De Tijdstroom. Jaargang 4

[p. 519]

Boekbesprekingen

Henriëtte van Eijk en Eduard de Nève: Aan den loopenden band. - Uitg. N.V.E.M. Querido's Uitg. Mij. Amsterdam. Ing. f 2,75; geb. f 3,50.

Ik zal al maar dadelik bekennen de vrouw boven de man te verkiezen. Ik weet trouwens niet waarom zij minder romanties zou zijn dan hij, wat het prospektus schijnt aan te duiden! Het deel van Eduard de Nève gaat inderdaad meer naar de reportage toe, maar het gaat om de duur vervelen. In zijn twaalf verhaaltjes drinken de vrouwen, ze nemen veronal, zij houden er een minnaar op na, ze brengen de helft van hun tijd zoek met maquillage, zij zijn bovendien altijd moe (nogal begrijpelik) en soms ontsnapt hem wel een elegante maar aarsdomme charge op het huwelik. Tenslotte geeft hij ons het beeld van een dichter, waar we maar niet aan geloven kunnen.

Nu zal ik niet ontkennen, dat Eduard de Nève een fijne pen heeft, dat hij raak tekent maar zijn ultra-dekadente wereldje, dat hij meestal treffend typeert, kan onze belangstelling niet wekken ook al leven ze te Parijs of aan de Franse zuiderkust zoals in ieder verhaaltje het geval is.

De talentvolle schrijver van ‘Kerels’ zal ons nog wel wat anders te vertellen hebben.

Hoewel zij het kleinste deel er van schreef interesseert ons hier Henriëtte van Eijk het meest. Zij bezit een sprankelende fantazie en een satieriese vaardigheid, die soms een heldere lachen opwekken, maar ook soms schrijnen. Ze is altijd origineel en tracht zich altijd boven het gewone te houden; iets, waar zij meestal in lukt.

De tietel is ontleend aan de grootindustriële metode der serie-fabrikatie, en is trouwens fijn-gevonden. Als bundel korte verhalen mogen we dit boek dan, bijzonder omwille van de schrijfster, gelukt noemen. Querido maakte er een handige verzorgde band van.

J.V.

Alja Rachmanova: Mijn tweede vaderland. - Vertaling van Serge Eggert. - Met portret van de schrijfster. - Uitg. N.V. Standaard-Boekhandel, Antwerpen. 45 fr. ing.; 56 fr. in linnen geb.

We kennen reeds de vertaling der eerste twee delen van dit dagboek, nl. ‘Liefde, Tscheka en Dood’ en ‘Mijn huwelijk in rooden Storm’. Weer is de vertaling vloeiend en de uitgave verzorgd.

Dit deel is geschreven onder het motto van Dostojewski: Het is gemakkeliker gedurende een minuut, een uur, werkelijk een held te zijn, dan in verscheiden heldenmoed het sleurleven van elken dag te dragen. Deze uitspraak typeert dan ook volledig de inhoud van dit dagboek.

In Alja Rachmanova wordt de waarheid vervuld, dat het leven is, zoals men het maken kan, of wil. Ze vertelt hier over haar verder gehuwd leven in Oostenrijk en haar verlangen naar een tweede kind met dezelfde ontroerende eerlikheid en dezelfden warme menselikheid als in de vorige twee delen.

J.V.

Taï Aagen-Moro: Onmondig genie. - Van Holkema en Warendorf's U.M., N.V. Amsterdam. Ing. 35 fr.; geb. 50 fr.

De eersteling van Taï Aagen-Moro, ‘Kleine Vrouw’ heeft een goede pers gehad. Dit is haar tweede boek. Dezelfde grote openhartigheid die in het eerste boek werd geroemd vinden we hier terug. En evenmin kwetsend. Een eigenaardige eerlikheid, zonder demi-teints of voilen kleedjes, en daarom volkomen onschuldig voor volwassen lezers.

Taï Aagen-Moro is een bizondere nieuwe figuur in onze letterenwereld. Zij is, een schrijfster, die er in gelukt is een meer dan gewone aandacht op zich te trekken vanaf haar intrede. Men heeft haar zelfs de Nederlandse Colette genoemd.

