De Tijdspiegel. Jaargang 10

[p. 398]

Brievenbus.

VIII. Open brief van eenen doorzigtigen pseudoniem (Sp. A. en L.) aan den Katholiek in de Katholiek (vergel. het godsdienstig maandschrift onder dien titel, - Augustus 1853, blz. 109-123.)

Een doorzigtige of doorschijnende pseudoniem mag de betamelijke vrijheid nemen, den hem onbekenden schrijver van de bijdrage - ‘eene bloemlezing uit eene bloemlezing’ - het tijdspiegelglas aan te bieden, sine irâ et studio, zonder kwade bedoelingen - alleenlijk ter nadere toelichting en regtvaardiging betreffende eenige punten daar behandeld. - De doorzigtige erkent het doorzigt van den schrijver in de Katholiek, die, op zijn standpunt gevestigd, over het algemeen mild en toegevend beoordeelt - vergelijk Matth. Hoofdst. VII, vs. 1, vooral vs. 2. - De bloemlezing uit de leerredenen der Protestanten in de April- of Bisschops-maand, 1.1. is door den Katholieken recensent herzien, getoetst, dikwerf verworpen, en toch niet geheelenal ontbladerd - ja, aan de bedoeling van de verschillende stellers dier leerredenen, en ook aan die van den pseudoniem, is meermalen regt wedervaren. - 't Is waar, en wij bekennen dit als waarheid - blz. 110: ‘dat de doorzigtige’ - de Protestant wel te verstaan, - ‘gelijk hij gewoon is met een glimlach om de lippen, zich plaatst op een: - standpunt - en met jolige scherts spreekt,’ - niet waar daarentegen is de parenthese - ‘dat hij zich boven allen en alles, op een schijnbaar onschuldig maar eenigzins dubbelzinnig standpunt plaatst.’ - Hij verzekert veeleer te streven, om op het standpunt van protestantsche vrijheid en christelijke verdraagzaamheid, pro viribus, naar de hem verleende krachten, gevestigd te blijven, en heeft daarvan blijken genoeg gegeven - ook tegenover de Katholieke broeders, wier regten hem even veel gelden als die zijner geloofsgenooten op kerkelijk gebied. - Dit erkent de bloemenlezer uit de bloemlezing op eene hem vereerende wijze, aldus schrijvende - blz. 122 -: ‘'t Is door den schrijver in den Tijdspiegel er blijkbaar op gezet, om ditmaal, uit de laatstgehoudene April- en Mei-preken, eenige toonen te laten hooren, die wel het minst beleedigend zijn, en in zoo verre mogen wij hem, en wie minder wreed dan een Bekker, Barger, of Doedes, of van Oosterzee, spraken, onzen dank niet onthouden’ - Wat er nu, helaas! volgt van ‘smadends op den paus, van oogenschijnlijke goedwilligheid die als behendige verwijten en smaadheden, des te gevaarlijker kunnen worden,’ - dat, o Katholiek in de Katholiek! dat leggen wij, bij zoo vele andere grieven van uwe zijde, zeer spoedig ter griffie en laten het ter uwer verantwoording, en zullen niet pogen om u te wederleggen. - Eens ter zijner tijd, waar meer vrede en waarheid ons allen wacht, dan aan deze zijde van het graf, eens zullen die thans ter griffie gedeponeerde stukken en acten weder openbaar worden: - de commissie die ze eens zal beoordeelen en rapport uitbrengen, blijft - diligent verklaard - en wij scheiden hier van u, - op reces, -

[p. 399]

Als ge eindelijk van den armen ‘doorzigtige’ betuigt blz. 122: ‘dat hij alweder naar zijne gewoonte iets goeds en stekeligs, ernst en luim, met waar en onwaar door elkaâr gemengd’ - voordroeg - dan zouden we hier als noot bij kunnen voegen: dat welligt menige menschelijke bijdrage, in menig tijdschrift, zelfs Katholiek tijdschrift, door feilbare en niet feillooze menschen geschreven, somtijds juist deze zelfde kenmerken vertoont, - en dat wij ons een weinig meer moesten beijveren om het ‘goede en ware’ niet over het hoofd te zien, al springt het ‘stekelige en onware’ ons telkens in het oog. - Buiten dat bestaat de mogelijkheid bij den Katholiek en den Protestant, dat ze minder helder en duidelijk, op zekere uren van den dag, zien; dat het licht wat te flaauw is, om juist te kunnen onderscheiden; of dat men is geworden bijziende, dubbelziende, scheelziende, of wat er meer, helaas! kan haperen aan de noodige gezigtskracht van het inwendig zielenoog, - waarbij vergeleken kan en moet worden het woord des Heeren, Matth. Hoofdst. VI, vs. 22 -: ‘Het licht des ligchaams is het oog; indien nu uw oog eenvoudig (gezond) is, zoo zal uw geheel ligchaam licht zijn - maar indien uw oog kwaad (ongesteld) is, zoo zal uw geheele ligchaam duister zijn; indien dus het licht, dat in u is, duisternis is, hoe groot zal dan de duisternis zelve zijn?’

Zeker is het dat eenige duizendtallen Katholieken en Protestanten, heden ten dage, de goddelijke hulp van den Hemelschen zieleoogen-arts, die eens alzoo sprak, dringend behoeven!

