De Tijdspiegel. Jaargang 10

[p. 452]

Regten en pligten, of de weg tot duurzaam volksgeluk.
Een verhaal uit den jongsten tijd.

Naar het Engelsch door C.S. Adama van Scheltema. Te Sneek bij van Druten en Bleeker. 2 deelen.

Bij de menigte van vertalingen, waarmede onze leesinrigtingen, leesgezelschappen en dergelijke gevoed worden, is het eene aangename taak voor den referent een werk als het bovenstaande aan te kondigen. Naast werken van meer wetenschappelijken aard, zal het in geene bibliotheek misplaatst zijn. Met een helder oog worden de wonden der nijverheidsmaatschappij nagespoord, met vrijmoedigheid en juistheid de middelen tot herstel aangewezen en met al den ernst, dien de zaak vordert, aangedrongen.

Gaarne maken wij de woorden des bekwamen vertalers tot de onze, als hij in de voorrede zegt: ‘Geheel uit den tijd en uit het leven gegrepen, beveelt zich het werk, naar mijn oordeel, aan door eene waarheid van voorstelling, die daaraan niet dan bijval en goedkeuring kunnen (doen) schenken. Het boeijend verhaal getuigt in al zijne schakeringen, dat de schrijver een man is, die een helderen en diepen blik heeft geslagen in het eigenlijke wezen en de geheel eenige voortreffelijkheid des Chrisdoms. Terwijl eene door eigen geest gedreven wereld waar en duurzaam volksgeluk eerst en meest van telkens vernieuwde staatkundige theoriën, van steeds vernuftiger ontdekkingen op het gebied van kunsten en wetenschappen schijnt te wachten, doet hij in dit tafereel, hetwelk aan de gebeurtenissen, zeden en denkwijzen des tijds ontleend is, met overtuigende helderheid en nadruk uitkomen, hoe alleen het Christendom, dat zijne hervorming aanvangt met, en zelfs schijnbaar bepaalt tot het individu, doordien het eene hervorming beoogt en te weeg brengt, die niet minder is dan herschepping van het zondaarshart, - wedergeboorte van den mensch tot het beeld Gods, de wel langzaam werkende, maar ook de alleen zeker overwinnende kracht is, die de bedriegelijke en rampzaligheid kweekende heerschappij der onregtigheid overwint en te niet doet.’

Behalve dit doel heeft de schrijver zich, naar referents inzien, nog een ander voorgesteld, namelijk het betoog te leveren, aan de eene zijde, dat bovenmatige inkrimping van het loon des arbeiders tot diens zedelijke verbastering noodwendig medewerkt, juist wegens de vuile bron waaruit zij voortvloeit: lage hebzucht en praalzucht des meesters, wiens voorbeeld door zijne ondergeschikten wordt nagevolgd, hetgeen van zelf tot gebrek, en om daarin te voorzien, tot misdrijven van allerlei aard voert (Graves); - aan de andere zijde, dat verdienste, geëvenredigd aan het werk des arbeiders stoffelijke wel-

[p. 453]

vaart bevordert, en menschlievende behandeling, onderstand bij tijdelijken rampspoed en voorgaan in Christelijken wandel door den meester, de beschaving van den geest en de veredeling van het hart van den werkman ten gevolge heeft (Dalton).

Maar nog een paar andere elementen - waarvan wij het eene wel in de eerste plaats hadden mogen noemen - heeft de begaafde schrijver krachtig tot staving zijner denkbeelden doen medewerken: vasthouden aan Gods regtvaartigheid, ook zigtbaar in dit leven, - heerlijk voorgesteld in den persoon van Karel Seaton, die onder den druk van een noodlottigen zamenloop van omstandigheden, schuldig verklaard is aan diefstal en aan brandstichting, waarvan de ellendige Graves de dader is.

Forrest is de verpersoonlijking van het vierde element, dat de schrijver aanwendt: meer dan gewone geestbeschaving bij den man uit de volksklasse, maar ook door wilde hartstogten tot laakbare oogmerken gebezigd; duidelijk wordt het ons aangewezen, welken noodlottigen invloed zulk een man op zijne standgenooten uitoefent en tot welke rampzalige misslagen hij hen brengen kan.

De inkleeding is meesterlijk en wij zijn overtuigd, dat zelfs geen gewoon romanlezer het boek onvoldaan zal ter zijde leggen, al dringt hij niet geheel door in het doel dat de schrijver zich voorstelde. Belangwekkende toestanden, heerlijk geschetste tafereelen, wisselen zich af en maken het boek tot een der onderhoudendste, die wij sedert lang in handen kregen. Zelden ontmoetten wij liefelijker karakters dan ons in Grace Dalton en Amy, hare nicht, worden voorgesteld.

De vertaler heeft zich goed van zijne taak gekweten, ofschoon wij de opmerking niet kunnen terughouden, dat zijn stijl aanmerkelijk zou winnen, indien hij zijne volzinnen wat minder lang maakte. Ten bewijze strekke de laatste periode, welke wij uit de voorrede aanhaalden en die in het boek zelf niet minder dan 16 regels bedraagt. - De typographische uitvoering is, gelijk wij die van de heeren Van Druten en Bleeker gewoon zijn, keurig, maar.... de plaatjes versieren het werk niet. Wanneer zal het publiek toch eens ophouden de uitgevers aan deze ijdele belasting te onderwerpen?

E.T.