De Tijdstroom. Jaargang 4

[p. 522]

Een dag   Cecile Blondeel

Tegen de nanacht aan kom ik wakker. Ik heb niet gedroomd, maar d'r ligt in m'n hoofd 'n gedachte klaar gereed. Die ik uitwerk, regel. En beslis. Nu juist rust ik: m'n benen zijn gestrekt tot tegen de achtersponde en m'n schouders liggen breeduit. Uitgezonderd m'n hoofd lig ik dood; tenware nog m'n borsten die zacht zijn onder m'n handen en warm doorheen het slaaplijveke. Ook m'n benen zijn warm; als ik ze verleg voel ik het ijskoude laken.

Zaaien... Als men zegt dat 'n vrouw dat niet kan zoals 'n man... Verleden jaar heb ik ook zelf gezaaid en ik hád klaver. Morgen zaai ik. Voor m'n open, kalme ogen en het wit van de zoldering wijkt langzaam de duisternis. Zo lig ik te luisteren naar het ademen van m'n kind.

Het gaat nauw hoorbaar en regelmatig. Op de elleboog kom ik recht en op een zeker moment heb ik het deksel teruggeslagen en staan m'n warme voeten op de koude stenen naast het kleinere bed. Juist nu kreunt m'n kind en het beweegt. Als ik diep overbuig komen armkes, loom van warmte, omhoog en rond m'n hals liggen. Ze omklemmen die terwijl ik rechtkom.

Het was juist bijtijds.

Ik lig weer, lang en breed, maar het laken is koud geworden en ikzelf ook. Ik ga dicht tegen m'n man liggen; die gloeit. Het bevreemdt mij dat ik het ademen van m'n kind gehoord heb boven dat gerochel uit. Hij rochelt alsof hij... Maar dan zou hij niet gloeien.

Z'n zweet trekt in m'n hemd; het maakt dat klam, maar daarom niet warmer. Integendeel. Ik schuif terug en ik denk ineens aan de geit.

Die wordt oud, ze heeft 'n kwade zweer op de achterpoot, ze geeft weinig melk. Doe dat dood, zei de poelier, voor het vel, zei hij; het voeder is er aan versmeten. Doe dat dood, zei de poelier, Doe die geit dood. De geit moet dood.

Zie, als ik m'n vingertoppen zo tegen m'n slapen druk, voel ik dat kloppen. Ik moet m'n knie optrekken of ik krijg kramp. En dat haar dat zoo trekt!

Plots loopt de wekker af. Ik schrik op. Ik ben blij. Hij was

[p. 523]

ver opgewonden, want tegen dat hij geheel uitgetingeld is heb ik kousen en rok aan. En m'n haar opdraaiend, de vier trapkes af. Achter mij kraakt het vervaarlik, het is m'n man die zich gemakkelik legt.

Het pompen maakt m'n armen levend en als ik de zeep uit m'n ogen gespoeld heb, is het dag. Ik heb gisteravond geschuurd: de tafel is leeg en de stoelen staan in 'n rij aan de muur. Terwijl ik m'n armen wrijf tot aan de ellebogen, word ik opgeruimd: ik heb sterke, ronde armen. Ik denk aan de draden die tot 't eind van den hof gespannen zijn, en helemaal volhangen, droog linnen, gereed om te strijken.

Dat besef van kracht maakt me vroom, ik sla 'n schoon kruis en ik vouw m'n reine handen om te bidden. Maar! als... Nee, alles hangt er nog, met één oogopslag zie ik dat in de lange, witte rij geen stukje ontbreekt. Ik zal het meteen maar afnemen.

Het is 'n fijne morgen: de verste torens staan duidelik en de lucht gaat van de aarde uit, omhoog. Zij heft op. Ik voel dat, als ik m'n armen 'n weinigje maar van m'n lichaam af en los liet, ik op zou zweven. Opvliegen, God weet hoe hoog en God weet waarheen. Als ik die mand aan m'n arm niet had, natuurlik en als ik wat minder zwaar was. Tot op deze dag is m'n rok mee verwijd, maar morgen springen de naden.