De Katholiek in de Katholiek heeft ditmaal de goede bedoeling van den pseudoniem niet miskend. - Deze heeft uit de acta cancellaria (kanselstukken) willen bewijzen, dat de Protestanten hier en daar niet blind zijn voor hunne feilen en gebreken, dat zij onpartijdig hebben gesproken, en de regten der Katholieken niet wilden ontzenuwen. - Menige zinsnede uit de aangehaalde leerredenen heeft dit voor de wereld zegepralend bewezen, - en wij wenschen nu, volgens het jus talionis, regt der wedervergelding, dat de Katholieke mede-christenen, waar het pas geeft, mede niet blind zijn voor hunne feilen en gebreken, en even onpartijdig spreken, en ook onze Protestantsche christelijke regten eerbiedigen. - Naar onze wijze van zien, en de bijdrage van den Katholiek in de Katholiek overtuigde ons op nieuw daarvan, bestaat de volmaaktheid en onfeilbaarheid noch binnen, noch buiten Rome, - binnen en buiten de muren van Ilium wordt gezondigd - (Iliacos intra muros peccatur, et extra) - en dat behoort men te erkennen - en als men het niet wil erkennen, ligt daarin het bewijs dat er al weder wat hapert aan het inwendig gezigtsorgaan; of dat men ons een gekleurd, schadelijk brilleglas voor het oog houdt, waardoor men, hoewel op ons eenig geliefkoosd standpunt vast, geweldig vast met de beide voeten staande - ‘en desalniettemin, en evenwel nogtans’ verkeerd ziet - want men kan vast staan en toch slecht zien.

De Katholiek in de Katholiek kan uit de medegedeelde leerredenen der heeren Ten Kate, Van Koetsveld, Meppen, Lentz, Lagers en Huydecoper, telkens zien, met heldere, onbenevelde oogen, wèl te verstaan, zien, dat zij, met Protestantschen ernst en gevestigde overtuiging, het regt der oudere zusterkerk niet willen of wenschen te verkrachten of te vernietigen; - daarom wordt aan een der Haagsche predikers, den heer

[p. 400]

Van Koetsveld - ‘regtschapenheid’ toegekend - en aan den ander, den heer Meppen wordt immers welmeenend toegeroepen: welmeenende heer Meppen! - Wat den heer Loman betreft, zegt de Katholiek gaarne met den doorzigtige: ‘'t is de stem van billijkheid en het gevoel van regt.’ - Op deze wijze erkent onze tegenstander, behoudens enkele kattenpootjes (maar wij zijn niet zoo fijn en teêr van vel, om er zwaar en doodelijk door gewond te worden), dat er toch hier en daar in de Bisschopsmaand, wat ‘goeds en wat waars’ van den Protestantschen kansel is gehoord en verkondigd.

In de gegevene omstandigheden kan men, billijkerwijze, niet meer eischen of verwachten, - hier vinden we, na zoo menig honend, tergend en beleedigend woord, ons Protestanten toegevoegd - schier concessiën - en dat zegt veel.

De Katholiek in de Katholiek is dus niet geheel vreemd aan den geest en toon, welke in ons Tijdschrift bij voorkeur wordt gehoord. - Wat ons betreft: warme liefde voor de Protestantsche christelijke kerk, dorst naar waarheid en onvervreemdbare vrijheid, en heldere inzigten - gevestigde en geweldige afkeer van alle opzettelijke en kunstmatige gezochte en bereide geestelijke duisternis, zoowel in de Katholieke als Protestantsche kerk - dat is ons streven; - en daarvoor miskenning, verguizing, laster en verwerping en spot te dragen, - dat is onze eer. - Geen haat jegens den Katholieken broeder, die ons verstaan kan en verstaan wil, die edel en onpartijdig en zelfverloochenend genoeg is, om de misstellingen in zijne kerk te erkennen, en den zoeten maar zoo verderfelijken waan eener onfeilbaarheid van welken aard en bij wien ook, eindelijk ter zijde stelt. - Waarom zoude nevens het gewapende, immers zoowel bemande scheepje van Petrus, ook ons Protestantsch vaartuig, op denzelfden tijdstroom, niet gerust en vriendschappelijk kunnen voortzeilen, beide met het kruis, als eenparige nommervlag voorzien, zonder dat men elkaâr onophoudelijk, van bak- en stuurboord, de volle laag geeft, en zooveel gedruisch en geschreeuw en getier gemaakt wordt aan boord der beide schepen - dat men elkaâr over en weêr volstrekt niet meer verstaat?

Wij voor ons, meer of minder doorzigtig, wenschen, volgens den apostel Paulus, ‘met allen vrede te houden, zooveel en zoover wij kunnen’ (Rom. XII: 18.) - Wij hopen, dat onze Katholieke medebroeders denzelfden wensch koesteren, en onder Gods hulp, de entente cordiale, zelfs in de kolommen onzer tijdschriften, die helaas! wel eens strijdschriften moeten worden, blijve bestaan. - Wij vragen het ten slotte aan den Katholiek, of hij ook geneigd is, om ons algemeen adres mede te onderteekenen - (want daar tegen, dunkt mij, kan Rome of de Heilige Vader geen protest of bulle uitvaardigen) - als we nog eens promulgeren, en andermaal voor hemel en aarde bevestigen: ‘dat de Katholieken en Protestanten, wat ze er ook tegen inbrengen, toch zijn kinderen van één Hemelschen Vader, en één Christus aan het hoofd hebben, en allen, mutatis mutandis en solutis solvendis, bij veranderde tijdsomstandigheden - en betaalde schuld - (hier, om 's Hemels wil, nog eens vergeleken, Matth. hoofdst. XVIII: 23-35) - in denzelfden unisono-hemel worden verwacht.’

't Welk, alweder, doende enz.

Spiritus Asper en Lenis.

[p. t.o. 400]

L' ENFANT TERRIBLE