De Tijdspiegel. Jaargang 7

Merkwaardigheden uit de geschiedenis van de vestiging en uitbreiding des Christendoms in verschillende werelddeelen,

voornamelijk in betrekking tot den arbeid der Protestantsche zendelingen, in voorlezingen, door W. Hoffmann, buitengewoon Professor der Godgeleerdheid aan de Universiteit te Bazel, en inspector van de kweekschool voor Evangelische zendelingen aldaar. Uit het Hoogduitsch vertaald door J. Oudijk van Putten. Te Rotterdam, bij van der Meer en Verbruggen, 1849.

Het is billijk, dat in deze dagen de opmerkzaamheid van het godsdienstig publiek op deze voorlezingen worde gevestigd, die in onderhoudende afwisseling een gedeelte der heidensche wereld voor het oog des geestes ontrollen, om daar de prediking van het Evangelie te erkennen - het licht dat opgaat over de kinderen der menschen, diep, diep in het duistere Oosten. - China, Nieuw-Zeeland en de Sandwich-eilanden, gaven den bekwamen en ijverigen Hoffmann, hoogleeraar aan de universiteit te Bazel, de aanleiding, om in een zevental voorlezingen de werkzaamheid der Protestantsche zendelingen te schetsen, en menigvuldige belangrijke geschiedkundige mededeelingen, betreffende het heidendom aldaar, mede te deelen. Hoe aangenaam voor den Nederlandschen lezer, dat hij hier dadelijk, in de eerste en tweede voorlezing reeds, den zendeling Gützlaff ontmoet, aan wiens verdienste de billijke hulde wordt bewezen. De berigten, die ons hier in betrekking tot het hemelsche Rijk worden medegedeeld, zullen de algemeene belangstelling in bijzondere mate opwekken, en hechten zich als bijlage aan die verschillende grootere en kleinere stukken, welke door de verschijning van Gützlaff hier te lande zijn uitgelokt. Met onpartijdigen blik, en in eenen levendigen stijl, overziet de Schrijver een gedeelte van het verduisterde Oostelijk halfrond, en dringt, de gruwelen van alle afgodsdienst onthullend, daardoor op eene meer krachtige Evangelie-prediking aan. Met een diep gevoel van medelijden voor den diepgezonken heidenschen broeder, en een warm gevoel van dankbaarheid voor het groote, onuitsprekelijk groote voorregt, dat ons verleend is, door het Christendom, volgt de lezer de schetsende hand van den hoogleeraar, die zonder overdrijving de feiten vermeldt, en de gezegende pogingen der zendelingen kan bevestigen. China bovenal zal ook in deze bladen de aandacht boeijen, en de geestdrift om dezen kolossus van het Oosten de knie voor Christus te doen buigen op nieuw doen ontvlammen, en de vereenigde pogingen ter bekeering der Chinezen, ondersteund door de reeds bestaande zendelinggenootschappen, eene altijd betere rigting kunnen geven. Wij verwachten, dat men thans met ernst en bezadigdheid de geopende deuren van het hemelsche Rijk niet zal binnenstormen,

[p. 93]

maar met omzigtigheid en moed het voetspoor van den waardigen Gützlaff drukken, en zich spiegelend aan vroegere misgrepen en teleurstellingen, thans, met meer vrucht, den grooten strijd met den draak weder beginnen, of wat meer zegt, den strijd met het godsdienstig phlegma, met de psychische voosheid der Chinezen, bij wie, zooals ons de tweede Voorlezing al te duidelijk leert: ‘de godsdienst is blootelijk een werk van staatkunde of van fatsoen.’ Zoo iets zullen we toch wel niet van iemand onder de Christenen durven te zeggen? 't Kon intusschen wel mogelijk zijn. In dat geval zullen de binnenlandsche zendelingen, - deze zijn de predikers, - daardoor aangespoord moeten worden, om het eigenaardige heidensche beginsel onder de Christenen mede tegen te gaan, en de innere Mission niet uit het oog te verliezen. Over dat veel besproken punt geeft de bekwame en gemoedelijke vertaler, de heer Oudijk van Putten, in de voorrede, blz. VII, eene welgemeende aanmerking ten beste. Hij verklaart: dat men de bekeering der Christenen zeer wel kan vereenigen met die der heidenen, en dat is wel boven allen twijfel verheven, maar op de vraag: ‘Zijn het niet uitzonderingen, wanneer er in ons land iemand van den weg des heils en der verlossing onkundig blijft, zoo hij dat niet halsstarrig en eigendunkelijk wil?’ moet een treurig antwoord volgen. Wij gelooven, dat deze uitzonderingen helaas! zeer talrijk zijn, en de invloed, wij zeggen met nadruk de invloed van Christus' woord en leer inderdaad zeer gering is, in vergelijking met de pogingen die er worden aangewend om het Evangelie onder ons te verspreiden, en dieper wortel te doen schieten. Vreemd kwam ons de bedenking voor, door den vertaler gemaakt in dezer voege: ‘dat wij misschien veel beter zouden doen, met de wilden maar in hunnen natuurlijken toestand te laten, daar zij welligt, zoo onkundig en onverlicht als zij wezen mogen, veel gelukkiger zijn dan wij hen met onze meerdere kennis en beschaving maken kunnen.’ Zoo iets kan bijna niet in ernst gemeend of geschreven zijn, en wij vleijen en troosten ons daarmede, dat deze bedenking alleenlijk voor een paar oogenblikken bestaan heeft, in de verbeelding en in de pen van den welmeenenden vertaler. Deze merkwaardige en onderhoudende Voorlezingen zijn juist het sterkste bewijs tegen de mogelijkheid van eene dergelijke bedenking. Zoude er zonder Christendom inderdaad beschaving kunnen bestaan, in den zin van voortgaande veredeling en ontwikkeling van den geheelen mensch?

Moge dit werk, rijk aan onderhoudende afwisseling, niet te groot van omvang, daarenboven vloeijend en aangenaam vertaald, eene opene plaats vinden nevens zoovele zendelingberigten, en zoowel ter aanvulling als ter opwekking dienen, om eens het éénige en onverdoofbare licht ook dáár te brengen, waar wij thans met treurende zielen voor den middernacht des heidendoms huiverend terugtreden!

Spiritus Asper en Lenis.