De Tijdspiegel. Jaargang 7

Brievenbus.

X.
Brief van een Drentschen boer over den Haag en 't geen hij er zag en hoorde.

Mieneer de Riddekteur!

As 't mit oew believen is, zou 'k wal willen, dat i dit briefien es in oew boekien lieten drukken.

Olle moêr zeit wal: 't is altoegelieke malligheid, mit oew geschrief! maor, kiek, mieneer! praot is niks en 't olle menske is er nao mien oogemarke niet goewd achter. As 'k oew zeggen mag, 't zit um in wat aors. Ze is dunekaoters zunig, en denk zoo'n hast pampier is allerdeegs gouw vol, en 'n maot kost anderhalf cent. Want mit zoo'n staolen pen kan 'k niks. Das je er daodelik deurbeen.

Nou wil 'k oew es wat neijs vertellen. I mutte weten, dat 'k inne Haege west bin, daor oeze mieneer de Keunink woont.

I zullen wal zeggen: kan 't niet op? of heb i 'n arfenisse hat?...

Mis man! een misse, heur! niks van dat. Maor weede wat 'k docht: heur Jaopik, i binnen er nou toch, en 't is je niet wisse, dat i ooit weêr in Holland kommen. I mosten 't er nou maor es goewd van nemen. En dat heb 'k daon ok.

Hè, wadde? Gouw 'n brokkien met 'n koppien koffie, en dat er op of. Van drouwen hold ik sins niet. En dat ging je oppe spoorwaogen en dat zoo oppe gang. Nou, dat is je wat! Betoeren gong 't mi slum genog. Wat 'k oew zeg is waor! Kan er nog kold van worden as 'k er an denk. Dat gong je, hop, hop, hop, en toe al vinneger. Maor toe 't maor eerst zoo'n stukkien oppe gang was, nou! toe wis 'k er al geen zier meer van. 't Vlog er langs.

Die dat uuteprakkeseerd heit, is je umme drommel niet mal. 'k Bin wal 'n dom menschke, maor zooveul begriep 'k toch alèvel, dat de 'n biesteren laegen daon heit um alles zoo te vinden. Maor 't zal je er altwisse ok al krek mit waezen as mit oews luu werk. Elk in 't ziende, ik in 't miende en i in 't oewende. Hè, wadde? 't Weit 'n boer ok zoo maor niet an mit te wiend. 't Mog wat!

In zoo 'n oogenblik waoren we er, 't was je de gank maor.

Nou, jonk! was je die Haege 'n biester mooi plaessien. 'k Zeg 't oew das me schrikkelik inne hand gevallen... Zal wal 'n miseraobelen geld zitten? hè, wadde? Me dunk 't zal wat zweers wezen. 't Bint je allemaol heeren en daemes. De een nog al mooijer oppedaon en in 't tuug as 't ander. Nou, nou, 'k zeg 't oew!... 't is te pieneweerd.

Weede waor 't mooi is? o, jonk! dao motten i es hin tieën mit oew jufvrouw en de kienders - nao die straot dao dat groote huus van mieneer de Keunink steet, 'n fiksche stee, heur!

[p. 467]

Isse dao nou mit al dat volk loozeerd dat an zien hof is? ruumte genog! -

Of bint die op 'n andere stee in 't billet?

'k Hadde wal es in willen kieken, maor 't kwam er niet toe, heur. 't Mog niet. Oeze Keunink was tuus, - 't spiet me wal 'n viefstuver.

En dan die ruuter te peerde op dat hooge dink, zoo 'n beuntien of zoo wat. Das je nou Prins Willem, die ze zoo miseraobel lellik nekt hebben in dat Delft. I hebben toch 'n biesteren slecht volk inne weêr. 't Kereltien meende 't zoogoewd, en jao, 't mog wat! 't deugde toch niet veur velen. Is 't je niet wonderliek?...

Kiek, mieneer! toe 'k dao stond en um bekiek, och, toe kreeg 'k toch mit um te doen. 't Meuide mi vreeselik. Maor doe er es wat teugen! Veur al zien goewd doen scheuten ze um dat 't zoo pofte, en dao viel 't ventien daole, krek as zoo 'n sprao uut te boom, - en he gonk er mit.

Bint je altwisse wal olle beschrievings van. I zullen ze wal laezen hebben, hè, wadde?

En die groote kaemer mit al die schilders! Nou, nou! krek offe leefde. Dat was je wat. Mien levent nooit zoo zien. Nao ze er van getuugden, bint er je meer ewest, maor sanderenlesten bint er 'n heele bult van afesteld. Wat dao van an is - kan 'k oew niet zeggen, dao bin 'k niet wiezer van worden; dao weet 'k vordan ok al niet meer van.