Als ik het hofpad afkom ga ik scheef en traag en in mezelf gekeerd: ik ben het symbool van de belovende aarde. Verheug u: de spinazie komt uit en de erwten; rijd maar door, groenselkar.

Eerst bedienen die 't niet vragen kunnen. Al is het voeder aan u versmeten, hier. Maar ik kan zoo de staldeur niet toekrijgen, ik ben veel te goed. Maar dit zeg ik u toch, ik kan u niet blijven houden al kijkt ge nog zo droef. De poelier lacht mij al uit en als de grote meester dat hoort, kan ik niets meer voor u doen. Doe uw best.

Zo moet ge dat doen; ik ben veel, veel te goed.

Het ontbijt gereed maken doe ik nog even geren als den eersten keer dat ik het deed. Als ik het brood aan m'n hart zet, voel ik maar hoe lief ik m'n man en m'n huis heb.

Ik heb 'n kus gereed tegen dat hij beneden komt, maar dan kookt juist de melk over en daarna is hij al aan 't bijten. Hij heeft niet goededag gezegd, tenminste ik heb het niet gehoord en nu

[p. 524]

is het zo stil dat ik niet kan spreken om hem te plagen, of hij met het linkerbeen uit bed gestapt is. Ik heb de woorden gereed en ik heb de handen gereed om z'n hoofd achterover aan m'n borst te trekken en z'n mond te kussen, maar... het is te stil. Ik ben benauwd van die stilte; ze overkomt ons dikwijls, ons getweeën. We kijken zonder te zien in elkaars ogen, ik wil in zijn armen zijn en hij in de mijne, maar geen van beiden wil de eerste zijn met z'n armen. We kijken weg voor lang.

Ik kan niet eten, ik ben blij als ik iets hoor op de slaapkamer en ik vlieg de vier trapkes op, en buig over het bedje: dag jongske, dag engelke, dag kleine stouterik. Nee, hij is bravekes, Noëlleke is bravekes, niet pipi gedaan, zulle papake.

De moeder gaat naar de vader, ze lachen met hun wang aan elkaar naar hun kind en als de zachte, lichte armkes hun hoofden bijeen nemen, kussen ze elkaar.

En wanneer krijgt ons jongske 'n klein zusje, hé? vraagt papake. We kijken naar Noëlleke die ons dat moet vertellen, maar de kapoen zegt niets dan dada.

En, o, half acht al! Noëlleke wordt in z'n stoelke geduwd, ik loop druk heen en weer om de schoenen van mijn man. Maar ik loop ze voorbij en zijn potverdomme verwart me nog meer. Als hij 'n rijgkoord afsnokt en ik er geen andere kan vinden, zou ik wel wenen. En ik heb er toch nog een tres gekocht verleden week.

Hij duwt me terzij en hij keert de schuif radikaal onderstboven. Nu krijgt hij ze wel. Ik kijk 'n knoop na die over de koer rolt recht naar 't roosterke. De deur slaat hard toe. Papake is weg, Noëlleke. Weg, dada.

Het kind schreit, het is zeker benauwd van m'n ogen, maar ik verzacht ze niet. Noëlleke moet 'n grote jongen zijn en z'n mamake begrijpen. Papa is kwaad, hij ziet mamake niet meer geren. Ge ziet het wel: hij vloekt op mamake en hij slaat de deuren.

God! hoe kan ik dat kind zoo benauwd maken. Ik ben 'n slechte moeder. Lievelingske, liefsteke, mamake heeft verdriet, mamake zou geerne wenen, maar ze mag niet.

Als ik dat overzie, die knopen, centen, kaarten, krijtbrokken over den vloer, wil ik m'n oogen toe doen en me van den stoel laten afglijden, onder de tafel en slapen. Maar nee, nee.

Wilskrachtig sta ik voor den spiegel en trek de kam door m'n

[p. 525]

haar. Ik heb schoon haar. En zwaar; ik weeg het op de hand en met die sluiers om m'n hoofd beschouw ik aandachtig het beeld van mezelf en oordeel ik kalm en rechtvaardig: m'n tint is goed voor zoveel dat nu mogelik is, ik heb schoon getekende wenkbrauwen, m'n ogen..., m'n ogen zijn diepblauw, maar hard. Ik sluit ze één gedachte lang en ik glimlach; nu is het goed, maar... m'n voorste tand gaat kapot. Dat treft me, ik ben altijd fier geweest op hun gaafheid. En nu...

