|
| |
Brievenbus.
VIII.
Brief van een Tielerwaardschen Heerenboer aan de Redactie van den Tijdspiegel.
WelEdele Heere van den Tijdspiegel.
Allewel ik de eer heb, nie bij UWelEdele bekend te zijn, neem ik toch de vrijheid en de pen op, om aan UWelEdele te schrijve, en U te verzoeke, mijnen brief uit uwen Brievenbus in den Tijdspiegel te drukke. Ge plaast, gelijk ik gezie heb, zoo vele brieve van Drentsche en Groninsche boere in hunne lompe Friesche delekte, ik dach, ge zauwt een Tielewartschen landbauwkundigen ok wel een pleksken wille gunne. Ik schrijf ten minste in goei Hollans, da een fersoendelik minsch verstaa kan. Me doch, 'k zauw hiendere van plezier, als ik deuze
| |
| |
mijne letters, die ik schrijf met mijne pen in den schonnen, duidelijken druk van den Tijdspiegel, dien mijn vrauws auwdste wal zonder bril leeze kan, mag terugvijnde. Twee dinge most ge mij ewèl nie kwellik neme, en da is, ik wel goei Hollans, mer nie geleerd zij, in boeke te schrijve; en dan, al hiete wij hier te lan heereboere, ik toch ien den grond een gemeenen boeremensch en een gullen Geldersman zij, die gèere den Heeren van den Tijdspiegel een goeijen flesch zal schenke, mer voerders hullie, zoo goe as één, al was 't den Heer van Dam van Isselt zelvers, de waarhait seet.
Ik most u dan ten eursten zegge WelEdele Heere van den Tijdspiegel! da gullie veuls te veul op hebt meê die Drenters of Groningers, of hoe die bovelaanders al meer hiete; wij zegge hier mer jimmer Frieze. Ze zijn toch allemaal meê ien sop overgote. We moste veur innige jare op ons derp een nijen Predikaant hebbe, en toe was er ien onder de kandidate, die prèkten wal 't best, da dient gezeed, - mer toe die mij vertelde, dattie drie groote reviere had motte overtrekke, om tot ons over te komme, en dattie den IJssel te Westervoort was getraansperteerd, toe had ik er derekt genoeg af. We kosten 'em nie gebruike. Nou, we hebbe ewèl een goeijen gekrege. Meê derps- of polderzake, nieuwes bemoeit 'ie zich meê, en toe 'k erremmeester was, liettie mij ok mer men vrije libertait. En da dient ok soo, zauw 'k meine. Want as den Domenée mer ielke keer zauw tussen baien komme en zegge, ‘ge most den dronken Giel of Driek den hauwen smit, gelijk we 'm hiete, nie mer bedeele, omdat ze 't al ien drank verdoe,’ ik vraag u, waar most 'et dan wel heen? 't Was geen erremmeester zijn met eere, en den Domenée zauw wel totaliter den baas spele. Hoor eens hier, ik hauw 't meê den menister van Thorbekke in deuzen, allewel ik 't anders nog al iens zij meê den nijen Domenée en den Heer Mackaij, die 't meê den Heer Groen van Prijnsterer hauwe. 't Is alleen mer om den baas te spele, da ze allemaal wille prèkke, ielke Domenée naar zijne heilige overtuiging gelijk as ze da noeme, da geloof ik vaast. Mer 'k geloof ook vaast, der is 't dien Heer Groen van Prijnsterer ok om te doe, om zullie da baas spele af te leere. Van Putte is nog zoo dom nie, hé? 't Zauw me ook wa schons zijn, as 'k den onzen op den prèkstoel zag staa, en 'k denke most: ‘Wa ge der zeet, da 's Evangelie, omdat gij 't hebt gezeed!’ Neen manneken!
dertoe zijdde gij te mennichte keere bij mij achter den langhals gewest. - Mer den onzen is wal wijzer, da issie, en dèrom zeet 'ie ok zoo mennichte keer, dattie zen eegen an den Bijbel hauwt en an de Fermeliere, en assie der somtijds iens ter deeg op lostrekt, en ie dan op den Bijbel klopt, dattet dreunt en 'ie zeet: ‘Daar staat geschreve!’ ik verzeker 't ou WelEdele Heere van den Tijdspiegel! dat er een minsch wal schibberig van worde kan, tot ien de groote toone van de voete.
