De Tijdspiegel. Jaargang 10

Dordsche stemmen.

Eerste Jaargang. Eerste Aflevering. Te Dordrecht bij H.R. van Elk. 1852.

‘'t Is thans geen tijd van zwijgen.’ Wie dat woord, dat in dezen tijd zoo menigwerf wordt herhaald, voor het eerst op de lippen heeft genomen en uit zijne pen laten vloeijen, hij heeft waarlijk geen reden om te klagen, dat zijne stem is geweest: de stem des roependen in de woestijn. Zoo aan eenige, dan wordt aan

[p. 332]

zijne roepstem gehoor gegeven. Neen zeker, men zwijgt in deze dagen niet. Van welke misdaad men die dagen beschuldigen kan, de aanklagt van al te groote stilzwijgendheid zou vuile lastertaal wezen. Luistert slechts! Wat al stemmen worden er aan alle kanten vernomen: Stemmen voor en tegen Rome, liberale en antiliberale stemmen, stemmen van revolutionnairen en van antirevolutionnairen, orthodoxe en antiorthodoxe stemmen doorkruisen de lucht en dringen in tot uwe ooren. En al die stemmen, aangeheven uit alle oorden der wereld, uit alle oorden van ons vaderland, zij vormen een koor, dat in verscheidenheid van toonen zijn wederga mist, doch dat alles behalve geschikt is, om het oor te streelen van hem, die met een muziekaal gehoor is begiftigd. Want, wat er in te bewonderen zij, de harmonie wordt er te vergeefs in gezocht. Maar al verheft nu al wat spreken kan zijne stem, al maakt niemand thans zijn hart tot een moordkuil, al verkondigt elk, die maar de pen kan voeren, die maar in staat is, om zijne gedachten en gewaarwordingen op het papier te brengen, en, waarop het eigenlijk voor alles aankomt, eenen uitgever kan vinden, al verkondigt nu elk aan de wereld, wat hij denkt en gevoelt, toch, meent men, wordt er nog niet genoeg gesproken, toch blijft er, zoo meent men, nog veel te spreken over. Onder al die stemmen, die elkander trachten te overstemmen, is er, zoo dacht er althans de heer van Elk over en hij vond mannen, die op dit punt eenstemmig met hem dachten, nog plaats over voor, ja zelfs behoefte aan Dordsche stemmen.

Dordsche stemmen! In ons oor klonk die stem al terstond niet zeer aangenaam. Dordrecht heeft eene zekere vermaardheid gekregen, die, zij moge anderen smaken, in onzen smaak niet valt. Het epitheton Dordsch doet ons denken aan al wat steil regtzinnig is, wat zweert bij hetgeen te Dordrecht is bepaald en vastgesteld door de zuilen der Hervormde kerk, en al zijn wij nu daarvoor juist zoo bang niet, het wekt toch bij ons altijd zekere antipathie, die niet wordt verminderd door hetgeen wij thans dagelijks zien van hen, die dat epitheton beminnen, als den appel hunner oogen.

Dordsche stemmen! Wat zullen zij vertellen? Zullen zij herhalen, wat eens door Bogerman cum suis is gesproken? Maar wat die hebben verkondigd, is nog niet in vergetelheid gebragt. Dat wêerklinkt nog van menigen kansel. Aan de herinnering daarvan wordt menige bladzijde in menig tijdschrift gewijd. Dit kunnen dus de Dordsche Stemmen niet bedoelen, daar dan hare stem tamelijk overbodig zijn zou en zij toch nadrukkelijk verklaren, dat zij het noodig achten, dat ook eene Dordsche stem zich laat hooren. Zij moeten dus onderscheiden zijn van die Tijdschriften, die aan de belangen der Dordsche leer zich toewijden.

Maar waartoe dan dien naam gekozen, die bij zoo menigeen in den lande in kwaden reuk staat, en bij al wat vrijzinnig is op het gebied van Kerk en School en Staat, tegenzin opwekt? Zou het geschied zijn, om de Dordsche vrienden en vriendinnen een knol in de muts te draaijen? Maar die luidjes laten zich geen knollen voor citroenen verkoopen. En zoo de onnoozelen onder hen, en die tellen zij bij menigte, zich al eens mogten laten verlokken, om de begeerige hand uit te strekken naar hetgeen hun op geijkte schotels wordt aangeboden, er zijn wachters genoeg op Sions muren, om de ligtgeloovige schare, waar zij het oordeel des onderscheids

[p. 333]

mist, te waarschuwen voor de vergiftigde spijzen. Die wachters, zij zouden het verraad reeds hebben ontdekt, wanneer zij op blz. 15 lazen: ‘Men meent aan Heidenen en Joden te moeten arbeiden,’ (aan hunne bekeering namelijk) ‘maar de Roomschen, die toch ook christenen heeten, acht men niet zoo hopeloos.’ Zij zouden, en zeker niet ten onregte, in die woorden eene berisping zien van hetgeen hunne vrienden, de vrienden Israëls bij uitnemendheid, doen, al is hun doel dan ook minder de bekeering van de Joden tot Christenen, dan wel de bekeering der Christenen tot Joden.

Zou dan de naam misschien slechts toevallig zijn? Zouden de stemmen alleen daarom met den naam van Dordsch zijn gedoopt, omdat zij te Dordrecht het levenslicht ontvangen en hare eerste kreten doen hooren, omdat hare ouders in die stad met der woon zijn gevestigd, omdat daar haar wieg en bakermat worden gevonden, omdat zij van daar uitgaan in de wereld? Wij beginnen dit haast te gelooven, doch dan achten wij den naam van de kleine niet gelukkig gekozen; want bij de vrienden van Dordrecht, die hare geboorte misschien met gejuich hebben begroet, is zij nu reeds herkend voor een bastaard, en met argwaan zal zij worden gadegeslagen, door al wat juist niet bijzonder ingenomen is met hetgeen naar Dordrecht zich noemt.

