De Tijdspiegel. Jaargang 10

[p. 418]

Gebeden voor zeelieden, door Dr. E.B. Swalue, Predikant te Amsterdam. Bij de wed. G. Hulst van Keulen, ten voordeele van het Collegie Zeemanskoop, voor het aldaar (te Amsterdam) opterigten Zeemanshuis.

De filantropie onzer dagen heeft hare krachten nog niet uitgeput. Zij spiedt altijd nog met arendsoogen rond, of er in onze maatschappij niet hier of daar nog wat te verhelpen, te veranderen, te verbeteren valt. Hoewel niet onbepaald ingenomen met vele onzer filantropische instellingen, genootschappen en maatschappijen, die schier ieder op eigen hand werkende, slechts de krachten verdeelen die geconcentreerd veel meer goeds zouden uitrigten, - wat Zeemanshoop bedoelt kan niet anders dan aller goedkeuring wegdragen. Dat collegie trekt zich het lot aan van éénen bepaalden stand in de maatschappij, en heeft door al zijne krachten daarop te vereenigen reeds zooveel goeds gesticht. In navolging van Engeland wil het nu ook te Amsterdam een Zeemanshuis oprigten, een toevlugtsoord voor den in Nederland aankomenden zeeman, ten einde hem uit de handen te houden van baatzuchtige woekeraars, die azen op liet zuur verdiende loon, en hem te bewaren voor de verleiding, waartoe het verblijf in de gewone zeemansherbergen zoo ligt aanleiding geeft.

Dr. Swalue door de beoefening der geschiedenis en door zijn verkeer met zeelieden met hen bekend en met het plan van het collegie Zeemanshoop ingenomen, heeft ook het zijne willen bijdragen tot de verwezenlijking daarvan. Hij heeft tweeledig gegeven: eerst eenige bladen, waarvan de opbrengst voor het fonds bestemd is, waaruit het Zeemanshuis zal gebouwd worden, dan in die bladen iets wat voor den zeeman nog beter is dan zilver of goud: gebeden.

Wij stemmen den Heer Swalue de opmerking toe, dat de zeeman over het algemeen niet ongodsdienstig is, en meestal een gevoelig hart bezit, vatbaar voor ernstige indrukken, ja zelfs voor zachte gewaarwordingen. De zeeman hecht veel aan de waarheid van het bestaan van een Almagtig, Alomtegenwoordig, Regtvaardig en Barmhartig God; maar dit alles is bij hem niet altijd even levendig. Het wordt helaas dikwijls ligtzinnig geheel vergeten. Hoe zal het beter opgewekt en in 't gemoed verlevendigd worden, om met bezielende kracht daarin te blijven leven, dan in en door het gebed? ‘Daarom,’ vervolgt de schrijver, ‘mij eenigzins in hunnen toestand verplaatsende, en innig belangstellende in het lot en den zedelijken toestand van den voor 't lieve vaderland zoo hoogst belangrijken zeemansstand, zoo heb ik mij gedrongen gevoeld, hun tot bidden eenige handleiding te geven en alzoo in eene bestaande behoefte te voorzien.’

Wij zijn niet onbepaald tegen formuliergebeden. De eenvoudige en minder ontwikkelde heeft vaak ook bij het gebed leiding voor zijne gedachten noodig. Hij leest en herleest bij herhaling

[p. 419]

zijn gebedenboek, de denkbeelden daarin uitgedrukt worden hem gemeenzaam, ze worden zijn eigendom en wekken van zelf nieuwe godsdienstige denkbeelden bij hem op. Vooral tot openlijk gemeenschappelijk gebruik, bijaldien voor de noodige afwisseling gezorgd worde, opdat het niet in sleurwerk ontaarde, achten wij formuliergebeden aan te bevelen voor den eenvoudige, die hartelijker zal instemmen met een gebed dat hij kent, dan met zulk een, dat voor de vuist uitgesproken of door den voorbidder zelf opgesteld, door hem moeijelijk kan gevolgd worden. In zooverre derhalve keuren wij het werk des eerwaarden schrijvers in geenen deele af.

Wat de waarde der gebeden, hier geleverd, betreft, het is moeijelijk daarover een oordeel uit te spreken, wanneer de opsteller zelf zegt: ‘Menigmalen voor anderen voorganger in den gebede, mogt ik dikwijls ervaren, en hiervoor danke ik God, dat mijn hart er bij was. Dit gevoelde ik ook, terwijl ik in eene biddende stemming deze gebeden opstelde.’ Hadde de schrijver zich hier niet zoo stellig uitgelaten, en ware het dus niet onbescheiden hem tegen te spreken, wij zouden gezegd hebben, dat wij den toon van vele dezer gebeden hartelijker zouden gewenscht hebben, dat het verstand er ten minste evenveel in sprak als het hart, en dat ze eenvoudiger, kunsteloozer, kinderlijker, krachtiger hadden kunnen zijn.

Voor de noodige verscheidenheid is gezorgd, aan de belangrijkste toestanden, waarin de zeeman komen kan en verkeert, is gedacht. Men vindt er: een gebed voor de uitreis, een morgenen avondgebed, een voor en een na het eten, een gebed voor en na de godsdienstoefening, na een storm, voor men aan wal gaat, in ziekte, bij herstelling, voor en na den slag, en bij behouden terugkeer in het vaderland, terwijl voorafgaat eene doelmatige aanhaling van 's Heeren voorschrift omtrent het bidden, Matth. VI: 6-15, en van zijne belofte op liet gebed, Matth. VII: 7-11.

Moge het boekje door de ondervinding bruikbaarder en voor den zeeman geschikter bevonden worden, dan wij het thans achten, en de vrucht van het gebruik zijn, hetgeen de waardige opsteller wenscht en wij van harte met hem wenschen, dat Nederland, gelijk weleer, naar de getuigenis van een onzer achtingwaardigste geschiedschrijvers in de 16^e eeuw, zoo ook thans: brave en kloecke zeelui hebbe.