Doch, om weêr op men aprepos te komme, ik meinde er jullie mer goe wa af te zegge, da ge zoo tussen baie ou hauwt, gelijk as of ge 't meê die Groningers iens zijt, as twee baande op eenen buik, en da ge zoo vulle van die Drentsche en Groningsche brieve doet drukke. Men kan 't da Kalderwelsch, gelijk as den Doomenée zeet, wal anzie, dattet gien minschelikke, mer een kettersche spraake zij. En da 's nie volgens mijne eegene opinie, mer toe ik, 't is al een tijdjengelée, meê den Ammeraal de Ruij- | |
| |
ter, waar 'k een andeel in heb, van Tiel naar Rotterdam zij gewest, toe zij 'k meê men zwager, - da een kruijenier is, en die, onder ons gezeed en gezwege, den man geworde is door mijne zuster, waarrie een schon kaptaaltjen meê betrauwde, - iens op een goeijen Zondag naar een derp, daar ien de buurt gerée. Me zuster was ook meêgegaa en 't jongste kijnd. Ik zal mer nie zegge, wo 't hiet, mer 't was een schon derp. 't Was vroeg ien den merge, toe we uitgerée zijn, want me zwager is wal geen fijn man, mer toch een minsch, die goe van leve is, al zeg ik 't zelvers, en die op den Sabbath-dag nie uit zauw rije voor gien honderd bale koffij, as het nie was, dattie ok zennen gosdienst kon waarneme. 't Was ewèl ok nie geheel uit weelde, want 'ie had er ok nog een laandpacht ien te vordere, waaraf de eene helft toekwamp an den Heer van 't Derp. Er was krekt ok een nijen Domenée gekomme, en die zauw bevestigd worde, dien dag. Der was 'k ewèl nie nij na. 't Heugde mij nog goe, da den onzen iengezegend was, en ik kan ou verzekere, da we 'm toe iengezegend ha'n ok in den rooijen. Ik en den bakker, we zate der 's nachs om twelf uur nog. Toch mogt ik 't nog wal iens hoore. 't Gieng krekt, as 't bij ons gegaa was. 't Was er propvol. Mer wij gingen, toe de kerk afgeloope was, nie naar de pastorij. Wij ware bij den Heer geïnviteerd, en der
ha'n we 't goe. Den Heer was een heel gemeen minsch, da moe 'k zegge, allewel 'ie 't wal voele deê, dattie een Heer en men zwager mer een kruijenier was. Mer teuge mij wassie dan allemantjies vriendelik. ‘Niet waar, van Putte!’ zeeddie, ‘wij kunne met malkander spreke. Die burgerij uit de stad wete er nie af, mer 't boeren bedrijf is toch 't allereerste van 't land. De gansche wareld moet er van leve!’
Doch da 's nou ewèl nie wa 'k jullie wau vertelle van da Groninsche. Ge most et een gemeenen boeremins, gelijk as ik zij, mer nie kwellik afneme, dattie bij wijlen iens van den tekst gerakt.
Ze ha'n gemeind der ien da derp, ze een ortedoksen gekrege ha'n, en 'k doch ok bij den intreê, 's aftermiddags, da 't nog al wal was, want et was een schonnen prèkker, en de minsche wierde der anders af, altegaar. 'k Mag nie zegge da ze huilde, gelijk as bij den onzen, mer 't was een minsch toch wonderlik, zoo lang assie der stun te prèkke. Men kost 'em nie ankijke as meê vochtige ooge. 't Was er doodstil ien de kark. Men kost wal een stuiverken hoore valle. En ok nog, toe 't volk naar huis ging, sprak niemes schier een woord. Mer toe we op 't Huis kwamme, toe wasset er een konsternaasje van belang. Da heit man der af van die Groningers. Der lag me de Mevrouw veur mirakel. Men zauw zeggen, as men dien Domenée hoort dattie nies als uit den Bijbel prèkte, mer jawal! 'k Zij dien dag wel beter geinfermeerd. Ge most wete, WelEdele Heere van den Tijdspiegel! da de Mevrauw ien heele voorname is bij 't oprechte volk Gos. Ze is ien intieme van Mevrauw Groen, die nog godzaliger moet zijn as 'er man eegens. Ze is ok zelvers presidentsche van eene godvreezende vrouwen-vergadering, die elk op er beurt gebeeje doe ien een kleine kijnjerschool. Ze zeeje, da, as de Mevrauw bad, et soms wal drie kwartier dure kost. Ze kost da 't best van al de Dames. Mer ik zauw al weêr van men tekst gerakke. Ik wau ullie vertelle, da, toe we der in de receptie-kammer kwamme, dattet toe een heele konsternaasje was. Den Heer
