De Tijdspiegel. Jaargang 10

[p. 81]

Godgeleerdheid. - Wijsbegeerte. - Staatkunde. - Opvoeding en onderwijs.

Vredewoord van S. Hoekstra, Pz., te Rotterdam.

De Kerkelijke Courant van 3 December 1852 behelst eene beoordeeling van Dr. H. Martensen, De Kinderdoop enz., door den Rotterdamschen leeraar der Doopsgezinden, S. Hoekstra, die de opmerkzaamheid der lezers van den Tijdspiegel ten volle verdient; want zij kenmerkt zich door den geest van ware verdraagzaamheid, gelijk wij dien bijna niet meer gewoon zijn in Doopsgezinde leeraars op te merken. Men leze slechts, wat de waardige man, wiens naam ook gedragen wordt door den voorstander eener belagchelijke onverdraagzaamheid, uit de volheid zijner overtuiging geschreven heeft omtrent het streng bepalen van de verschilpunten tusschen de onderscheidene Protestantsche kerkgenootschappen, en over het leerstuk van den Kinderdoop. Mogt het door de strijdende partijen ernstig behartigd worden! Dus schreef hij:

‘Hoe waar het zij, dat eene willekeurige en gedwongene vereeniging van heterogene bestanddeelen voor de inwendige éénheid der Christelijke kerk zelve gevaarlijk en bijkans altijd noodlottig is, zoo verwachten wij echter van al die pogingen van onze dagen, om zoo regt scherp de verschilpunten van de onderscheidene Christelijke genootschappen te definiëren, ja, het koste wat het wil, uit die verschilpunten tot kenmerkend verschil van grondbeginselen te besluiten, slechts groote schade voor de goede zaak. Ook is het merkwaardig, hoe zwak de grondslagen schijnen te zijn, waarop men tot dat verschil van grondbeginselen meent te mogen besluiten, blijkens het gemis van alle eenstemmigheid in de resultaten van de verschillende onderzoekers, waarvan de een dit, de ander weder geheel iets anders, voor het kenmerkende beginsel van de Doopsgezinden, van de Hervormde, van de Luthersche kerk wil doen gelden. De beginselen schijnen dus niet zoo duidelijk in het oog te springen, of zoo vast en bepaald te zijn, als elk der onderzoekers op zijn standpunt stok en stijf staande gelieft te houden!’

Ofschoon de heer S. Hoekstra, Pz., zich dankbaar gevoelt tot het genootschap der Doopsgezinden te behooren, verklaart hij het ‘te betreuren, wanneer men par force, door de verschilpunten in al hunne scherpte in het licht te stellen, den geest der toenadering van de verschillende Protestantsche genootschappen, ook zonder het misschien dadelijk

[p. 82]

te willen, tegengaat en uitbluscht, en alzoo de reeds afgebrokkelde, hier en daar wankelende scheidsmuren op nieuw versterkt en opbouwt.’

Hij hoopt ‘dat de strijd van den Doop nu voortaan rusten moge,’ en vooral ‘dat elk der strijdende partijen zich onthoude van het geven van ergernis, van uitdrukkingen, die getuigen van eene ongeoorloofde minachting omtrent hetgeen de andere partij toch als heilige waarheid beschouwt.’

Hij erkent, ‘dat de strijd van de zijde der Doopsgezinden misschien (?) het scherpst geweest is:’ maar voegt er ter verklaring bij, ‘dat de Doopsgezinden uit den aard der zaak exclusief zijn, wat het punt van den Doop betreft, en dit ook moeten zijn, omdat, zoodra zij hierin toegeven, er naauwelijks ééne reden meer zou zijn, waarom zij nog als afzonderlijke kerkgemeenschap blijven bestaan.’

Hij stemt toe, dat ‘de Kinderdoop als een opdragen of toewijden der pas geborene kinderkens aan den Heer der gemeente, inderdaad aan eene diep gevoelde behoefte van het Christelijke ouderhart beantwoordt, veel meer dan de voorbede voor 't kind, zooals dit bij de Doopsgezinden gebruikelijk is.’

