|
| |
Klassieke schrijvers van het buitenland.
Nieuwe vertalingen, bij A.C. Kruseman, Haarlem. 1852. Tristram Shandy. - Ivanhoe. In afleveringen.
Men mag niet langer ontkennen, dat onze boekhandelaren eindelijk, in den goeden zin des woords, wakker worden - en wij hopen, dat het publiek - hun aanbeeld - ook wakker worde van den weêrstoot; - men erkent, dat de lezende wereld op goede, degelijke werken, zoo al niet gebrand - dat werkwoord is voor den koudbloedigen Nederlander te sterk - dan toch gesteld is, en niet ongenegen, onder behoorlijke gunstige voorwaarden, eene onderneming van den boekhandel - te ondersteunen. - De koopmansgeest is zeker wel diep ingedrongen in het hart onzer maatschappij, en menig lezer weegt ook den band en den inhoud, eer hij - toehapt, - maar als het boek, de geleverde waar - fabrijk- of trafijkgoederen - transito of in entrepôt - voldoet aan de redelijke eischen, is er altijd nog hoop en uitzigt, dat de 350 à 400 exemplaren van de hand gaan. - De heeren boekhandelaars willen echter gaarne nog iets meer - als er nog een 200 à 300 rekruten boven het voltallige regiment gevraagd worden, is het niet zoo kwaad, en men getroost zich de kans van winst of verlies. - Ons publiek begint, - als wij wèl zien, - voor een zeker soort van nare, flaauwe, temerige, slaapwandelende boekwerken, een heilzaam gevoel van afkeer te verkrijgen, 't geen welligt opgewekt wordt door menige kostelijke en rijpe vrucht uit het buitenland - ja, het buitenland! Wij staan, als letterkundige wereldburgers, niet aan de zijde van hen, die op de vruchten uit het Zuiden, Oosten en
| |
| |
Westen met een versmadenden glimlach nederzien; - een goed werk, waar ook geschreven, door een broeder van Adamswege, hij zij Brit, Germaan, Belg, of Franschman, is voor en onder ons geen minder goed boek - een slecht boek is er, juist om die reden, niet beter om, - de letterkundige wereld is de groote, ware republiek, en als de afgevaardigden uit meer vreemde en afgelegen departementen dáár zitting nemen en zich laten hooren, zal eene bekrompene vaderlandsliefde hen niet mogen weren. - Klassieke werken zijn eigendom van alle tijden, volken en geslachten, - zij behoeven geen afgeteekend paspoort of geen legitimatie - en daarom is hier, in de letterkunde, geen buitenland, alles is binnenland: - alles wat goed, waar, schoon en degelijk is, is nationaal, en komt tot ons als eene gave van een broeder naar den geest, die het toch waarlijk niet helpen kan, dat hij Fransch, Duitsch, Engelsch denkt en schrijft. - Volgens datzelfde regt eischen we ook, dat onze letterkundige naburen, wat er bij ons goeds aan het licht komt - over- en aannemen en waarderen - zoo als dat geschiedt. - Met één woord, in de letterkunde, leven de volken in, voor en door elkaâr, - maken de schatten van geest en hart tot algemeen eigendom, zonder tolregten, en rukken de grenspalen omver, en wisschen de demarkatielijnen uit, welke de Hoog Edel Geboren Vrouwe Politica gelieft te handhaven. - Wanneer deze stellingen worden toegestemd, - dan is de onderneming van den ijverigen boekhandelaar Kruseman hoogst belangrijk, niet slechts voor hemzelven, maar ook voor het publiek - dat onbandige monsterdier - 't welk de boekhandelaars, als zoovele Herculessen, pogen te breidelen, te ketenen, en zoo als men met den helhond Cerberus voormaals deed, met honigkoeken tot bedaren trachten te brengen, - als het gedierte niet altijd en goed gevoed wordt, blaft en jankt het geweldig, en is volstrekt onhandelbaar, - daarom hebben de
heeren Fuhri en Kruseman, beide, de eerste met de allerliefste rood-gouden dwergen (Engelsche uniform), die pelotonsgewijze verschijnen, - de laatste met de klassieke schrijvers uit het buitenland, eenen heldenmoed getoond, om het monster van onze dagen tot verstand en nadenken te brengen. - De voorwaarden en veilconditiën zijn hier - wij leven in een land dat door handel groot is geworden, zeggen immers alle menschen, tot de kinderen toe - zoo gunstig gesteld, als een menschenkind, die dagelijks drie uren op het kantoor moet cijferen, slechts kan verlangen; - 60 cents ééne aflevering! echt, puik, klassiek goed, uit het buitenland! - naauwkeurig en keurig vertaald, net uitgevoerd, op best papier, zonder vele drukfouten. Ondankbare tijden landgenooten! wat wilt ge meer? Moeten nu onze heeren boekhandelaren onophoudelijk adverteren, met reuzenletters en geheele redevoeringen, aan alle tijdschriften presentexemplaren zenden, stevige honoraria aan de vertalers, somtijds op dato, betalen - en dan nog met het herlevende, herdrukte, oudere binnenland en het buitenland - blijven zitten? - zitten - en u met booze oogen aanzien, als ge alweder zegt: ‘jongens! jongens! 