De Tijdspiegel. Jaargang 6

[p. 369]

Mengelwerk.

Wat er al gebeurt als er een koning is gestorven?
Vraag en antwoord.

Let him go on, this little rascal, he tell's us, not what things seem, but what they are - never mind.
steele.

Niet weinig, zegt de geneigde lezer, niet weinig, en om een inzigt daarvan te verkrijgen, zullen wij voor een paar bladzijden slechts ('t is eene kleine audientie) onze krachten inspannen! en gij die deze dagen mede beleefd hebt, zult ons zeer verpligten het ontbrekende aan te vullen - aan te vullen; dat is het immers juist, wat ook hier geldt! Als een koning sterft, is het allereerste en gewigtigste dat men aanvulle wat niet lang mag vaceren. Bij regterlijke posten, bij notarissen, procureurs, predikanten, die door ouderdom of door Freund Hain emeriti worden verklaard, kan de opvolging eenigen tijd blijven opgeschort: zonder nadeel, somtijds met voordeel; maar de koningen moeten elkaâr dadelijk opvolgen; de levende staat reeds onder aan de trappen gereed, met den voet op de onderste trede, om den ledigen troonzetel te beklimmen, waar de voorganger naar beneden klom, daarom is hier de stoffelijke dood van den vader het koninklijke constitutionele leven van den zoon; de kroon mag niet in de lucht hangen, zij moet vallen, zij moet ilico op een hoofd nederdalen; vandaar de maxime, die ook op den Dalai-Lama toepasselijk is - de koning sterft niet.

Er ligt iets treffends in de deelneming van een geheel volk bij de begrafenis (waarvoor men heeft gelieven te zeggen: de uitvaart, een weinig modern-Katholiserend) van een vorst, die om vele redenen bemind was. Veelal erkent men de waarde van de waarde medemenschen dan eerst, als zij ons niet meer kunnen zegenen of plagen, of helpen of tegenwerken; want het is een zeer schoone trek in onze menschelijke natuur (die soms als zeer leelijk wordt voorgesteld) dat men bij voorkeur bij de dooden op al het goede ziet dat zij deden of lieten doen, en over het minder goede, over de zwakheden enz. enz. een ruimen sluijer werpt, eene groote rouwkaper der liefde. ‘De mortuis nil nisi bene’ is eene zeer belangrijke spreuk, ten minste voor de lijkredenaars, voor de opklimmende ambtenaars, voor de aspiranten naar eenige staatsposten, en voor de dichters. - Als een koning sterft, eene zeldzame gebeurtenis, willen de onderdanen dat niet zoo onverschillig aanzien, de wereld moet weten dat zij het gevoelen, en er ieder op zijne wijze in deelen. Dat de begrafenis van een vorst plegtig en statig, indrukwekkend en kostbaar zij, ligt in het idée van een vorst; 't is intusschen een weinig overdreven om het stoffelijk overschot, zoo als men heeft geschreven en gedrukt ‘te vereeren,’ een weinig te

[p. 370]

veel poëzij in de proza-kolommen der dagbladen. Men veroorlove ons ten slotte aan te merken, dat menig vaderlander, die den gestorven vorst beminde, ook als mensch en medeburger, buiten den glans van het hof, bij het nadragen van ridderkruis, zwaard en dergelijken, door oude generaals gedragen, bij de tooneelvertooning van het rouwend paard, enz. enz. enz. zijne eigene gedachten had, die zich eindelijk oplosten in een - glimlach.

Niet alleen dat de huizen en gebouwen en het paard op hunne verschillende wijzen hebben gerouwd, ook de menschen, niet alleenlijk die menschen, welke, als tot het groote staatsgezin, tot de huishouding van den gestorven vorst behoorend in het zwart moeten verschijnen - en de vreemde hoven ook - maar velen, die welligt in vorige dagen of jaren, een zeer ongunstig oordeel over den slapenden koning en zijn bestuur uitspraken en zich dapperlijk bij de oppositie stelden; ook deze, plotseling bekeerd, en als wonderbaar wedergeboren, staan in het sombere gewaad, treurende groote, jonge, oude, grijze, mooije, leelijke lands-kinderen, tot in de ziel bedroefd over den verloren vader. Wij zien hier dus eene bevestiging, hoe teeder en aandoenlijk het Nederlandsch menschelijk gemoed is, hoezeer de menschen, die zich anders zeer weinig met vorsten of vorstelijke zaken bemoeijen, tot in het diepste der ziel geroerd, de rouwdragt aannemen, en opdat men toch niet denke, dat zij over eigene betrekkingen rouwen, de veel beteekenende nationale kleur, zacht en liefelijk temperend, er bij aannemen, - eene stille ster der hope in den donkeren nacht. - Men heeft wel eens gevraagd, waarin de eigenlijke waarde van den rouw bestaat, of in de moderne elegante snede en vorm, of in de meer gratieuse taille, of in de verwachtingen en testamentaire uitzigten, die met het rouwkleed verbonden zijn, of ook welligt, als de uiterlijke zinnelijke taal der verborgene droefheid. Wij weten het niet; maar dit dient vastgesteld, dat thans honderdtallen, ja duizenden op eenmaal, sedert 17 Maart, geheel ter nedergeslagen en diep bedroefd zijn geworden, en dat moest men weten en zien - 't is geene huichelarij - God beware!! - Immers zelfs de lieve kinderen op de school en bewaarschool, deelen in de ouderlijke diepe smart, en dragen mede het teeken der zieldoorknagende droefheid. Welk een vaderland, waar zoo velen op eens, zoodra de vorst sterft, nu eerst zijne waarde, zijn gemis erkennen. Zoo spreekt de liefde, met de zwarte kleur, en het treft ons dieper dan wij kunnen zeggen; maar ook de rouwwinkels deelen ruimschoots en wel niet het minste inde treurmare. O mijn gelukkig, rouwdragend, opregt vaderland!

