De Tijdspiegel. Jaargang 7

[p. 310]

Brievenbus.

VI.
Brief van een Groninger Correspondent met klagten en grieven over Kiesvergaderingen en Verkiezingen.

Miin WelEdele Heer!

'k Bin langen tiid stil west. Moar dat kwam, deur dat ik 't zoo eibalds volhandig hadde. 't Was tiid dat de rogge van 't veld kwam en dat het zug, 'k dank er den Heer veur, nog al wel schikt. Hij is tog goud hij? Hij geft je zo veul, dat mensken en deiren der alle dagen van schransen, en krigt er niks veur as een bulle ontevredenhaid van de luu. 'k Most doarop an 't plougen en an 't knollen zaaien veur 't vei. Nou, dat 's of arbaid; moar 'n mensk het toch nooit doan. Tou kwam men ze met de verkeizing an. En wi hadde er al zoo'n bulte van had in de krante. Ze meinden in der tiid, damme nou altemoal wat te zeggen kregen, moar 'k heb er nog neit veul van bespeurd. 't Had mii vast wainig hulpen, as 'k 'n ander lid in de Staten-generoal of in de previnciale Staten had willen hebben. En 't zol te bezein stoan of de zoaken dan beter wollen goan. Moar 't is je mit meer dingen zoo. Dei is komen en dei is komen en 't is al 't zölde bleven; 'k breng je nog niks minder noa d' Ontvanger, en dei woont ook nog in 't zölde hoes. - 'k Vruig er lestens de mester noa. Dei zee, dat ons Nederland zoo wat mit een poul te vergeliiken was, doar de olde gruine körste mit alderhande voeligheid dik opzat, en dat men in de weitenschap en in 't febriekwezen en in de landbouw en in de handel biister achteroet was roakt bii andere noaties, en dattet mit de stoatszaken ook zoo was. En dat kwam doar heer, dat de olde menisters, en de olde prevesters en de olde roadsluu van de keunink altiid moar de olde deun kwakten, krek as de kikkers, dei veur twei doezend joar ook al brekkekkeks koakskoaks ruipen. En dat was je goud veur en kikker, moar neit veur 'n mensk. Moar ik zee hum, wat de meisten moald had, was, dat er zo veul betoald wuir, en dazze de boudel wel neit liik kosten holden. Doarom hadden der al lank sommige luu over reerd, en endeling was 't er tou kommen dat men den boudel ies had bekeken. 'k Vruig of ze nou dat oetgeven geld ook hadden weerkregen, moar dat 's weg, doar heurt men niks van Hoast as van den meneer van Andringa de Kempenaar, dei eerst zoo'n wiide bek open moakte in de krante. Hii leek kwoad op en man in Delft. Hou mag dei bek digt roakt ziin? 'k Wol 't weiten veur miin nabers wiif. Dei het een bek as en staldeure, 't is en duvelinne. Of 't heur te met ook wol helpen.

Nou mossen der ander luu an 't ruir. Moar dei kon 't neit verhelpen en dei neit, tot dat de menister Thorbekke de schörfige zaak ies wol hemmelen. En dei zit nog in 't kammenet. Dei het vrouger daden beloofd. Evenwel markte ik er nog neit veul van as dei keiswetten en van de scheepvoarte en van de posterij. Moar nou bint er 'n bulte dei zegge, dat hii dei wetten ook wel had kennen holden. Nou de Heer zelf ken 't de mensken neit noa 't zin maken. Ze hebben nou toch in de viiver ruird, en doarmit is je ook met 'n bulte drek en modder boven komen. 't Is bii ons nog al vredig heergoan, maar toch zóó, dat ik neit kan zegge, dat de verkiezingen zoo vrij en zoo regtstreeksch