't is wel heel goed - goed - maar 't kan er waarlijk niet af.’ Neen, wij vertrouwen, dat ge uw letterkundig fatsoen beter zult weten te maintineren, en dergelijke ondernemingen, is het niet uit zuivere menschen- boekhandelaars- broederliefde, dan toch om den wille van de beschaving, ontwikke- | |
| |
ling, en wat er hier meer van dien aard bijgelezen kan worden, - zult steunen. - Rijpe en geurige vruchten geeft en belooft de Haarlemsche uitgever. - Hij mag in de Koster's stad volstrekt ook geene andere, dan klassieke werken, aan den volke in en buiten de stad aanbieden. - Het Christelijk Album ging voor - dáár is de regte toon getroffen - voor velen welligt niet, die meer positief, en minder practisch Christendom wenschen. Wat de
buitenlandsche klassieken betreft, behoeft men van die zijde ten minste voor geene opgehevene vingers, gefronsde wenkbraauwen, en recensenten-anathema's te vreezen. Indien Sterne, Tasso, Cervantes, of wie er meer in de over- en namaak zijn, zich presenteren, zal men tegen hen van wege de ketterij, de liberale of minder aangename stellingen, geen heirtogt openen, dàt hielp niets meer; dat voorregt bezitten de oudere buitenlandsche scribenten boven de tijdgenooten, die, als ze een weinig te vrijzinnig, te opregt, te kordaat zijn, eventjes onder de spitsroeden moeten, als de heeren schepenen, en leden van den hoogen letterkundigen raad, de executie alzoo gelieven te ordonneren.
Wij begroeten den ouden, getrouwen vriend Sterne gaarne, als aan de hand van den grooten romanciero, - poor Yorick was altijd onze man, en onze vriend. Wij hebben hem zoo lief gekregen, om zijnen diepen, krachtigen, dikwerf indringenden humor - en als wij hem altijd liefst nog in zijne eigene taal lezen, of hem hooren redekavelen, en alles door om en onder elkaâr zien werpen, heeft de heer Lindo evenwel hier (een recensents gemeenplaats) ‘aanspraak op onze erkentelijkheid.’ Er bestaat eene vertaling van den Tristram, die vrij goed is, waar men het mede doen kan - zoo als het heet. - De heer Lindo heeft, zonder er welligt al te veel gebruik van te maken - tot dusverre - onzen vriend zeer uitnemend, in onze rijke en krachtige taal overgebragt. - Wij gelooven niet, dat men van den onbegrijpelijk moeijelijken held van Shandyhall eene betere vertolking zoude mogen eischen. Voor menig geroutineerd Engelschman, ook Nederlandsch-Engelschman, b.v. instituteurs en privaatonderwijzers, is Tristram op meer dan ééne plaats, - ze hebben 't ons zelven bekend - iet of wat onverstaanbaar. - De onverwachte spraakwendingen, de allervreemdste zinsneden, brengen de mannen van het vak in de war, - wij weten, dat de meeste eigenlijke humoristen - b.v. Jean Paul, - somtijds duister genoeg zijn - men moet een weinig meer ‘quite Englisch’ zijn, om Sterne geheel te vatten, dan om een brokstuk uit een dagblad of uit een journaal te vertalen. - Tristram zal nu eerst bij ons te huis komen - altijd in dien zin, in zooverre hij begrepen en doorzien wordt. - Er zijn waarde lezers (de lezeressen zullen er de handen of oogen, eens vooral, buiten houden - dit zij ernstig en nadrukkelijk uitgeroepen!) die met den grilligen, ongegeneerden menschenbeschrijver nooit vrede zullen hebben - De noodlottige klok, die niet opgewonden was - de mysterieuse wond aan uncle Toby's dijbeen, - de gebeurtenissen
in de kraamkamer, - dergelijke gruwelen der gruwelen zijn steeds door den grooten ban gedrukt. Over dergelijke abnormiteiten zullen de heeren Lindo en Kruseman, vroedmeesters, peters en doopgetuigen van den herboren Tristram, zich moeten verantwoorden. - Wij hopen, dat ze alle schuld en verantwoording mogen kunnen terugwerpen - op den lijksteen van poor Yorick, en twijfelen er ook niet aan.