| |
| |
en de kammenier stonde bij de Mevrauw, die op de kannappee lag, zoo lang as ze was meê der gemoed gansch en al open. Da ha'n ze losgetornd, den Heer en de kammenier, omda de Mevrauw een vappeur ha gehad. Nou 'k mag zeggen 't minsch mottet benaauwd genog gehad hebbe, want ze deê al heel raar, en wrong de haand en schreeuwde: ‘Och Heere! uw arm volk!’ 't Duurde een heele wijl, eer de Mevrauw weêr bij der posetieve kwamp. Mer toe was 't ok weêr alles gaauw geklaard, mer toe hoorde we met eemte, waar 't bij toe gekomme was. Geen minsch aârs, mer de Mevrauw haddet gemerkt, dattet mis was meê den nijen Doomenée, en toe ze da zoo uiteen deê, toe wau 'k me zelvers wal, zie! 'k weet nie wa gedaa hebbe, da 'k zoo stom was gewest, om mij door dien Groningschen bovenlaander te late ienpakke. Mer 'k getroostte mijzelvers, 'k was niet beter of slechter as de rest. Den Heer eegens hadder ok nies van gemerkt en onder de prèddekaasje zennen foular nie in den zak kunne hauwe. Mer 't zal me nie weêr gebeure. Nou weet ik, waarbij men die Groningsche wolve in de lammerenvachte kan leere kenne. Hullie sprake eegens, die verraaijt ze. Ze zulle jimmer een n uitspreke, waar wij die letter in goeij Hollans weglate. ‘Da ent, en ent, en ent, maar zonder end!’ zei de Mevrauw, ‘gelijk as ge een zwerrem bije hoort uitvliege en gonze.’ En 't was waar ok; Mevrauw had 'et an het afleze van den eurste psalm al vernomme, zeê ze, dat et de verkeerde sprake was. En toe zeê ze nog, dat de Groningsche leere pernicieuser was, as 't soosiejalismus, en da'n groote geleerde Heer ha gezeed, dattie nog liever een Turk zauw zijn as een Groningsche. En da zeê ze alles zoo mer los weg, krekt of 't er nies was, en terwijl ze mer zoo zwakjes over den vloer dribbelde. Den Heer hadder mer een knap frommes an, da mok zegge, mer toe 'k
er mijn complement over makten (gelijk as 'k geleerd zij, toe 'k van me dartiende tot me veertiende jaar op 't kostschool te Elst zij gewest), toe zeeddie plegtstatig genog, om er hielemaal door van zijn stuk te komme: ‘Dankt God in alles! Maar de bevalligheid is bedrog en de schoonheid ijdelheid, doch eene vrouwe, die den Heere vreest, die sal geprese worde.’ En zoo gink et al voort, slag op slag. Den Heer schonk wel op zijn Gelders gulweg een goeijen flesch, en de Mevrauw ha wel gèrre, da ge der wa na die oogen keekt, en ze zoo in 't geniep somtijs een complementje maktet over der mooije ooge en haand, en der talent van spreke, mer, al ware 't dan zulke groote lui, ze schaamde zich toch, zooals ze zelvers zeeje, dat Evangelium Christi nie. Ik zal 't mijn leve lang nie vergete, daa ik nu geleerd zij, wat et teeke zij, waarbij men die Groningsche ketters kan onderkenne, krekt as men de klophengst kent an 't hiendere.
Ik ha gedoch, da 'k er ullie geene ondienst meê deë, as 'k jullie zeê, wa ik wijt en da ge gèrre, ok om aandere onnoozele bloeije eve as gullie en ik zelvers zij, zauwt waarschauwe. Ekskeseert de foute in mijn brief. In de hoop, da ik nou nooit weêr van me leve van die Drentsche of Groningsche brieve in dien schonnen druk van uwen Tijdspiegel zal leze, noem ik mij meê de meeste achting en respekt
WelEdele Heere van den Tijdspiegel,
UWelEdeler Geh. Dienaar,
arnoldus van putte.
|
|
Auteursrechtvrij