De Tijdspiegel. Jaargang 7

De stem uit Montfoort. Eene stem, die gehoor vraagt, en weerklank verdient.

Toen wij vroeger in den Tijdspiegel ‘onpartijdige gedachten over Protestantsche genootschappen en maatschappijen’ mededeelden (zie jaargang 1848, II, bladz. 250, volgg.), en onze bedenkingen daartegen met vrijmoedigheid en bescheidenheid opperden, heeft het ons niet aan tegenspraak en weêrlegging, of althans pogingen tot weêrlegging ontbroken. De mannen van de Fakkel hebben inzonderheid hunne betoortste vuist tegen ons opgeheven; maar hetzij dat de glinsterende fakkelgloed en -glans al te sterk was om er het oog op te blijven vestigen, hetzij dat de rook en de damp ons de oogleden deed toeknippen - althans onze zienswijze is nog dezelfde gebleven. Wij koesteren no immer de overtuiging, dat er in onze dagen andere en betere wapenen moeten gebezigd worden, om het Protestantismus te handhaven, en te waken tegen de verschillende aanvallen, waaraan het sedert zijne vestiging en uitbreiding was, en voortdurend blijft blootgesteld. Wij gelooven, dat de teekenen des tijds den Protestant als met opgeheven vinger nopen en dringen om alle onverschilligheid en ijverloosheid te verbannen; wij gelooven, dat het oogenblik bedachtzaam toezien en rusteloos waken gebiedend eischt; maar wij gelooven tevens, dat dit een en ander geschieden kan en geschieden moet, zonder de klove der verwijdering tusschen Protestanten en Roomsch-Katholieken te vergrooten of te verbreeden. Wie de vonken aanblaast, bedenke dat hij later de vlam, als zij met lichtelaaijen gloed uitslaat, niet zal kunnen blusschen, en onthoude liever aan 't smeulend vuur het voedsel, dan dat hij er zijn contingent toe levere, of de nog glimmende brandstof van onder de asch oprakele; 't eerstgenoemde is, helaas, iets, dat velen even onnadenkend en uit loutere navolgingszucht doen, als de boer, die zijne spaanders tot den brandstapel van Husz aanbragt, en den heldenmoedigen geloofsmartelaar de gedenkwaardige woorden: ‘o sancta simplicitas!’ ontlokte.

Afkeerig, als we zijn, van al wat verbittering kweekt, onverdraagzaamheid bevordert, of sectengeest voedt, verblijdt het ons dubbel, dat wij eene stichting

[p. 17]

als die te Montfoort kunnen noemen, en gaarne kwijten wij ons van de taak om haar, ook door middel van ons Tijdschrift, naar vermogen aan te prijzen en de aandacht onzer lezers op haar te vestigen. Hier ontmoeten zich in de kleine stad aan den Hollandschen IJssel de ware philanthropie en het Christelijk Protestantismus, en reiken beide elkander liefelijk de blanke hand. Hier wordt de medewerking, de ondersteuning, de broederlijke hulp van Protestanten, alléén van Protestanten gevraagd. Dit gesticht, in de eerste plaats gewijd aan de verpleging, de opleiding en vorming van verwaarloosde kinderen, zonder daarom den rijperen of zelfs meer gevorderden leeftijd, die een toevlugtsoord behoeft, uit te zonderen, dit gesticht kon niet geopend worden dan voor personen van éénerlei godsdienstbelijdenis, en het is hier geen onverdraagzaamheid, geen beginsel van uitsluiting, 't welk de Roomsch-Katholieken verwijderd houdt, of ook de Israëlieten niet opneemt; maar gebiedende noodzakelijkheid. Gewis, het was een edele wensch, eene groote en schoone gedachte, die bij den directeur dezer inrigting, den heer Frankenhuysen, vóór een achttal jaren oprees om ‘de luiheid tegen te gaan, den sterken drank te weren, de scherpe scheiding tusschen den burgerman en den arme zooveel mogelijk te verzachten, gestichten voor behoeftige ouden van dagen en verwaarloosde kinderen, ten platten lande op te rigten.’ Wij bezigen 's mans eigen woorden, zoo als ze gevonden worden in het lezens- en behartigenswaardig geschrift van den Rotterdamschen prediker W.P.R. Bouman. (Het Protestantsch gesticht te Montfoort, bladz. 16.) De heer Frankenhuysen werd in zijn voornemen bevestigd en versterkt, toen hij den heer W.H. Suringar over Mettray hoorde spreken, en deze eene snaar aanroerde, die in zijn binnenste bleef trillen. Sedert heeft hij zijn plan verder doordacht en ontwikkeld, de medehulp van anderen gezocht en gevonden, en ten laatste zijn wensch vervuld, zijn besluit verwezenlijkt mogen zien.

De stichting te Montfoort was daar. Zij is sedert door velen bezocht en gadegeslagen. Eene enkele maal verkeerd - kon het anders? - beoordeeld. Eene enkele maal zelfs - zou zij daarvan alléén onder de weldadige en heilzame instellingen bevrijd zijn gebleven? - veroordeeld. Maar het heeft haar ook niet ontbroken aan belangstellende vrienden, die haar, zoo door stoffelijken, als zedelijken invloed geschraagd hebben. Mannen van naam en van erkende verdienste hebben haar aanbevolen en aangeprezen, zoodat het tweede jaarlijksche verslag omtrent den toestand van het gesticht te Montfoort, alzóó kon aangevangen worden: ‘Vóór alles wordt dank gebragt aan den hoogen God, die de jeugdige stichting onafgebroken Zijnen liefdevollen zegen geschonken heeft, haar beschermd tegen veel gevaar, en in de talrijke moeijelijkheden, aan zijne gewigtige taak verbonden, den stichter, die als directeur volijverig werkzaam is, ondersteund en geholpen heeft.’

