De Tijdspiegel. Jaargang 5

[p. 361]

Letterkunde.

Muzen-Album

uit te geven bij gebr. Diederichs, te Amsterdam, onder redactie van den heer C.G. Withuys.

Fistula dulce canit, volucrem dum decipit auceps.

Roerend door hare gemoedelijkheid is de apotheose, waarmeê in den prospectus van een uit te geven Muzen-Album gebr. Diederichs den nu zaligen Muzen-Almanak verheerlijken. Die mannen moeten veel geleden hebben, toen zij het eerst de sporen en later de verwoesting opmerkten van de tering, waaraan gezegd jaarboekje leed. Maar gebr. Diederichs zijn er de mannen niet naar, om te treuren als dezulken, die geene hope hebben: zij hadden opgemerkt, dat aan den Muzen-Almanak het kenmerk, het wezen der onsterfelijkheid ontbrak, en daar zij nu, blijkens het Noodzakelijk, Huishoudelijk Woordenboek en het onlangs begonnen werk: Onze tijd over de onsterfelijkheid kunnen beschikken, zullen zij aan een Muzen-Album het aanzijn schenken, dat, naar den tegenwoordigen staat der poëzy gerekend, zeer zeker de onsterfelijkheid zal bezitten van Tithonus.

Tot eene proeve van den breeden grondslag, waarop dit onsterfelijke Album wordt gebouwd, deelen nu gebr. Diederichs eene lijst mede van niet minder dan negen en vijftig Nederlandsche dichters, die hunne medewerking hebben beloofd, en 't laat zich voorshands niet berekenen, hoe vele voorname dichters en beoefenaren der dichtkunst zich nog verder zullen vereenigen. Men ziet daaruit, dat de jaarlijksche geboorte van dichters te onzent ten minste in de omgekeerde reden staat van die der consuls te Rome.

Kan het ons verwonderen, als zoo vele Muzenzonen, doorweekt met zuiver hengstensop, in staat zullen zijn, om jaarlijks een paar bundels van 200 bladz. vol te maken in het formaat der laatst verschenen dichtbundels van de heeren Da Costa en Beets? Integendeel: wij voor ons komen er rond voor uit, dat wij nu reeds opzien tegen die ongedrukte dichtstukken van overledene dichters en overledene liefhebbers (of deze laatste liefhebbers zijn van poëzy of van de hedendaagsche Muzen Wijntje en Trijntje, blijkt niet) en tegen die beknopte levensschetsen van door den dood aan de kunst ontrukten, en tegen die opstellen over de Theorie der Dichtkunst. Meer mag het ons verwonderen, dat zulk een bundel slechts een vodsigen zilveren rijder kost en dat men dus slechts, het formaat in aanmerking genomen, ongeveer de helft meer zal betalen, dan voor een gewoon boek, dat geen Muzen-Album is.

Maar onze verwondering, of liever onze bewondering stijgt ten top, als wij ten slotte zien, dat gebr. Diederichs hun eigenbelang geheel in de schaduw stellen, om zich het lot der weduwen en weezen van dichters aan te trekken. Zij voor zich en de redacteur Withuys willen slechts schadeloos gesteld worden: hebben zij aan 't Album in 't zweet huns aanschijns, een

[p. 362]

stukje brood verdiend, dan wordt het overige geschonken als basis van een fonds voor de nagelaten betrekkingen der poëten. Want met eene toespeling op het:

Maeonides ipse nullas reliquit opes

wordt herinnerd, dat er ook dichters zijn, die naar hunnen census welligt geene kiezers kunnen zijn voor de wetgevende ligchamen. Wat overigens de bevoegdheid betreft, om over gezegd fonds te beschikken, daartoe wordt geheel geen census vereischt. Wie dichter is, heeft slechts drie maanden na de verschijning van het eerste deel ter algemeene vergadering te Amsterdam op te komen, om daar zijn advies uit te brengen over de belegging der fondsen en de aanwending der intressen. Gebr. Diederichs hebben reeds bij wijze van staal of monster eene weduwe opgespoord, die haar deel in de beerenhuid toekomt, en zij schijnen zich te vleijen, dat er nog wel andere dichters weduwen hebben nagelaten.

Wij achten met dit weinige genoegzaam de strekking van het plan toegelicht en tevens, naar ons vermogen, de bevordering te hebben aanbevolen, maar wij kunnen het niet verbergen, dat wij in die vereeniging van dichters en in hare resultaten eenig bezwaar vinden. 't Is waar, 't zou geen geringe eer zijn voor onze hoofdstad, als welligt binnen een jaar tijds, al wat echt gereformeerd en al wat dichterlijk of liefhebber is in Nederland, zich binnen hare wallen vereenigden, om spijkers met koppen te slaan, maar gebr. Diederichs en ook de heer Withuys zelf, zij mogen het wel bedenken, wat zij wagen, als zij eene vergadering van louter dichters bijeenroepen. Niet dat ik dadelijk voor revolutie vrees, maar 't kon toch regt onaangenaam worden. Immers bij de vergadering van 18 Augustus had men altijd nog een houvast aan het schema van 1618, maar eilieve, welk houvast hebben ooit dichters? En stel nu eens, om den numerus certus pro incerto te nemen, dat er bij de 59 nog 41 voorname dichters zich zullen gevoegd hebben, zoodat er 100 lieden bijeen zijn, die, als ze wezenlijk dichters mogen heeten, noodwendig met eene zekere razernij moeten behebt zijn, want een nuchtere dichter is een onding, wie, zeg ik, zal daar mouwen stellen aan weten? Zou 't niet voorzigtig zijn, als gebr. Diederichs, om er de policie buiten te houden, aan hunne letterzetters en drukkers een' wenk gaven, om bij de hand te wezen?