[p. 311]

wassen. Kiik, wiiluu mensken kennen de mannen zoo neit, dei veur de tweide Kamer en de provinciale Staten geschikt zunt. Nou wassen der veurlichters en dei hebben in alle houken zogt, wel daar veur goud waren; en dei luu wuiren ook in commissie stelt om mit andere ploatsen te confranteiren. En zukke mannen hebben wii 't in handen geven. Ik heb zoo miin stem verdoan, hoast krek as Ezau ziin eerstgeboorteregt, moar 'k heb er gein moal eten veur had. Nou kwam der op de liist, dei 'k er groag op wol hebben, moar ook luu, dei 'k er neit groag up zag, moar dei men oet en ander ploatse der bii zet had. Herink! 'k las er je zukke roare noamen. 't Had nog wel wat spul geven; want de ein wol neit mensken hebben dei van adel wassen, 'n ander gein ambtenoars, en en ander geen avekaten. Nou is 't wel waar, dat zuks luu wel dubbeld en dwars een goude getugenisse meugen hebben; moar as 't knappe mensken zunt, woarum zuks neit even goud as ander luu? Doar zunt je toch nog gein knuppels en voesten bii te pas komen, zo as miin naber zegt, dat voak in Engeland beurt. Dan kneep 'k er vast oet; 'k heb een dekselsen hekel an sloangen.

't Is je evenwel elders nog wat anders goan as hier. T ou 'k dat zoo heurde, docht 'k dat 't doarmet krek gait as 't mii gong up de Rolder-markt. Doar ligt je ook alderhande te koop, en van alles wordt je anpresenteird. Sommige dingen laggen rejaal te koop, en wuiren gezocht en gekocht met glans en eere. Dat zunt zuks luu as hoast ieder groag in de Staten en in de Kamer zugt. Moar der wassen der ook, die ruipen: must mii hebben! En dei zochten 't mooi te maken, en wolden wat in de oogen blinken. 't Was je krek dat nijerwetsche spel, doar men neit altiid op ken vertrouwen. Anderen kochten wat veur heur nabers; dat waren zuks luu, as dei ik, en meerd mit mii, 't in commissei hadde geven. - Doar was ook ein jeude, dei drong de luu dingen op as of ze dei koft hadden, en ze hadde der pas na opkeken. De kerel stopte mii en molleknip in miin wammes, en wol mii vertellen, dat ik het ding koft had. 'k Hold van zulke veniinige dinger dei zoo verborgen zitten, neit, me zol er zich an bezeeren. - Men het in der tiid zoo reerd van getrapte verkeizingen; moar nou zunt ze roem zoo verknooid en verfomfaoid as dazze vertrapt waren.

'k Heur datter al oardig luu veur de Staten up de kandedoatenliiste bint roakt. Ook oet harbargeirs, zuks as onder ons boerenmensken een bulte henreeren en vrii wat snakke kan. Weitste, vast zoo'n krougen avekoat mit een hard luud, 'n stemme dei hii half van de ganzen half van en olden hoane liikt te hebbe. As oen Knapman oet 't Zwoantien lid wol wuiren van de Stoaten, wol 'k toch eerst vroagen, of dei ook verstand heit van zuks as doar ter sproake komt. En 'k wol vroagen, of de man ook wat wist, of hij in 't bestuur was van ploatse of kerke, en hou de dinger onder heurluu bestuur of ammestroassie gungen. En asse ze dan te groote en slechte hoezen hadden moakt en procedeirt en een bulte geld oetgeven, damme beter had kennen broeken; dan wol 'k zeggen: Man, te groote plannen moaken en te roeme hoesholding en procedeiren teugen de Belgen, en te veul geld oetgeven, dat hebben ze vrouger ook al kend, en dat het ons krek zo wiid brogt. As zukke mannen ies acht dagen regeirden, ze zollen 't roar kereiren. En loch hii most er op; want hii vertelde zulfst, zoo veul of wainig keizers as ter oet ziin ploatse west waren up de kompariessie hadden zegt: hii mout er absluut bii.