Doch waartoe al die vragen? zoo hooren wij ons door redactie en uitgever toeroepen. Ziet het programma in, waarmede de eerste aflevering wordt geopend, en gij zult het weten, wat wij willen en van welken geest wij zijn. Duidt het ons niet ten kwade, heeren redacteuren en uitgever! Dàt hebben wij met inspanning van al onze krachten uit uw programma niet kunnen opmaken, ten minste dat laatste niet. Gij zegt, gij wilt den goeden geest der vaderen verlevendigen en licht en waarheid verspreiden, maar dat willen allen, van welke rigting zij ook zijn op godsdienstig, staatkundig en schoolgebied. Gij wilt uit hetgeen de periodieke drukpers en de vlugschriften opleveren, overnemen of daarin aanwijzen, wat met den Christelijken geest uwer Stemmen strookt, wat ook gij kunt beamen, en dat ter voortplanting en verspreiding onder het volk wenschelijk wordt geacht; maar willen en doen dat niet alle partijen? Gij wilt waarschuwen tegen dwalingen, tegen ongeloof en bijgeloof, waar gij kunt en waar gij meent, dat dit niet vruchteloos zijn zal. Gij wilt ook verblijdende verschijnselen op het gebied van kerk, school, enz. mededeelen; maar, nog ééns, dat hebt gij met vele redacteurs en uitgevers gemeen. Ook de wapenen, die gij wenscht te voeren, hebben niets, wat uwen geest zou kunnen kenmerken. Gij noemt ze Bijbel en Historie; maar wie bezigt diezelfden niet met u? En toch wilt gij eenig zijn in uwe soort. Gij zegt het met ronde woorden, dat gij het nuttig acht, dat onder alle stemmen, die er opgaan, ook uwe Dordsche Stem worde gehoord, dat gij meent, dat de Dordsche Stemmen haar eigenaardig nut kunnen hebben. Wij kunnen en willen het echter niet ontveinzen, ook al loopen wij welligt gevaar, om van kortzigtigheid te worden beschuldigd, dat wij het nog niet inzien, waarom juist die Dordsche Stem zich moet laten hooren, waarin het eigenaardig nut der Dordsche Stemmen is gelegen.

Evenmin heeft hetgeen in de eerste aflevering uwer Stemmen wordt gevonden, ons wijzer gemaakt, ons den geest van uw tijdschrift, zijn bijzonder nut geopenbaard. Geen enkel stuk van uwe

[p. 334]

eigene hand komt er in voor. Alles is overgenomen uit andere geschriften, en in hetgeen gij overgenomen hebt, troffen wij niets aan, wat ons juist door eene Dordsche Stem moest worden berigt. Onder het opschrift: Vreest God. Eert den Koning - deelt gij het een en ander mede aangaande de staatkundige partijen, die de souvereiniteit van het volk of die van God voorstaan, hetwelk gij gevonden hebt in een met dat opschrift getiteld blaadje. De volgende bladzijden, van 6 tot 8, bevatten een uittreksel nit het geschrift van D. Buddingh: de School in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Daarna lezen wij van blz. 8 tot 13 eenige mededeelingen betrekkelijk den burgerlijken en godsdienstigen toestand van de stad Rome, uit Kirwan's Letters to Chief Justice Faney. De laatste bladzijden van 13 tot 16 zijn gewijd aan Mengelingen en Berigten. Daarin vonden wij iets aangaande eene Protestantsche Broedervereeniging te Elberfeld, aangaande de Evangelisatie onder de Roomschen, en aangaande de Godsdienstvervolging te Florence, waaruit ons alleen dit gebleken is, dat gij Antikatholiek zijt. Wij blijven u dus vragen: wat wilt gij met uwe juist Dordsche stem? Welk eigenaardig nut kan zij juist hebben, dat bijv. eene Amsterdamsche of Rotterdamsche of Leidsche stem niet zou kunnen opleveren? Misschien is dit reeds openbaar geworden door de afleveringen, die sedert deze eerste zijn verschenen. Wilt gij, dat wij en onze lezers er ook mede bekend worden, zorg dat die afleveringen in onze handen komen. Eene waarschuwing: Gij wilt waarschuwen tegen dwaling, tegen ongeloof en bijgeloof. Wij waarschuwen ook tegen laster. Gij schrijft op blz. 15 over Phylacterion, welks werkzaamheden gij laag genoeg een centen-oorlog noemt, uit welke woorden echter uwe logen tastbaar blijkt, dat het alleen met stoffelijke middelen werkt. Dit is onwaar. Het tegendeel is meermalen openlijk uitgesproken. Dit moest gij, die voor het publiek schrijft, weten. Wist gij het niet, dan wachten wij de bekentenis hiervan en de herroeping van die leugen. Anders houden wij uwe woorden voor lastertaal, en dan hebt gij zeker den goeden geest onzer vaderen niet, en zijt gij weinig geschikt, om dien geest te verlevendigen. Zou dit staaltje misschien een bewijs kunnen zijn, dat gij u toch met de daad onder de Dordsche vrienden rangschikt? Zij toch zijn gewoon, om alles te belasteren, wat niet uit hunnen boezem voortkomt. Overigens gunnen wij u gaarne de vreugde, om de Roomschen te bekeeren, onder anderen ook, door het aanplakken van Bijbelsche waarheden aan de hoeken der straten, zooals, altijd naar luid van het berigt des heeren Van de Velde, men te Dublin besloten heeft te doen. Wij vleijen ons tot nadere kennismaking te worden in staat gesteld. Intusschen schorten wij ons oordeel over het geheel van uwe onderneming op.