De Tijdspiegel. Jaargang 11

Alweêr twee deelen druks voor koffijzakjes!

Onder den ongelukkigen titel van ‘Huichelarij en verraad of de aanslag op Bergen op Zoom, anno 1581,’ wordt ons door zekeren heer G.D.L. van Linschoten een zoogenaamd ‘Historisch Romantisch Tafereel uit de Nederlandsche geschiedenis’ opgedischt.

Verre is het van ons te vergen dat elke roman de verdiensten zou moeten hebben van Bulwers: ‘Mijn Roman,’ dien prachtigen, helderen spiegel van 't ware leven, of dat elke historische novelle de vergelijking zou moeten kunnen doorstaan met Schimmel's: ‘Eersten dag eens nieuwen levens,’ die gespierde voorstelling van een krachtigen tijd en krachtvolle mannen; maar we verlangen dan toch in onze dagen, in een gedrukt werk van twee deelen, dat een historisch romantisch tafereel heet te bevatten, iets te vinden 't geen waar is, 't geen ons een blik doet werpen in zekeren toestand en zekeren tijd, iets meer in één woord dan een kronijkmatig verhaal, doorspekt met gemeenplaatsen, in een schier onleesbaren stijl. Iets flaauwers, matters, vervelenders dan dit boek hebben we zelden onder de oogen gehad. 't Eenige wat we er ten gunste van kunnen zeggen is, dat het niet zoo akelig is als de titel zou kunnen doen onderstellen; er komen geen bloedige moorden of schrikkelijke vergiftigingen in voor; men kan er gerust bij inslapen zonder vrees voor benaauwde droomen.

We zouden een tal van staaltjes als bewijsgronden voor ons oordeel kunnen aanvoeren: een paar lang niet van de ergsten mogen voldoende zijn. De heldin van 't verhaal wordt aldus geschilderd:

‘Geene schoonheid van den eersten rang zijnde, had zij echter iets in haar gelaat, dat onwedersprekelijk boeide; haar zacht blaauw oog scheen de spiegel harer reine ziel te zijn, terwijl de onschuld van haar gemoed op elken ge-

[p. 125]

laatstrek in haar bevallig, liefelijk blozend aangezigt zigtbaar was; zonder in eenig opzigt trotsch te wezen, bezat zij echter iets in haar voorkomen, gang en manieren, dat terstond eerbied en achting inboezemde; bloeijende in het genot eener gewenschte gezondheid, welke den jeugdigen blos van eenen twintigjarigen leeftijd zooveel schoons bijzet, kende zij nog geene andere wenschen, dan den voortduur van die stille genoegens, welke zich met elken dag in ruime mildheid aanbieden en gelegen zijn in die tevredenheid des gemoeds, welke alleen door eenen wandel op het pad van godsvrucht en pligt te vinden is.’

't Zal wel geen aanwijzing behoeven, dat dit soeperig en slordig geschreven couranten-artikeltje alle kracht van dictie, alle kernachtigheid en levendigheid van voorstelling mist. We zouden er kunnen boven stellen: ‘Beschrijving eener maagd in couranten stijl.’

Het tweede staaltje kiezen wij uit den dialoog:

‘Neen, heer van Valkenburg! ik ben de man niet, dien men zoo gemakkelijk kan blinddoeken. Waart gij, gelijk zulks een' edelman betaamt, bij mij gekomen, en hadt gij getoond, dat het adellijk bloed u nog onvervalscht door het adellijk hoofd vloeit, zoo zou ik welligt uwen voorslag in overweging genomen hebben; thans echter verkies ik u hierop niet te antwoorden, en moet gij der schending van mijn gebied dank wijten, dat ik u niet door mijn volk het kasteel doe uitwerpen.’

‘Bij den hemel, markgraaf! wilt gij mij razend maken, of denkt gij, dat het bloed mij ijskoud door de aderen stroomt?’

‘Het is mij onverschillig, wat gij van mij denkt, doch dat ik meen, wat ik zeg, daarvoor is u heer Jan van Withem waarborg. Hebt gij mij dus niets van uwen prins te zeggen, zoo verzoek ik u mij te verlaten, en mij hier nooit weder te ontmoeten (NB. in zijn eigen huis), tenzij dienstzaken u daartoe nopen.’

‘Is dit uw laatste woord, markgraaf?’

‘Mijn laatste; doch wanneer gij nu niet onmiddellijk vertrekt, zal ik genoodzaakt zijn mij te verwijderen, om mijne bedienden te roepen en u als een verwaten indringer en maagdenroover van hier te doen verdrijven.’

‘Bij God, markgraaf! dien hoon verdraag ik niet. Een eerlooze is hij, die mij een indringer noemt; ja, dat zijt gij, al noemt gij u nog tienmalen heer van Withem. Voldoening zult gij mij geven, al wist ik te voren, dat ik er door ter helle zou varen.’

Zóó spreken de hoofdpersonen en in dien trant is het gansche boek geschreven. Nu er echter eenmaal iemand geweest is die het geschreven, en een ander die het gedrukt en uitgegeven heeft, kan het ons niet schelen of er derden zijn, die het lezen: kwaad zullen zij er niet uit leeren, hun geduld zullen zij er misschien door oefenen. Wij voor ons kunnen niet nalaten van harte te wenschen, dat we nooit meer genoopt zullen worden een dergelijk product al geeuwend te moeten doorworstelen.

Dixi.