En dan zoo 'n Mauritshuus, nou, 't mog bezien worden. De piene wal weerd, heur! Praot is niks, maor dat mot i zeperties niet vergeten. 't Is maor 'n stukkien wieder, och! zoo'n klein kuijertien. En 't pad is er allerwegges goewd, al toe gelieke straote.

En dat hemd van die Prins Willem, die ze zoo veur e kop scheuten, dao 'k oew zoo effes van zeî, is je er ok, en 't piestol, dao ze um mit scheuten hebben, al te gelieke is je er.

En die stoel van zoo 'n Oldenbarneveld, i weten wal, die hebben ze zoo pardoes de kop ofslaogen. Ze zolden 't nou niet prakkezeeren, maor 't wasje in olle tieden. Toe gong er toch betoeren miseraobel raer langs. Nou, op die stoel van um heb 'k nog zoo 'n poossien zeten. Weede wat 'k dochten? dat zol mieneer Oldenbarneveld niet docht hebben, dat Jaopik uut Drenth nog op zien stoel zou zitten.

Kon 't er niet lang op holden. Feui! 't was je 'n griesselik geval.

En die stoel van zoo'n Jacoba van Beijeren, 'n misselik slag van een vrouwmensch. 'n Bult verdriet had. Hè, wadde? en dat veur 'n vrouw. Maor wat zal 'k zeggen?... Nao mien oogemark must 'n vrouw niet regeren. Laot um pot koken en oppe kienders passen, of wat neijen of 'n boek inne handen kriegen. As 't wief baos is lop al den duvel mis. 't Runt meest gouw op 'n ende. Wat zeg i?...

Olle moêr denk er krek zoo over. 't Olle menschke zeg: vrouw mutten vrouw blieven. Zoo is 't al zien levent in olle tieden west, zoo mut blieven ok.

En toe bin 'k zoo effen mit 'n gank nao dat boekenhuus van mieneer de Keunink west, ze zeggen meen 'k van zoo'n bibleteek. Die dikke woorden kan 'k al toe gelieke niet inne kop holden.

Maor, mieneer! dao zit wat. 'n Heel kaptaol, heur! Nou, nou! asse 't antied heit, kanne an 't laezen kommen. 'k Mogt er wal es mitte neuze mank.

En toe bin 'k op zoo'n groote mark west, dao stond je 't beeld van Prins Willem, heel inne hoogte, mit zoo'n hontien vlak naest um.

Kiek! dat was reglof mooi. Dat stond

[p. 468]

mi nou es uut te kieken. Hier stonde as zoo'n vaoder veur zien kienders, die zoo zeedegies 't oog oppe boel bold, krek offe an 't prakkezeren is wat de doen zol um alles bi menaer te holden en goewd te besturen. En dao veur de Keunink zien huus op zien peerd mitte lang saebel inne hand, isse net offe er zoo op ofgeet um teugen de Spanjaorden te vechten. Strieden veur 't ziende en 'n waekend oog holden oppe huusholdinge van ne Staote. -

Is 't zoo niet.

'n Biesteren goew lesse veur allen die na um kommen bint en nog kommen zullen. Hè, wadde?

En dan bin 'k ok nog in 't Bosch west.

Kiek! dao heb i nou es gien verstand van, zoo mooi as 't dao is, mit al die boomen, en dan zoo'n miseraobelen menschen op 'n been, allemaol mooi in 't tuug of zoo op 'n versiete mos. En wat 'n biesteren gerei, 't ien al mooijer as 't aor. En die peerden! dekseldag nog toe! dik in 't vleisch, heur! en die steerten, zoo aordig, niet mit zoo'n knuppe, zoo as veulderwegges bi oews luu volk, maor 'k weeder niet van hoe ze zuks hebben. En die kerels voorop; wat bint je die oppedrild, alles blonk en alles glom, of 't klinkklaar zuiver en gold waer.

't Zal je alderdeegs wal niet wezen, hè! wadde?

Me dochten dao konden ze anders 'n bult meer pleizier van hebben, asse arme luden, van die schaemele klassie dao veur werk gaven. Dan kwam 't schooijen zoo wat anne egge. Dat mog wal an 'n kant. En doe dao es wat teugen asse gien werk hebt. 'n Mensch mot toch leven. Praot is niks.

'k Ben je maor 'n dom menschke, maor zoo veul verstand heb 'k toch alével, dat 'k dat wal begriep. Nao mien oogemark mosten die menisters en al dat slag van volk ok 'n tikkeltien minder hebben.