Nou doar hebben ze je nog kompariessie

[p. 312]

holden, moar in Eidam in Noordholland, mouten veir heeren up heur aigen holtje zug wat kras mit de keizerij hebben inloaten. Dei heeren hebben je kandedoaten veursteld an 't hoofddestrikt, an de stemmers hebben ze breiven stuurd mit noamen, woaroet men keizen kon, dat alles zunder vergoaringe van keisgeregtigden te holden. Kiek, 't is je neit gelukt, wat ze wollen, leuf ik, moar dat 's dan toch wat veul op de veurgrond komen en op de veurgrond zetten. 'k Wol an zuks luu toch wel vroagen: woar komste heer? en wel heur doartou ruip? En as zuks dinger nog neit helpen; dan is 't tog wel een bewiis, damme zuks luu as die heere hebben veurstoan, neit hebben wol.

Men het je doar wat veul vriiheid nomen en wat wainig vriiheid loaten. Zoo is 't je een voogdij over 't vrije volk dei wat kras is. En dat het je veul van de jeude mit ziin molleknip in miin wammes. Infermeir ie der ies noa, miineer, of dat alles krek zoo is, en as ter zukke dingen meer an 't licht komen, zet ze dan in joen bouk, joen Tiidspeigel. Dan kennen de luu zein in wat wereld we leven en zein ze oezen tiid regt of gespeigeld. Want kiik, miineer, men weit al te met neit woar de ambiessie zich verschoeld en wat ze al duurt doun. 't Is dan ook niet kwoad asse ze toch al te met een tikkeltien op de vinger kriigen. As de apen hoog klimmen willen, zugt men de noakte bille. Moar dan zit 't dier hoog en smit mit takken en voeligheid.

'k Mout je toch nog wat vroagen. Miin snoarske wol mit en vooronderbescheiter trouwen te alderhillige. Moar zol 't nou wel zoak wezen mit dei scheepvoartwetten? Ze zunt zoo bang, datter in onze previncie mit en poar joar moar wainig meer op de hellingen zal komen, en dat 't er in Holland nog lellikker zei oetzein as hier. We kennen nooit zoo goujekoop warken as de Velings en Moffen, zeggen ze; de laste zunt je hier te hoog, en op onze schepen is 't volk 't ook wat beter went as dei Oldenburgers en Nooren. En ze zeggen, dat de luu, dei zukke wetten moakt hebbe, zelle stoan kiiken zoo sneu as'n jonge, dei men ziin droake het ofknipt. - 'k Hoop van beter; want traptste een podde al te lank, dan mout hii endeling kwakken. - Het wicht, Zwoantien, vruig mii om road. As 't neit goud gong wol ze leiver t' hoes bliiven bii heur volk. De olde luu hebben 't neit riik, moar zitten warmpies. Zeg ie mii ook ies, miineer, of Zwoantien mout trouwen of moar oetstellen.

Nou, gendag, miineer, weledele heer. 'k Zel der miin noam biizetten; doar zunt je zoo veul Harms. Dan weten ze wel wii zunt. Bliive as altiid,

harm chon.

P.-S. Ik geef je neit weer 't heft zoo oet miin handen. Asse me 't weer beleiven meugen, vroag ik je om een eindvergoaringe mit regt van approbaatsie van 't gunt de kermissie dut. 'k Heb neit frankeird, de port is nou toch wat goujekoop worden. Das je goud, he?

Postscriptum van den meester.

Godsdienstige bijeenkomsten van meer dan twintig, personen zijn te zwaard uiteengejaagd en beboet. Hier houdt men staatkundige vereenigingen naar welgevallen, dikwijls zonder voorkennis van het bestuur. (Die wetten! Die wetten!) Er diende toch wel verzoek om zulke vergaderingen te mogen beleggen, vooraf te gaan, en dit niet gegeven te worden dan onder gehoudenheid van daarvan proces-verbaal in te leveren. Maar 't zal wel wat duren eer onze Nederlandsche sans-culottes en dreumessen in hunne constitutioneele broek zijn gegroeid. Die zullen zij nog wel eens meer scheuren.