van den aanleg te hebben gezien, om onzen lezers mede te deelen wat zij hebben te verwachten. - Men houde het er daarom niet voor, dat het waarlijk voortreffelijke boek voor jeugdige lezers bedorven is. Wij zouden haast zeggen, dat kon het bij eene zoodanige behandeling zelfs niet; doch er had, wij blijven bij onze meening, iets veel beters van kunnen worden, bij eene meer doeltreffende omwerking, waartoe het oorspronkelijke werk figuren had kunnen leenen, grondtrekken leveren, ideën aan de hand geven. - Zóó als het thans daar ligt, komt het ons voor, alsof men van een groot kleedingstuk voor volwassenen alleen een eind had afgesneden; terwijl er vrij wat meer noodig was geweest, om het regt geschikt en passend voor de kinderen te maken.

De vertaler had zich zoo doende den arbeid dikwerf ligt kunnen maken, door die van de Hut van Oom Tom nevens zich te leggen. Of de heer Bruinses dit heeft gedaan, weten wij niet, omdat wij geen hollandschen Uncle Tom's Cabin ter hand hebben. - Wij gelooven zulks niet, omdat wij hier en daar nog al een verkeerd overgebragt woord en phrase, soms onduidelijke constructie vonden, b.v. blz. 49^b, waar wel bij ‘marokijn’ het epitheton ‘zwart’ mogt behouden wezen, zoo als het ook in Uncle Tom's Cabin staat, fellow is niet bepaald ‘jongen,’ regard beter ‘aanmerking,’ het sot on him is nog wat anders dan ‘het op iemand begrepen te hebben,’ a call on your benevolence is meer beroep doen op iets; voor eene bijzondere neiging tot werkzaamheid zouden wij liever eene buitengewone geschiktheid voor allerlei zaken hebben vertaald. Verder vielen ons een ‘looze lach’ voor een glimlachje en ‘lemoengeu-

[p. 124]

rige verbena's’ in 't oog, domestic relations blz. 69, kan záken des meesters beteekenen, doch hier wordt wel wat anders bedoeld, porters mede aldaar, moest wel door ‘dragers’ en niet door portiers worden vertaald. Op blz. 73 is velvet niet geborduurd, maar fluweelachtig, zacht. - De heer Bruinses houde ons deze aanmerkingen ten goede!

De uitvoering en de band is net, zeer net; de plaatjes zijn werkelijk een sieraad voor een boek van deze soort; alleen op dat tegenover blz. 187 kwam ons Evangeline wat jonkvrouwachtig voor, trouwens haar zitten te paard mag daartoe iets bijdragen. De uitgevers hebben voor den gestelden prijs inderdaad niet met karige hand gegeven.

chonia.