In dit boek tekent zij het leven, als men

[p. 520]

het zo noemen mag, van mensen die niets aan het leven hebben. Maar zij tekent pregnant. Vooral de centrale figuur is scherp weergegeven. Mario Berger is de wereldberoemde dirigent, die zijn moeilik leven verlaat om te rusten, terugkeert, maar er weer uittrekt om violist te worden in een duister café, waar hij weerom ontdekt wordt en een wereld-toernee maakt, waarna hij dan echter voorgoed in een roemloos bestaan verdwijnt. Een genie dat kind is gebleven. Hij noch zij, die om hem hun energieloos en moraalloos leven slijten kunnen in het seksuële zelfs niet een primitieve voldoening vinden, hoe ze het er ook op aanleggen.

Deze schrijfster heeft een persoonlike stijl, direkt en zakelik. Maar nergens vervallend in reportagetoon. Zij is zich er van bewust een leven te scheppen met duistere diepten en onverwachte wendingen: de roman van een mens, die niet is als de gewone mens, omdat hij de genade der genialiteit kreeg, die hij niet te gebruiken weet. Is het niet omdat hij het leven dieper beseft, dat hij het niet zwaarwichtig aangrijpt, maar het als een kind, bijna onbewust, beleeft.

Psykologies is dit boek een werkelike schepping. En dat is veel gezegd. Wie vroeg ook weer dagelikse realiteit? Ik niet.

J.V.

Frans Van Boogaerdt: Passagier. - Uitg. ‘Vlaamsche Geluiden’ St. Markusstraat 26, Borgerhout.

Dit verhaal verscheen reeds in ‘De Tijdstroom’. Frans Van Boogaerdt buigt zich hier met een warm medelijden over een getormenteerd menselik hart. Hij doet het met een diepe blik en een psykologiese trefzekerheid. Hij koos een motto uit Tagore's ‘Gitanjali’: ‘Eindeloos hebt gij mij gemaakt naar Uw behagen. Dit broze vat ledigt gij weer en weer, en vult het telkens met nieuw leven’.

Van Boogaerdt schrijft in een rijke stijl, zo zelfs dat het verhaal zelf er bij zou gewonnen hebben, als de stijl strakker was gehouden. Dit heeft de nieuwe zakelikheid ons tenminste geleerd, al houdt het daarbij op.

De schrijver kan trouwens een atmosfeer scheppen, waarin zijn mensen hun zeer eigen leven naar een oplossing drijven. Dat deze soms zo onzeker en ver af schijnt is de tragedie van Duimke's leven. Hìj is een mens onder de mensen en we voelen ons mens in hem, en sterker. Dat de schrijver dit bekomen kon, pleit zeker voor zijn talent.

Nog wat aarzelend van bouw, schijnt dit verhaal wat te schetsmatig gehouden. We zouden van Van Bogaerdt eens een roman willen lezen, die met dezelfde warmte maar in een strakkere stijl zou geschreven zijn.

Zeker is dit boek het beste, dat totnogtoe in de serie ‘Vlaamsche Geluiden’ verscheen.

J, V.

Berten Nieuwenhuis: Jeugdbeweging. - Uitg. Varior, Nijverheidskaai 45. St. Amandsberg.

Het gegeven is zeer schematisch en onvolledig uitgewerkt. De schrijver geeft nochtans blijken van veel goede wil, een enkele maal ook van een dieper inzicht. Doch over het algemeen ziet hij niet breed en juist genoeg om zijn stof volledig te beheerschen.

E.S.

L. Hens: Brood, spel in twee bedrijven. Uitgave J. Janssens, Antwerpen. 10 Fr.

Dit opgeschroefde stukje, waarvan het eerste bedrijf volkomen mislukt moet worden genoemd, bezit toch deze hoedanigheid, dat het hoogtepunt treffend werd uitgewerkt. Dat dit niet voldoende is om een toneelstuk te schragen zal niemand betwijfelen. En de taalfouten, en de al te lange replieken wijzen er op, dat de auteur noch de taal, noch de toneeltekniek onder de knie heeft. De Katolieke kringen, waarvoor dit stukje bestemd schijnt, kunnen er mits enkele grondige wijzigingen, wellicht een treffend lever-de-rideau van maken.

G.R.