De Tijdspiegel. Jaargang 7

Amazonen op Java

Het zal misschien velen nog heugen, hoe de Revue de Paris van Febr. 1845 het ligtgeloovig Fransch publiek onthaalde op een curieus verhaal van amazonen, die in het rijk van Bantam, tusschen Batavia en Samarang gelegen (!!), de schoone hofstoet en bevallige lijfwacht van den Vorst uitmaken, en behalve andere fraaije bijzonderheden, in den jare 1843 den heer van Huijsen (?), door den Gouverneur-Generaal aan den Souverein van Bantam gezonden, zoo lieftallig onthaalden en op treffende wijze uitgeleidden. Dit bespottelijk stuk werd, als goede munt opgenomen, vertaald, in de Arnhemsche Courant van 14 Sept. N^o. 185. Dat men zulk eene mystificatie voor waarheid heeft kunnen houden in een land, waar Perón, Freycinet, Dumont-D'arville en zoovele anderen hunne berisopten over Nederlandsch Oost-Indië hebben uitgegeven, is vreemd: vreemder nog, dat men in ons vaderland zulke ongerijmde fabelen ter goeder trouw heeft kunnen overnemen. Wij zouden het niet der moeite waardig achten, nog daaraan te herinneren, zoo ons niet dezer dagen hetzelfde sprookje van eene geheel andere, van het Fransche berigt zeker onafhankelijke zijde was voorgekomen op eene wijze, die aan het hoogstwonderbaarlijke grenst. Gaf de Fransche vertelling zich uit voor eene mededeeling uit de tweede hand, hier spreekt een ooggetuige, die schoon elders niet van waarheidsliefde ontbloot, zich in dit verhaal toch aan de grofste leugen schuldig maakt. Doe die fabel is ontstaan, en bij vele overeenkomsten met het Fransche verhaal, zich hier op eenen bijzonderen grond beweegt, kunnen wij niet anders verklaren, dan uit de gissing, dat hier of daar in Oost-Indië dit sprookje aan ligtgeloovige vreemdelingen wordt op de mouw gespeld en wat hij zoo had gehoord, door eene kleine vergissing, nu bij onzen Schrijver gelijk bij zoovelen, die ons berigten geven van Oost-Indië, als door hem gezien wordt medegedeeld. Genoeg ten bewijze, hoe nog in den jare 1845 de aardrijkskunde wordt behandeld!

Wij ebben het oog op een klein werkje,

[p. 135]

onder den titel: Reise nach Java, den übrigen Sunda-Inseln und Aufenthalt daselbst in den Jahren 1829-1838, von Herrmann Schankweiler, te Lüdenscheid in 1845 uitgegeven. Gelijk zoovelen zijner landgenooten nam onze schrijver, na uit Pruissische dienst gedeserteerd te zijn, als soldaat dienst naar Oost-Indië in de hoop, van daar fortuin te zullen maken. Na vele rampen en teleurstellingen keerde hij na een negenjarig afzijn ontmoedigd naar zijn vaderland terug, en meende nu zijne reis-ondervindingen te moeten uitgeven, om, gelijk hij zegt, zijne landgenooten te overtuigen: ‘hoe barbaarsch het daar ginds, vooral in de Hollandsche koloniën toegaat, hoe daar menschen, gelijk zaken behandeld worden, hoe zeer zelfs de door tegenspoed voortgedreven Europesche kolonist daar slechts uit den regen in den drup komt.’ Behalve zijne geringe ingenomenheid met Nederland en Nederlanders schijnt onze Schrijver een goed, opregt mensch te zijn, en al reiken zijne berigten meestal weinig verder, dan hetgeen hemzelven betreft, over het algemeen zoekt hij getrouw en naar waarheid zijne opmerkingen mede te deelen. Het merkwaardigste echter is zijn berigt van de Javaansche Amazonen, die hij naar zijn verhaal tijdens zijn verblijf op het eiland Madura in het laatst van 1835, leerde kennen. Het zal genoeg zijn, zonder eenigen kommentaar zijne eigene woorden hier weder te geven.

