De Tijdspiegel. Jaargang 10

Richard Craiglethorpe, of de wrekende hand des Tijds; door de Schrijfster van Emilia Wyndham, Angela, de Wilmingtons enz. Uit het Engelsch door P. van Os. Te Sneek, bij van Druten en Bleeker. 1851. 2 Deelen.

Men kent bij ons, vooral ook uit de bovengenoemde romans, Mrs. Marsh als eene begaafde schrijfster. Rijk van verbeelding heeft zij zich den roman de caractère als haar vak gekozen; en gaarne doorwandelt men aan hare hand dat ruime veld, wetend dat zij als eene vrouw ons niet derwaarts voert, waar ‘de schoonheid te zeer woont in den schoot van den schrik’ - als vrouw niet tot eene gemeene en diabolische Unnatur, waarin Fransche en Duitsche helsche Breughels, ook vrouwelijke als George Sand, zich vermeijen;

Zij heeft zich hier bepaaldelijk het: ‘Die Zeit ist eine strenge Buchhalterin’ - of hoe die gedachte door Hebreën en Grieken en wie na dezen haar dachten, al werd uitgedrukt - ter behandeling gekozen, het thema dat reeds bij hare Wilmingtons ten grondslag strekte, anders gevarieerd. - Craiglethorpe, de man der hardheid niet alleen, maar ook Lilla, in het weelderig Oosten een kind geworden van het dolce far niente, Valentijn Daubency, die van aanleg en gunstige omstandigheden zaad aan den weg gevallen maakte, en die daardoor zelf tot aan den weg gevallen zaad werd, Jozef, de eens geholpene, later op zijne beurt helpende en reddende, - zij staan daar als in een kwartet met krachtige stem het ‘wat de mensch zaait zal hij ook oogsten!’ aanheffend en volhoudend. Om ons evenwel te doen gevoelen, dat de mensch, met dien sleutel des levens-

[p. 43]

raadsels in de hand, wel veel, maar niet alles kan verklaren, zien wij den kleinen, bleeken, als kind naar spijs en vrolijkheid - als jongeling naar de verwezenlijking zijner wenschen en idealen hongerenden en hunkerenden Walter, leerend dat de tanden der kinderen stomp worden van de onrijpe druiven, welke de vaderen hebben gegeten. - Alles komt nogtans zoo te regt, dat de Schrijfster dezen roman, met terugslag op een' vorigen, beter ‘Boete en Herstel’ dan wel ‘De wrekende hand des tijds’ had kunnen noemen. Het heet aan het einde van bijna allen, niet enkel: Sie sind gerichtet! maar ook: Sie sind gerettet!

De knoop (intrigue, de vaak capricieuze met de daarbij gesleepte Dea ex machinâ, willen wij 't niet noemen) is goed gelegd, de situaties klaar voorgesteld, de zielkundige ontwikkeling der karakters is geregeld. Menige scène verraadt de meesterhand.

De schrijfster slaat een' helderzienden blik op dingen en menschen. - Fraai zijn hare natuurbeschrijvingen, zich niet verliezende in louter algemeenheden, niet zoo uitgewerkt en gerekt dat de aandacht van den lezer te veel hooi op de vork krijgt; maar zóó dat land en streek ons als voor de oogen komt te liggen, dat men er van watertandt, en iets in ons: Dahin! dahin! begint te roepen. Zij heeft de woningen der grooten en geringen goed gezien, de outside van het leven der weelde en des kommers gedaguerreotypiseerd. Mrs. Marsh schreef zeker uit haar hart de woorden: Welk een ijdele tooverlantaren van onbeduidende vormen en kleuren schijnt hetgeen men de groote wereld noemt toe aan iemand, die in eene hoogere wereld verdiept is!

Haar ideeën van zedelijkheid zijn zuiver. Zonder tot de rigoristen te behooren, wijst zij ernstig, dringend op het: gij zult! of gij zult niet! menigmaal diep tastend in het schuldig gemoed, zoo dat den lezer nu en dan het: gij zijt die man! wordt toegeroepen. En die zedelijkheid wortelt in de godsdienst, gelijk die bij eene onbekrompene, vrije, christelijke opvatting zich werkzaam toont in hart en daden, vrij van dat keurslijfachtige formalismus, dat in het religieuze leven onzer naburen een te groote rol speelt, en waardoor de vrije, protestantsche ontwikkeling van het godsdienstig beginsel wordt belet. Het heet hier treffend: ‘door Jezus tot berouw, door het berouw tot Jezus!’ - Zóó bij Lilla; zóó langs wat nevenweg bij Craiglethorpe.

Alzoo, niets aan te merken? Men make zich er wel op gevat, dat Mrs. Marsh ons wat lang laat antichambreeren. - Zij is nu en dan te weinig dramatisch, terwijl zij dit zeer goed kan zijn, getuige zulks menig treffend tooneel en levendig gehouden gesprek.

Op verscheidene plaatsen stuitten wij op eene onjuiste vertaling, misschien door haast. In het eerste deel blz. 15 b.v. ‘Wien het aan de stof (matter?)ontbreekt, om sterke indrukken te ontvangen van 't geen zij ondervinden.’ Wat later ‘geesten’ voor karakters - blz. 34 ‘een wensch te gevoelen voor de verligting en den troost van zijn hart te openen’ - blz. 36 ‘Gelijk Hamlet eigenlijk eene sterkere aanspraak op onze ingenomenheid heeft dan de Vrolijke vrouwen van Windsor’ - blz. 52 ‘plegtige oogen’ - blz. 111 klimt men met een ladder (valreep of staatsietrap) op het schip, - blz. 189 ‘onwederstaanbare bekoorder.’ - Maar wij deelen niet meer mede van ons lijstje.

De heer van Os vervulde anders zijne

[p. 44]

taak te goed, om op deze vertaling geene aanmerkingen te maken.

De constructie is soms zeer gewrongen; meermalen is de Vertaler daaruit gevallen.

chon.