Hij betuigt, ‘dat de Doopsgezinden niet mogen voorbijzien, dat werkelijk de kinderen van Christelijke ouders niet alleen van het eerste uur hunner geboorte zelve, in zekere mate reeds deelen in de heerlijke zegeningen die Jezus Christus door zijn Evangelie aan de zondige wereld geschonken heeft;’ en dat kinderen geboren in eene Christelijke maatschappij niet zijn gelijk te stellen met kinderen uit Heidenen geboren, en ‘ook onbewust deelen in het groote heil, door het Evangelie aan de aarde geschonken.’ Daarom ‘kan men,’ volgens hem, ‘ook den Kinderdoop in meer verwijderden zin beschouwen als het zinnebeeld van der kinderen aanvankelijk deelgenootschap in de zegeningen des Evangelies, terwijl hij dan te gelijk de verpligtingen afschaduwt, die daaruit voor de kinderen jegens den Heer en zijne gemeente voortvloeijen. Men neemt dan door den Doop de kinderen op in het Nieuwe Verbond, het Verbond der genade, in welks zegeningen zij reeds aanvankelijk feitelijk deelen. Men beschouwt dan de latere toetreding tot de gemeente als een pligt, waartoe zij reeds gehouden zijn door de zegeningen, die zij van den Heer door middel van de gemeente hebben ontvangen. Bij zulk eene beschouwing hebben wij geen regt, den Kinderdoop eene niets beteekenende plegtigheid te noemen, want hij is dan eene zinnelijke afschaduwing van een heil, dat werkelijk reeds voor het kind aanwezig is.’

Waarlijk wij herinneren ons niet ooit zulk eene verdraagzaamheid bij eenen Doopsgezinden leeraar ontmoet te hebben, en zouden niet weten op het standpunt der theologie sedert de laatste zeventig jaren de geoorloofdheid van den Kinderdoop beter te kunnen verdedigen. Daar de noodzakelijkheid van de zijde der kinderdoopers (Hervormden en Lutherschen) in ons vaderland niet meer verdedigd wordt dan alleen in de Roomsche kerk, maar de geoorloofdheid wordt vastgehouden, zien wij in den heer Hoekstra eenen bondgenoot, gelijk wij niet dachten bij de Doopsgezinden te kunnen vinden. Waren zij allen gelijk hij, hunne kerkgemeenschap zou ophouden exclusief te zijn. Maar juist het exclusieve, waardoor het zich kenmerkt, moet het in zekeren zin vijandig maken tegen de andere Protestantsche genootschappen, die het ken-

[p. 83]

merkend verschil hebben laten varen, sedert de Gereformeerden hunne Dordsche regels tegen de Remonstranten, en de Lutherschen hunne Avondmaalsleer tegenover de Gereformeerden niet meer handhaven noch gehandhaafd willen hebben. Met zijne overtuiging staat de lieer Hoekstra als een zonderling vreemd verschijnsel in een exclusief kerkgenootschap! Wij voor ons gelooven dat de individuele vrijheid van ieder lid der Christelijke gemeente ten opzigte van ‘ondergeschikte’ vraagstukken, waartoe de heer Hoekstra ‘Kinderdoop of Bejaardendoop’ rekent, moet geëerbiedigd worden; en daarom durven wij beweren dat elk Christelijk genootschap, dat het doopen van kinderen niet verbiedt maar vrijlaat (zonder daartoe te verpligten), eenen hoogeren trap van ontwikkeling heeft bereikt dan een genootschap, dat exclusief is, en dit, wat het punt van den Doop betreft, moet zijn, omdat er anders naauwelijks ééne reden meer zou zijn ‘tot de voortduring van zijn afzonderlijk bestaan.’

De heer Hoekstra veroorloove ons te belijden ‘er hoogen prijs op te stellen en er dankbaar voor te zijn te behooren tot een broederschap,’ die heeft opgehouden exclusief te wezen zonder daarom naauwelijks ééne reden te hebben, waarom hij, vooral in onze dagen, zijn afzonderlijk bestaan zou behooren te verdedigen, zoolang andere broederschappen het hunne vaster maken.

Wij stemmen echter geheel in met zijnen wensch: ‘dat allen in eenigheid des geestes, door den band des vredes vereenigd, daartoe slechts mogen zamenwerken, dat meer en meer het Koninkrijk des Heeren, het rijk van broederlijke liefde en gemeenschap met elkander, gegrond op ons aller gemeenschap met den Zaligmaker, onder ons op aarde kome!’

Reeds wegens dezen wensch drukken wij in den geest de hand van onzen Rotterdamschen medebroeder, met de verzekering, dat wij hem, ofschoon ons persoonlijk onbekend, ‘nogtans lief hebben’ en over zijn vredewoord ons ‘verheugen met eene onuitsprekelijke en heerlijke vreugde.’ Dat vredewoord is de adem der liefde die de menigte der zonden bedekt, ook van zijnen naamgenoot en wie tot de visschers behooren. - Waar de zonde bedekt is, blijve het vrede!