'n Beetje bitter schiet ik aan 't werk. Nee, Noëlleke, nu kan moeder niet spelen, grote jongen zijn.

Ik dreig kwaad te worden als ik op de knieën moet gaan zitten om de bijeengevaagde spullen op te nemen, maar ik lach. Weet ge nog: het is nog geen twee jaar geleden, ge wierpt tot drie maal de nieuwe photo van hem weg, omdat hij ze u aangegeven had met ‘hier’ inplaats van met ‘alstublieft liefste’. En dat is nog geen twee jaar voorbij!

Daar is de groenselkar. Ik spring om de eerste te zijn en gauw besteld, maar het schijnt dat Julie aan haar deur gereed stond. Ik ga traag terug naar de keuken om 'n sjaal tnaar ze staat er nog. Ze leunt tegen de kar aan en ze praat luid en schaterend, h'r hand neemt op de tast 'n banaan en ze knaagt die op met die twee blauwe stukjes tand. Ik moet daar naar kijken. Ze wendt zich naar mij en ik ga 'n stap achteruit. Ik denk aan wat de groenselman verleden week zei van twee buiken die staan te klappen. Ik word nog onpasselik van afschuw als ik eraan denk, maar van die tanden kan ik m'n ogen niet weghouden. En toch maken ze Julie niet lelik, dat is het eigenaardige. Het is over haar, nu weet ik het, dat de pastoor de laatste keer preekte: dat het moederschap de vrouw niet kan lelik maken al maakt het haar vroeg oud en lijdend. Julie, heeft acht kinderen, bijna negen en als ik naar die vuile tanden kijk, moet ik toch bekennen dat de pastoor gelijk heeft. Godweet zijn het niet juist die tanden die haar datgene geven dat me spijt en benauwd maakt als m'n man tot haar spreekt.

M'n oudste pist nog alle nachten in z'n bed, vertelt ze, ik moet weeral 'n nieuwe matras kopen en de oude moet ik ook uitstropen elken morgen, dat is wat. Verbeeld u dat ik gister 'n kom soep vond van Zondag nog, ik was dat vergeten, ze stond zuur.

[p. 526]

En verbeeldt u dat m'n meisje van tien jaar al met de jongens loopt. Dat heeft ze van h'r vader of misschien wel van mij.

Aan haar lachen ga ik binnen, ik duizel en ik moet gaan zitten en nadenken. Waarom maken die smerige tanden haar schoon, mij lelik? Is het eigenlik maar dat: Kinderen uit uw schoot trekken en ze in de wereld smijten? Als dat zo eenvoudig is, waarom maken ze u dan benauwd met ‘plicht’? Zeg het mij.

Ik vind het antwoord voor mezelf: als ge het eenvoudig opneemt, is het eenvoudig. Maar dat kan ik niet; ik ben nog niet heilig genoeg om niets meer te verlangen.

Als ik de heel kleine hemdjes strijk word ik diepzinnig. Nu leg ik er de hand op, de laatsten keer misschien. Dan doet tante Fine het kindje op en ze weent. In de slaapkamer branden kaarsen, m'n man weent, hij kust mij en hij verwijt mij: waarom? Maar dat onthouden kleine kindertjes niet. Toekomend jaar staat hier 'n andere vrouw op het ijzer te spuwen en, God weet, kijft ze niet tegen Noëlleke.

M'n man heeft honger; hij steekt ons jongske omhoog. Heeft hij moeder niet te moe gemaakt? Neen. We kussen elkaar. Hij heeft 'n lot gekocht, hij gaat zeker en vast het miljoen winnen. Wat gaan we daarmee doen vrouwtje? Dan blijf ik altijd bij u.

Ik wil hem vasthouden en hem doorgronden of hij er daarom alleen blij zou mee zijn maar hij moet direkt, direkt eten hebben, hij verhongert. En daarna leest hij de gazet over en gaat hij met Noëlleke in de hof.