Kannen 't wal tuugen, wat zeg i? mieneer? Ze bint je alderdeegs ok zoo'n biesteren opschik niet neudig. Zoo 'n arme commies en zoo'n schriever mag 't ziende wal holden, maor die vette posten mog wal wat ofkomme.

En dat zeit mien moêr ok, en 't olle menschke heit zeperties gliek.

En dan die pensioenen! kiek! 't lop betoeren te ver. Eerst vette posten en dan dikke pensioenen. 't Is gien wonder dat ik en miens gelieke wal es wat neutelik bint en zoo bintje er allerwegges veulen tot oews.

Wat heit zoo'n offecier en zoo'n doomneer op 'n darp, vaok nog 'n groote huusholdinge mit een heel koppel kienders tot eur laste. 't Meuit mi sins as 'k 't inne krante zie: die heft vierduzend guldes pensioen. 't Is je maor niks!

Die niet meer kan en niks heit, mot niet anne diek jaogen; maor zoo ien die 'n goew post had en rieke sins ok nog is, mos niks hebben. Laot um zunig wezen en wat spaoren veur 't older of asse niet meer kan.

En toe 'k zoo'n stukkie wieder vort gaon was, kiek! kan oew zeggen, 'k wus niet wat 'k heurde. O wat gonk je dat miseraobele mooi. Dat speulde en dat evenseerde dat 't klonk deur e locht! 'k Had wal uutschreeuwen willen.

En weede wat er zoo mooi van is? 't Kost oew niks! i kuijeren zoo wat hin ende weer, en die milleteeren doen maor deur. I huven niet eens te bedanken.

Zoo mos 't allerwegges meer wezen. Zoo'n mooi deuntien vrolikt op en maokt 'n menschke heel anders asse sins is. 'k Heur 't bezonder graog, liever as die lieties die ze as mal uutgulpen en liggen te reeren. Feui, feui! betoeren slum genog.

Zingen is goewd, maor die 't niet kon

[p. 469]

en niet op 'n schoole leerd had, mussen ze 't zwiegen opleggen. En die lielies? mars dao mit! dat kon ze altwisse wal beletten.

Ze mosse allerwegges speulluu hebben en kerels die zingen leerden op kosten van 't land. Kiek dan kon old en jong, riek en arm nog wat heuren, en pleizier hebben.

Dat zeg 'k oew, mieneer! dat meziek in 't bosch is 't mooist uut oew heele Haege. Mutten niet versloffen!

Ik kan oew dat alles zoo niet uut menaer doen, maor beloeren was 't of 'k dansen mos. En dan weer had 'k kunnen schreijen krek as zoo'n kiend. En dan was 't je weer of i er heurde bidden en klaogen. O, o! 'k kan 't oew niet zeggen, krek of 'k heel bedroefd was en gien raod wust, en toe 't op 't ende lop, kerels! 'k kon 't haost niet meer uutstaon, 't was net of er hulp en uutkomst was en zoo'n heel darp an 't zingen gong en van victorie roep.

Hoe 't stukkien hiette - jao! dat weit 'k vordan niet langer, dao kwam je zoowat van vantezie in, ziede ik sprek geen Duutsch of Fransch.

Nou mieneer! ik raod oew as vrund, i mutten er mit oew juffrouw es op of, i kunnen 't op 'n mooijen dag dao wel es nao schikken. 't Kost oew gien centien.

Weede wat 'k ok nog effen heb wezen zien?... Die kaemer dao ze je de lotterie speulen.

Dat mos ok afsteld worden. Bint je er 'n bult miseraobel lellik deur te passe kommen.

I hebben nog al 'n kwao bek en duren 't nog al zeggen waor 't op steet; hè, wadde? I mussen 't er es teugen bezien. Goew dingen motten pirbeerd worden. Dao hold ik 't altwisse veur.

Van oeze verkiezings veur Staoten zal 'k maor niet schrieven, dao moei 'k min liefst niet mit. 't Zal bi oew ok al krek wezen as bi oews, kan 't wal denken. Allerwegges 'n hope gedoe en 'n miseraobelen spil.

Jan heit 't wief ok in bedde van 'n jonge zeun. Bint er raer bliede van. Kanst wal denken. 't Begon tied te worden. In 't zeuvende dat ze trouwd bint. Jao! waor blieft de tied!

Sterkte vordan mit oew jufvrouw. Alles wat wenschelik is. De groetenisse van olle moêr en van mien vaor en oeze maegd, alles nog zond werk en goewd heurig. Nog goewn dag mit menaers.

Oew vrund,

Jaopik uut Drenth.