Is het niet een verblijdend en bemoedigend verschijnsel, Protestantsche landgenooten, dat zoodanig eene inrigting in dezen tijd op onzen bodem is tot stand gekomen? Keurt gij het niet van uwen pligt, om haar, hetzij door uw geld, hetzij door uwe aanbeveling, of waardoor en op welke wijze gij er toe in staat mogt zijn, te schoren en te onderschragen? Gelooft gij niet, dat gij op die wijze 't best en 't doeltreffendst het schrikbeeld onzer eeuw, het dreigend

[p. 18]

en veelhoofdig spooksel, het pauperismus, bestrijdt, en een' stevige borstweringen bolwerk daartegen helpt oprigten? Gelooft gij niet, dat gij aldus waarlijk Christelijk zorg draagt voor die ellendigen, die anders de paria's uitmaken van de maatschappij, de kanker van den staat, de aanstaande bevolkers der tuchthuizen, en wier voortdurende toestand van verstomping en verdierlijking te midden van eene Christelijke maatschappij inderdaad niet beter is dan eene bittere bespotting van den heiligen eisch des Eenigen Meesters: ‘heb uw' naasten lief, als uzelven.’

Indien onze lezers, hetgeen wij van ganscher harte hopen en wenschen, onze ziens wijze deelen, en met ons het weldadig en Christelijk doel der Montfoortsche stichting erkennen - indien zij het oog niet sluiten voor de zegenrijke uitkomsten, welke de jeugdige stichting aanvankelijk reeds heeft opgeleverd, dan zullen zij gewis ook een gunstig oor willen leenen aan ‘de Stem uit Montfoort’, waarvan den steller dezes vijf afleveringen ter hand kwamen. Het is eene stem, die onder de talloos velen gehoor vraagt, en het ten volle verdient. Het is eene stem, die niet aanmatigend klinkt, niet door fraaiheid of verhevenheid van stijl, door schilderachtige voorstelling, door opgesmukte taal, door sierlijke beeldspraak, den lezer tracht te boeijen, of poogt te betooveren. Zij klinkt nederig en bescheiden. Maar haar doel is grootsch, edel, schoon, beminnelijk, in nadruk Christelijk. Zij klinkt u toe van een blad, dat is toegewijd aan de volksopvoeding, inzonderheid der verwaarloosden. Zij bindt zich niet, als een gewoon tijdschrift, aan eenigen datum, zoodat hare kolommen op den eersten, of vijftienden van elke maand gevuld moeten zijn (vaak zoo groot een bezwaar voor redacteurs, uitgevers, auteurs, om van geen letterzetters en correctors te spreken), maar zij laat zich op onbepaalde tijden hooren. De inteekenaren ontvangen twaalf afleveringen van een half of heel vel druks voor den uiterst billijken prijs van f 2. ‘Mogt deze Stem: - zoo luidt het in N^o. 1 op blz. 2 - ‘eenige geldelijke voordeelen aanbrengen, dan zullen die vloeijen in de kas der Inrigting. De uitgave van dit Nummer bevordert reeds de zaak, door de eerste werkzaamheid te geven aan de in dezelve opgerigte drukkerij, waardoor dus dadelijk eenige arbeid aan den eenen, en gelegenheid om zich in die werkzaamheid te oefenen aan anderen gegeven wordt.’ - Waarlijk, wij konden in onze standbeeldminnende eeuw niet alle aanvragen en uitnoodigingen ontgaan, om ons aanzienlijker of kariger deel voor Costers standbeeld te offeren, maar zouden we niet óók insgelijks onze hulde brengen aan Costers schim, en het hart ons toch niet óók een weinigje warmer bij die hulde kloppen, als we ons abonneerden op de Stem uit Montfoort?

Dat zij geene vox clamantis in deserto zij, geene stem des roependen in de woestijne. Zij wil trouwens geen stem van den gestrengen boetprediker, maar veeleer de liefderijke opwekking van den zachtaardigen Christusjonger zijn, die op 't voetspoor zijns Meesters vooral de verlorenen en afgedwaalden zoekt.

Dat het gesticht te Montfoort aan zijne bestemming blijve beantwoorden, dat het bij een aanvankelijk goede, en later meer en meer doeltreffende inrigting, en wijs beheer, dat voortdurend naar het betere streeft en geene teregtwijzingen versmaadt, onder het godsdienstig toezigt en onderwijs van den waardigen leeraar der Hervormde gemeente te Montfoort,

[p. 19]

die onzen lof evenmin verlangt als behoeft, een kweekhof worde, waaruit Christelijke godsdienstkennis en Christelijke gezindheden zich den weg banen tot die standen der maatschappij, in wier hoofd en hart het anders vaak woest en ledig is - een bajert van wanbegrippen en zondige neigingen! Moge het krachtdadig medewerken om de zedeloosheid te weren, der armoede haar drukkend en vaak zedenverpestend en zielverlagend wigt te ontnemen - de misdaad, in hare verschillende afzigtelijke gestalten, voor te komen.

Daartoe dringe de Stem uit Montfoort door tot de ooren en in de harten van velen, opdat de jeugdige stichting geschraagd worde, in stand blijve, rijke vruchten drage!