De Tijdspiegel. Jaargang 6

[p. 468]

Cornelius Nepos en de publieke eerbewijzen.
(Tekst met eene glosse.)

What a piece of work is man.
shakespeare.

Cornelius Nepos!! oude eerwaardige vriend, liefelijke herinnering aan den eersten schooltijd, toen de oude Latijnsche wereld, door de twee paranymfen en deurwachters, Eutropius en u, ernstige Nepos! ons werd geopend, toen wij de ‘levens der groote mannen,’ in den verwenschten grammaticalen vorm, moesten verduwen, en bij de dikwerf moeijelijke constructie, op de hoofden van Miltiades en Cimon, Timotheus en anderen, geheime vervloekingen hebben geladen, die echter als zonden der onwetendheid ons niet meer aangerekend worden! Verstandige, bedaarde, miskende Cornelius Nepos, wij namen u na jaren weder in de hand, terwijl het geweten ons beschuldigde dat wij uwe schim, toen de houten schoolbank ons vastkluisterde, en de praeceptor als een imperator ons dreigde, zoozeer hebben beleedigd. - Wij zijn met stillen eerbied tot u genaderd, omstreeks de laatste helft der maand Mei dezes jaars, en wilden u hooren over den beroemden Miltiades, over Miltiades, den zoon van Cimon, den Athener, Hoofdst. VI. De held had (vergelijk Hoofdst. V) een tienvoudig getal van vijanden verslagen, en wel Perzen, geene vreedzame vuuraanbidders, maar dappere kerels, die het bloedig handwerk des krijgs verstonden. ‘Nimmer’ zegt de brave Nepos ‘had zulk eene kleine magt zooveel vijandige strijdkrachten als nedergeveld,’ nulla enim umquam tam exigua manus tantas opes prostravit. Nu vermag de Romeinsche geschiedschrijver zijne glosse niet langer te onderdrukken; want hij werpt er tusschen beiden een paar hartige aanmerkingen onder. (Hoofdst. VI Miltiades) - Deze overwinning bragt aan Miltiades eene belooning, waaruit gij, lezer der negentiende eeuw, aan wien Nepos voorzeker niet gedacht heeft, kunt opmaken, dat de eigendommelijke aard der staten en volken al te zamen niet zoo verschillend is, als gij welligt zoudet vermoeden, ‘want, zooals voormaals bij ons volk de eerbewijzen zeldzaam en zeer beperkt waren, en om die reden, des te meer eerwaardig, waarlijk roemvol, thans daarentegen overvloedig en versleten, zoo vinden wij dat het eens in vroeger tijd, bij de Atheners niet anders is geweest.’

(Ut enim populi nostri honores quondam fuerunt rari et tenues, ob eamque causam gloriosi, nunc autem effusi atque obsoleti; sic olim apud Athenienses fuisse reperimus.) - Tot zooverre onze bestevaâr Nepos, en wij zullen met weinige woorden zijne glosse met onze randglosse vermeerderen, hoewel niet verbeteren. Gij ziet, lezer in de maand Junij 1849, hoedanig de bezadigde Cornelius Nepos over de publieke belooningen reeds vóór onze Christelijke tijdrekening heeft durven oordeelen. Wij zullen later eene tweede glosse over zijne ideën, betreffende de standbeelden, laten volgen, maar niet vóór de maand Julij, dat des te beter is, omdat dan reeds de voetstukken van het ruiterstandbeeld voor onzen overleden' vorst, Willem II, te Amsterdam, te

[p. 469]

Utrecht en in den Haag zullen geplaatst zijn, en de ijzeren of metalen koning, reeds in den vorm onder den grond zal zijn gegoten, om spoedig de drie steden, hier genoemd, te versieren en te begelukzaligen; daarom thans niets meer dan over de publieke staatsbelooningen en eerbewijzen.

Cornelius Nepos verdedigt hier, ten aanhooren van al de schooljongens der laagste klassen, op de lieve Latijnsche scholen, tegenover alle praeceptoren en conrectoren, tegenover alle koningen, keizers, volken en contrasignerende ministers, tegenover al die onafzienbare menschen, welke, zooals men zegt, gedecoreerd zijn, eene zeer gevaarlijke thesis:

De eerbewijzen, eens zeldzaam en beperkt, waren om die reden ob eamque causam, des te roemvoller, of bezaten juist daardoor meer innerlijke waarde, nu zijn ze aan honderden als toegevloeid (effusi!) en - als versleten - (obsoleti) te beschouwen. Wij vragen of de wakkere geschiedschrijver, die zijne eigene natie hier de les leest, in onzen leeftijd, wanneer hij thans geroepen werd, om de levens der koningen en veldheeren te beschrijven, nog altijd deze stoutmoedige thesis zoude volhouden?

De Romeinen, zooals Nepos hen kapittelt, worden door de Atheniensers, zoo als hij ze voorstelt, beschaamd, en zoude ons volk - populus noster - de Nederlanders - hier kunnen en mogen genoemd worden, om het driemanschap te volmaken?

Zoude het in dezen jare, in ons vaderland, welligt nog waarheid zijn wat voor negentien eeuwen waarheid was? -?:

Hoe zeldzamer en beperk ter eerbewijzen worden uitgereikt, des te eervoller!!

