De Tijdspiegel. Jaargang 11

Iets wat goed is van iemand die beters kon.

Lotgevallen van Eugenius Stillfried. Uit het Hoogduitsch van F.W. Hackländer. 1853. Utrecht. D. Post Uiterweer. 1853.

Dat er in onze dagen van den roman meer wordt gevorderd, is iets wat te stellig, te algemeen aangenomen is, om er nog een woord over te verliezen. Men geeft en neemt er geen genoegen meer mede, wanneer men enkel feiten, al waren het de ergste ijsselijkheden, opeentast, of op louter verwikkelingen en ontknoopingen het aanlegt. De roman moet een spiegel van- en voor het leven zijn. Men wil niet enkel den arm zien handelen; maar het hart voelen kloppen, de gevoels- en bewegingzenuwen zien vibréren, de gang daarin moet uit- en inwendig, factisch en psychologisch gemotiveerd zijn. De roman mag niet meer, om het wat gemeenzaam uit te drukken, maar zoo wat heen babbelen; hij moet spreken, onze zucht naar kennis van menschen en dingen mag niet ledig uitgaan, ook wanneer het bijoogmerk om zich te vermaken en te vermeijen zijne regten behoudt.

Leggen wij dezen maatstaf aan het boven aangekondigd werk, dan zal het velen, gelijk het ons doet, wel wat kort voorkomen; al heet het ook niet

[p. 45]

te eenenmale: ‘geteld, gewogen, te ligt bevonden.’ - In het beschrijvende is zeer veel goeds, in de schetsen van plaatsen, van menschen, in de voorstelling van karakters is soms poëzij genoeg om het effect te doen van de Italiaansche school, naauwlettendheid genoeg om aan de Hollandsche te herinneren. En toch liet het geheel bij ons den indruk na, alsof wij een' meester in gedachten verzonken schetsjes en trekken op een papier zagen maken, waarbij hij wel een hoofdplan had, doch dat hem niet duidelijk voor den geest stond, om daaraan al zijne aandacht te wijden. - Dien indruk maakten Eugenius Stillfried en Katharina, de patriciër en het groente- en bloemenmeisje op ons. Vrouw Schoppelman en hare beide zonen, scherper geteekende en gemakkelijker weder te geven karakters, met de grovere meer gemarqueerde trekken, kwamen ons beter gelukt voor, zoo mede mevrouw Stillfried en de schelmachtige justitieraad Werner, die bijna stereotype is geworden. Evenzoo vonden wij in de schouwburg-bijzonderheden tal van Reminiscenzen uit Göthes Wilhelm Meister en Aus meinen Leben, mogt ook menige scène, waarin Eugenius en zijn vrolijke raadsheer (lustige Mentor) bij het zwervende leven met het tooneelgezelschap, goed zijn geschetst. Het denkbeeld van de Lijmsudia is bij het mofsche af; en toch doet de president daar een verhaal [van blz. 284-326 I d.] uit den jongsten oorlog in Italie, waar de schrijver toont dat hij zich beweegt op een gebied, waar hij te huis mag heeten. Daar is alles leven, het akelige trouw, maar niet grell voorgesteld. Wij lazen zelden eene beschrijving van eenig gevecht, die zoo aanschouwelijk mogt heeten.

Ons oordeel is niet geheel ongunstig. Het boek zal voor velen een aangenaam onderhoud opleveren, en onderscheidt zich inderdaad nog gunstig van zoo menigen prul-roman, als in den laatsten tijd uit sommige Duitsche hoofden en van sommige Duitsche persen kwam, waarin lamheid en gewelddadige overspanning elkander den distel schijnen te betwisten, en waarvan wij gaarne met Bilderdijk's woorden zeggen:

‘Maar dichten? Wijndamp is 't, de hersens doorgegaan.

chon.