| |
| |
Ivanhoe was, als we ons niet bedriegen, in der tijd, niet zeer meesterlijk vertaald, zoo als meerdere verhalen van den grooten onbekende, - men maakte in den beginne, toen Scott stond, waar thans Dickens nog staat, maar ook al terugtreedt, om zekere redenen, zeer veel haast met de overbrenging der Scotsche verhalen, als ze slechts vertaald waren - de brave man moest er aan gelooven. - Eene herziening, welligt zoo goed, naauwkeurig en getrouw, als die der grondwet, beter dan die der formulieren - heeft de heer Lindo mede op zich genomen, en, zooveel wij konden beoordeelen, met zorg en smaak bewerkt. De Ivanhoe is zekerlijk een der meest onderhoudende en levendige verhalen van W. Scott, en ook onder de eersten die hier te land met stormpas binnendrongen - ook om die reden is de keuze zeer mensch- en publiek-kundig. Wij wenschen, dat op deze wijze, in dezen vorm, het buitenland, in goedkoope, nette, zorgvuldig bewerkte en herziene uitgaven, tot ons binnenland kome. - Op die wijze worden onze waarde boekhandelaren, wèl te verstaan, in de republiek der letteren, ministers van buitenlandsche zaken, en pleiten voor den vrijen handel van waarheid, geest en vernuft en ontwikkeling, - daarvoor behoeven zij (mits de afschuwelijke nadruk behoorlijk geweerd wordt - horribile visu!) geen initiatief der regering of afstemmende meerderheid van kamer-leden te verwachten en te vreezen; - maar geven uit, geven uit, geven uit, - altijd uit, uit, uit - wat ze ontvangen uit het buitenland, - en willen dan ook weder - 't is inderdaad billijk - daarvoor binnenlandsche rijksdaalders of muntbilletten - aannemen - de heer Kruseman zegt het zelf, en dat is goed - ruiterlijk er voor uit, beste vriend:
‘De uitgever, in deze onderneming niet minder door liefde voor het degelijke van zijn handel, dan door de hoop op eenig voordeel aangespoord, vleit zich met eene algemeene belangstelling, enz.’ (Zie het bemoedigende boekhandelaarsvergezigt of prospectus.)
Gaarne zullen we later, telkens, de afleveringen, en somtijds meer uitvoerig, aankondigen; waar we eenigzins er toe geregtigd zijn, van ganscher harte aanbevelen; liefst altijd prijzen en loven; zoodra de aanstaande afleveringen door de zeven gerespecteerde letterkundige accoucheurs zijn ter wereld gebragt en ons worden gezonden: - zeven heeren, die voor het werk de pied en cap berekend zijn, en daarom met alle wijze zeventallen, uit zeer ouden en zeer nieuwen tijd, gerustelijk vergeleken mogen worden.
Om kort te gaan, wij wenschen het buitenland in dezen eene gelukkige reize naar het binnenland.
Spiritus Asper en Lenis.
|
|
Auteursrechtvrij