Verder willen wij doen opmerken, dat de nagedachtenis van een' vorst, die het wel meende, en waar hij kon, ook in stilte zegende, naar eene zekere, eigenaardige opklimming, wordt gehuldigd, en gelooven den climax alzoo te kunnen stellen:

Het eerste doodberigt, - de extracourant, met zwarte randen.

Het klokkengelui, de vlaggen op half stok, - later geschutgebulder.

De eerste verzen, de eerste oden, kort, maar krachtig, versch bewerkt, nat van tranen.

Levensbeschrijvingen van den vorst voor het volk, van twee tot tien cents,

[p. 371]

op koffijpapier, op de straat aangeboden.

De meer uitvoerige gedichten, daar de dichters, van den eersten schok bekomen, nu meer bedaard de Muze kunnen raadplegen, - aankondigingen in al de couranten.

De eigenlijke kortere levensbeschrijvingen in de dagbladen.

Zeer vele gedrukte preken, - de lijkrede.

De inteekeningslijsten op ten minste negen, zeer uitvoerige en onverbeterlijk naauwkeurige biographiën van den ontslapen vorst, uit te geven in afleveringen, met platen en plannen en portretten, en ook met de namen der inteekenaren (NB. zonder portretten).

De gedichten in de geopende, herlevende schouwburgen - voorgelezen - (en handengeklap).

De veelzijdige pogingen - zie hieronder - om den gestorven koning door marmer of metaal te vereeuwigen:

a.	Expositiën van allerlei aard - schilderkunst, gravures.
b.	Uitvoering van toonstukken, - Polyhymnia's rouwklagt.
c.	Collecten bij allen voor het monument.
d.	Brochures en gedichten, verzameling van oude en nieuwe gedichten, keurig schoon uit te geven, enz., enz., enz.

Het standbeeld!

Wij vermoeden, dat er tusschen het eerste doodsberigt en het standbeeld, dat, als wij het wel hebben, in verschillende editiën zal moeten verschijnen, een groot aantal middelschakels door ons is overgeslagen, welke de geneigde lezer zeer gemakkelijk zal kunnen aanvullen. Wij verwachten nu den edelen wedstrijd over den vorm, de plaatsing, de onthulling, de inwijding van het standbeeld, waarbij wij alleenlijk, uit veler naam, het nederig en zedig verzoek voegen, om van deze oogenblikken eener vaderlandsche, milddadige geestdrift, toch gebruik te maken, ter stichting van een lang verwacht Walhalla, ten einde door eene zoodanige, zeer doeltreffende inrigting, ook voor de toekomst, ten minste wat de plaatsing der nog onzekere standbeelden betreft, verzekerd te zijn van eene gelukkige reussite. Wenschelijk ware het derhalve, dat zich uit de verschillende commissiën, ééne groote commissie, geweldig diligent verklaarde, om het beroemde Beijersche Walhalla te inspecteren, en dadelijk de Maatschappij van beeldende kunsten eene prijsvraag uitschreef, en het werk nog in den loop van den zomer werd aanbesteed - alles in het werkelijke voordeel der toekomende standbeelden.

Wat er nog meer gebeuren zal, als een koning gestorven is, buiten de reeds medegedeelde waarnemingen der laatste dagen, zal de tijd leeren, - deze leerde reeds zeer veel, - eene inhuldiging - wederom vlaggen, wederom onschuldige kruiddamp - gejoel op de straten - vreugde en vivats, te midden der omfloersde heeren en zwart gekaperde dames, die weken lang treuren (eene curieuse tegenstelling!), het land, rouwend en jubelend tegelijk, - nieuwe heeren ridders, die gelukkig geen tornooi behoeven door te staan, en eindelijk - dit verwachten wij, - kracht in het volk, liefde bij den vorst, welvaart voor den nijveren burger, vrijheid en orde, licht en waarheid, - en op aller lippen en in aller harten deze woorden:

O God! bewaar het Vaderland!

PHILALETHES.