Hij komt misnoegd binnen: de patatten van Nelis staan al uit en ze zijn na de onze geplant. Nu heb ik lust cynies te zijn: dat is zeker van uw adem. Hij heeft het plantsel niet eens gezien, de hof, dat is iets voor mij al heeft hij 'n kursus gevolgd van tuinbouw en al geeft hij raad aan de buren: te vroeg of te laat of met droogte. Mij geeft hij geen raad, hij ziet toe en geeft toe en hij trekt lessen voor 't volgend seizoen: vroeger planten. Nelis zal nu kúnnen lachen.

Bah! hoe kleingeestig. Maar ik mag zo niet kijken, ik moet aan het kind denken; het zal 'n meisje zijn en dan is toegeeflikheid het beste. Ik dring me tegen hem aan als hij opstaat om weg te gaan. Hij is echt bezorgd: pijn?, vraagt hij. Op dit ogenblik wel, maar ik heb al gelachen.

[p. 527]

En ik houd die lach de hele namiddag; het is omdat ik wil lachen. Noëlleke is lastig en ik kijf niet, ik kriewel hem en ik beul er mee en als hij stil ligt vertel ik van Moeder de Beer die de jager slok -, slokop at. En Moeder de Beer ging voor h'r jongskes staan en ze spreidde h'r poten uit met h'r borst vóór het geweer, er liep al bloed uit h'r ene oog en er lag 'n oor af en h'r bil was gescheurd; maar ze ging niet weg en tussen h'r grollen door, suste ze de kleine beerkes die aan h'r steert trokken en ‘moeder’ riepen en ineens is ze op de stouten jager toegesprongen...

Ik knijp Noëlleke zoo hard dat hij wakker wordt en schreit. Ik sus hem en ik draag hem naar z'n bedje, altijd met 'n lach, hoewel m'n ogen droppelen. Boven ons bed hangt 'n groot kruis, daar hef ik m'n kind naar op en ik kan: ‘neem het’ zeggen zonder pijn.

Nu kan ik m'n man de kus geven, ik voorkom die benauwelike stilte; ik ga hem tegen tot in de deur. Hij houdt me vast en hij licht met z'n vinger m'n kin op; z'n ogen zijn droef en ernstig. Hij ziet niet dat er bloemen op de tafel staan en dat ik 'n nieuw, wijd kleed aanheb. Hij eet en hij neemt Noëlleke op z'n knie. Hij glimlacht weemoedig en teder naar het kind, hij streelt het over het haar en onder het kleedje over het hele lijveke. Dan werpt hij z'n schoon haar achteruit.

M'n man heeft altijd schoon kunnen spreken; ik herinner me dat uit onze verkering en het begin van ons huweliksleven. Hij spreekt traag en zwaar, hij intoneert prachtig. En denken dat we dat lieve, eigene vlees gewillig aan het kanon zullen geven. Waarom, als we hen zó liefhebben, roepen we hen tot het leven? Dat vraagt hij mij. Ik zou kunnen antwoorden, maar nu wil ik niet cynies zijn. Er slaat 'n hete angst langs m'n hart, in m'n schoot en hoewel iets in het schone gezegde van m'n man me niet logies schijnt, is het 'n vreselike vraag.

Hij gaat slapen, hij kust mij. Goedennacht. Ja, schuur het 'n beetje op. Hij gaat en ik ga hem na met het zware, slapende kind.

Ik wou dat het 'n jongen was, al wordt hij kanonvlees. Als ik val z'n m'n kleren nat, maar dat is koel.

Ik krijg toch gedaan, ik weet dat maar als ik de trapkes tel: een, twee, drie, vier. En als ik het opdraaien van de wekker meetel: twaalf keer.

[p. 528]

Ik sla 'n kruis eer ik ga liggen, alsof de verdiende rust 'n offer was. Het laken is koud, maar daar zijn m'n voeten niet benauwd van en van die grote ijsvoeten, die schielik bijschieten, ook niet. Nu zijn die de magneet; verontrust u niet, lager kan het niet meer.

Het was geen goed kruis.

Opnieuw.

In de naam des Vaders, en des Zoons en des Heiligen Geestes. Amen.