Wij meenen dit in twijfel te moeten trekken. Wij opponeren ons met voet en hand tegen den braven Nepos, vooral als wij drie nommers der Staats-Courant, dadelijk na den 13^den Mei dezes jaars, naast ons leggen; wij verheffen de dreigende vuist tegen onzen ouden plaaggeest, met zijne altoos terugkeerende helden, en roepen: zwijg, Cornelius!

Want; dat er in onzen leeftijd en in ons vaderland, onafzienbare drommen van verdienstelijke mannen zijn, die elkaâr als verdringen, staat op den voorgrond - 't is een axioma - 't is boven alle bewijs verheven; die verdienste, te lang miskend, te lang verborgen, te lang door schroomvallige nederigheid bedekt, moet, wij zeggen moet aan het licht, en gelukkig daagt de dag, waarop die verschillende verdienste, plotseling, onverwacht, op eenmaal als met een tooverslag wordt erkend, - waarde oogen, zoo als bij Adam en Eva, geopend zijn, en men erkent de eigendommelijke waarde van zeer vele landgenooten, die - dit is merkwaardig - tot op den grooten dag der belooning zelve niet wisten of durfden te vermoeden, hoe verdienstelijk zij op één dag waren geworden.

Bij de Atheniensen en Romeinen, dit verstaat zich, was die oogst van groote, degelijke, edele mannen, ellendig klein, niet noemenswaardig, een paar dozijn helden, wijsgeeren, redenaars! - 't Was in dien tijd jammerlijk met het groote-mannen-dom gesteld; daarom moesten de belooningen rari en tenues zijn, en wij begrijpen wel, hoedanig Nepos over zijne natie zoo heeft kunnen schrijven. Hadde hij slechts onder ons geleefd - ziet! hij zoude den volzin hebben omgekeerd en verbeterd, alzoo: ‘hoe meer uiterlijke eerbewijzen, des te meer eer en waarde,’ - want, als het vaderland in alle standen, betrekkingen, en ambten, in het civiele en militaire als overvloeit van mannen, die, de hemel weet het, niet lan-

[p. 470]

ger ongedecoreerd mogen blijven, dan moet men eindelijk de dringende maatregelen nemen om aan die knellende behoefte te voldoen, dan niet meer gevraagd naar magis of minus gloriosus, - niet meer gewacht, tot die zaamgeperste scharen van onbewust verdienstelijke lieden reeds hoog bejaard zijn, en een tweede volksvreugdedag verschijnt, dan om 's hemels wil, tegen alle Nepossen aan, doorgetast, doorgetast! Worden dan de eereteekenen, effusi, - schemert u het oog bij de honderdtallen namen, die op eens aan de vergetelheid en aan de drukkende onbekendheid werden ontrukt, - 't is toch zóó oneindig beter, om aan het volk te leeren en krachtdadig te onderwijzen, hoevelen er waren, die onbetwistbare aanspraak maken op eer en belooning, dan om ze als gewone menschen maar zoo daarheen te laten loopen, en onversierd te laten sterven! Gelukkig is die vorst en dat volk, waar men eindelijk het vooroordeel, door Nepos al te dwaas gehandhaafd, ter zijde stelt, en de zigtbare bewijzen der verborgene verdiensten bij herhaling en te gelijk ronddeelt; zóó handelt de onbekrompene, de mensch-lievende, de Christelijke autoriteit; zóó wordt zelfs hier de Bijbelspreuk in praktijk gebragt: ‘de eene hand weet niet, wat de andere doet en geeft.’ O! lage karigheid en strafwaardige gierigheid, om aan de landskinderen het kenbaar eerbewijs te onthouden. Onthoud hun dan nog liever het regt van vereeniging, van vrijheid, schrijf liever belastingen uit, maar laat die borst, hier en daar, waaronder tot heden een bedekt verdienstelijk hart klopte, laat die toch niet dor en ledig en burgerlijk! Bedenk, o wetgevende magt! dat het eerbewijs geene bijzondere uitgaven op 's Rijks budget behoeft, dat hetzelve een don gratuit van de kroon is, en dat het zoo zalig, zoo onbeschrijfelijk, zoo aandoenlijk, zoo zielverteederend zalig is, om op eenmaal, binnen twee dagen tijds, honderdtallen gelukkigen, ja zaligen te maken! Weg de dwaze en verstokte van hart! die vermeent dat de oude Nepos in onzen tijd nog mag gehoord worden! Hoe meer eereteekenen, hoe meer glorie! - Eere wien eere toekomt! - Zoo kan een vorst zich zijnen weg, niet met rozen en bloemen, maar met ridderteekenen bezaaijen, en reeds bij zijne huldiging, eene eigene lijfgarde van dankbare landskinderen om zich heen verzamelen, die met goed en bloed (welligt ook met hun geld?) verpligt zullen zijn, voor vorst en volk te werken, omdat men hen niet vergeten heeft!

Reeds genoeg voor heden, al ware het slechts, om den bevooroordeelden, dwazen, bekrompen Nepos, ernstig te regt te wijzen, en ons vaderland met zijne gedecoreerde honderdtallen in zijne regten te handhaven.

Gij zult, lezers van dit Tijdschrift, onze glosse met uw zegel, hetzij adellijk of ridderlijk, of burgerlijk, dadelijk bekrachtigen en voorzien, terwijl wij naar courantenstijl eindigen met deze vermaning:

Zegt het voort!

halitus antinepotianus.