En toch, het plan is zoo mooi! Zoo ongaarne zou ik zien, dat men het, bij mislukking, voor eene dichterlijke phantasie ging uitkrijten. Hoort eens, ik heb er op nagedacht en heb er, geloof ik, wat op gevonden. Te weten: ik voor mij ben een dood prosaisch man, zoo brood nuchteren, als de ijverigste afschaffer wenschen kan. Wat dunkt u, als ik eens eene soort van agenda ontwierp, waaraan zich de dichterlijke vergadering, om ten minste eenige orde te bewaren, zou kunnen houden?

Vooreerst, dunkt mij, dient in de vergadering beslist te worden, wie al of niet voor dichter te houden zij? Dit is wezenlijk een teeder punt en zoo daar niet wijsselijk in voorzien wordt, vrees ik, dat men tot onbeschoftheden zou kunnen komen. Ik geloof, dat men hier veel rekkelijkheid zal moeten toonen en wederzijds wat door de vingers zien. Ik durf daarom voorstellen, dat men niet zoo zeer moet letten op de innerlijke gehalte, op het geniale, het nieuwe in de verzen van dezen of genen; want daar wordt men het nooit over eens, maar dat men liever een aantal verzen, goed of slecht, dat doet er niet toe, vaststelle, om iemand de aanspraak te geven op den naam van dichter. Ik heb ook een oogenblik gedacht aan den maatstaf van het gewigt, zoo als

[p. 363]

bij Aristophanes, maar ik moet bekennen niet ver genoeg te wezen in de statica, om deze theorie behoorlijk te ontwikkelen. Het getal verzen schijnt mij, bij nadenken, den besten grondslag op te leveren en tevens een prikkel voor de dichters te zijn, om als een blinde vink voort te zingen, tot men aan de schreef is, waardoor onze Nederlandsche letterkunde dan ook ongemeen zou verrijkt worden.

Ten andere en dit voorstel ligt in den geest van gebr. Diederichs, dient in overweging te komen, of men niet het ligchaam der dichters tot een gild zal moeten verheffen. Eigenlijk zal de aanneming van dit voorstel een noodzakelijk gevolg zijn van de aanneming van het eerste punt. t' Is waar, gebr. Diederichs hebben wel wat voorbarig de dichters op eene lijn gesteld met toonkunstenaars en schilders, even alsof ook nu reeds sommige lieden van de poëzy hunne broodwinning maakten: maar als men er op nadenkt, 't zal er voortaan toch toe moeten komen. Immers als iemand om het radicaal te erlangen, b.v. 10,000 verzen moet gemaakt hebben, dan kan hij daaronder niet koopmannen of makelaren of advocaten. Mijn gevoelen zou dus zijn, dat er, gelijk eertijds in Egypte eene nieuwe kaste van tolken, zoo nu een nieuw gild van dichters werd opgerigt, die hunne namen met dezen titel afficheerden en ook in de wandeling zoo werden genoemd.

Een derde punt zal den dichters zelven met hunne rijke verbeelding minder belangrijk toeschijnen, maar is toch waarlijk, vooral voor de armen onder hen, essentieel. Namelijk gebr. Diederichs zijn gansch en gaar democraten en zouden om al de Muzen niet gaarne alleen met den heer Withuys over het batig saldo willen disponeren. Er zal dus jaarlijks eene vergadering dienen te worden gehouden. Maar, ‘wie zal dat betalen?’ Hoe komen de arme, krukkende en dus geinteresseerde dichters alle jaren te Amsterdam? Defrayement, zegt een oud lid der staten, of een correspondent van Unitas of Welstand. Ja maar, dat zal nu van de weduwen en weezen afgaan. Enfin, ik raad zeer aan, om ook dit punt in deliberatie te nemen.

Ten vierde en eindelijk, want na de slissing, zou Hooft zeggen, van dit punt, mogen de dichters zich wel een roes drinken, dient bepaald te worden in welke verhouding de dichters tot de liefhebbers zullen staan en of deze laatste, zonder dat hunne liefhebberij nader omschreven wordt, wel in aanmerking kunnen komen. Ik voorzie, dat het hierbij zal neêrkomen op dezulken die minder dan het vereischte getal verzen geleverd hebben en op hen, die de beknopte levensschetsen zullen stellen en over de Theorie der Dichtkunst zullen schrijven. Zonder evenwel de vergadering mijne bijzondere zienswijze te willen opdringen, zou ik, om het hemelsbreed onderscheid tusschen prosaische en dichterlijke menschen willen voorgesteld hebben eene gratificatie in eens voor die theoretici, en om de twee of drie jaren voor de liefhebbers.

Als punten voor eene volgende vergadering zou ik voorloopig willen mededeelen:

1^o. Zijn er ook termen, om de nagelaten betrekkingen van dichterlijke prosaici te bevoordeelen ten koste van prosaische dichters, en

2^o. Zou het ook raadzaam zijn, om, bij het te voorziene toenemende getal van dichters het getal der uit te geven bundels te verhoogen tot vier, en den prijs ten minste tot f 3.

Met aanbeveling van zich en de zijnen en van alle prosaici aan de gebr. Diederichs noemt zich de ondergeteekende met alle achting

de censor.