‘De vastenmaand (boelan poewâsa) was aangevangen, die door de Mohammedanen op Madura streng wordt gehouden. Gedurende dien tijd mogen zij van zons-opgang tot zons-ondergang spijs noch drank gebruiken. Zelfs de mannen mogen in dien tijd geen tabak rooken, en de vrouwen moeten zich geheel van haar geliefd Siri- en Betelkaauwen onthouden. Onder bestendige reiniging en gebed wordt de dag vastend doorgebragt totdat de avond aanbreekt, dan echter weten zij hunne schade in te halen, daar zij den nacht onder brassen en zwelgen doorwaken, totdat zij ten gevolge der nachtelijke bacchanalien enz. den volgenden dag tot verder genot niet meer in staat zijn.

‘In den vastentijd hadden verschillende groote feesten plaats, waarbij door den Sultan voor het volk onderscheidene openbare schouwspelen, wedrennen, en diergevechten werden ingerigt. Ook ontving de Sultan ouderscheidene bezoeken van andere Indische vorsten van verschillende volksstammen, tot wier vermaak alles werd ten koste gelegd. Onder anderen verscheen ook de Sultan van Bantam, een landschap, dat op Java tusschen de steden Samarang en Batavia gelegen is. Deze vorst staat wel onder Nederlandsche bescherming, maar betaalt geene schatting. Zijn lijfwacht, ja schier geheel zijn gevolg beslaat uit vrouwen, die uitstekend in den wapenhandel geoefend zijn; zij nemen meer deel aan de regering, dan de Sultan zelf, zij beheerschen hem geheel en hij moet zich naar de luimen dezer Amazonen schikken.

‘De mannen zijn in het koningrijk Bantam van de krijgsdienst en van de vervulling van openbare ambten geheel uitgesloten. De vrouwen bekleeden de hoogste en laagste staatsposten; eenigen besturen met den Sultan het land. Het geheele leger bestaat uit vrouwen, die van haar tiende jaar af, in den wapenhandel geoefend worden.

‘De lijfwacht, die de Sultan gedurende zijn verblijf op Madura met zich voerde, bestond uit 150 Amazonen, die op dezelfde wijze als de mannen te paard

[p. 136]

zaten. Zij hadden eene voortreffelijke houding; eenigen voerden lansen, bogen en pijlen, anderen geweren en sabels. Over het algemeen waren het alle schoone vrouwen, aan welke de zijde broeken en de korte, naauw aan het lijf sluitende kabâya een bekoorlijk voorkomen gaven.

‘Uit de lijfwacht kiest de Sultan zijne gemalinnen, die hij echter, als zij onvruchtbaar zijn, weder verstooten mag. Daar nu de Sultan vele mannelijke nakomelingen heeft, zoo kiezen de Amazonen uit dezen den bekwaamsten en waardigsten tot Regent. De Amazonen der lijfwacht zijn trotsch in den omgang met de mannelijke inboorlingen, maar zeer vriendelijk jegens Europeërs. Toen eenige dezer vrouwen eens het fort bezochten, gaf de kommandant mij het bevel, ze overal rond te geleiden. Ik was nieuwsgierig deze heldinnen te leeren kennen, en toonde haar beleefd ieder gedeelte van het fort. Zij waren zeer nieuwsgierig en wilden vooral veel van mij over Europa en de zeden en gebruiken van mijn vaderland vernemen, en daar ik de aan mij gerigte vragen zoo goed mogelijk zocht te beantwoorden, kwamen in de volgende dagen schier dagelijks eenigen mij bezoeken en allen toonden een zacht, goedmoedig karakter.

‘Dikwerf verhaalden zij mij van de schoonheid van haarland, van de pracht harer Residentie en de beide paleizen van haren Sultan; zij noodigden mij uit, bij hare afreize mede te gaan, en beloofden goed voor mij in Bantam te zullen zorgen.’

Jammer, dat de schrijver die uitnoodiging niet heeft gevolgd.