De Tijdstroom. Jaargang 4

[p. 427]

Draaikolk   Frans Van Bogaerdt

- Ik ben zelf blij dat ik kan gaan. Nu zal uw lekkere vent mij wel moeten met rust laten!

Mevrouw stampt op den grond en wijst naar de deur. Maar over haar trillende lippen krijgt ze geen woord, zoo zeer is ze ontsteld bij dien smaad.

Zoo is de dankbaarheid van de wereld. Hoe woest die meid de trap op holt naar haar kamer om toch maar rap weg te zijn uit dat huis, waar ze twee maanden eerder bijna als de bloedeigen zuster van mevrouw werd ontvangen. Maar liefde is niet blind voor ongedaan werk en Jeanneken moest dan maar naar een anderen post uitzien, een lichteren post, een post zonder kinderen.

Het meisje stond in den spiegel te kijken als werd er iemand anders afgedankt. En dan had ze er dat over haar man koud en brutaal uitgeflapt.

Neen maar, den dag van vandaag!

Wat zal hij woedend zijn, wanneer ze hem dat straks vertelt.

Hij is in staat haar achterna te loopen, en...

Misschien was het beter er geen woord over te reppen. Hij had al zorg en bekommering genoeg met zijn werk, dat hij zich geen kwaad bloed moest maken om een gemeenheid van die meid. En ze wilde niet den schijn wekken dat ze ook maar één oogenblik dien laster had geloofd.

Met een diepen zucht slikt ze haar woede en ontroering in en neemt ze haar werk terug op. Even later hoort ze het meisje de trap afdalen.

- Een knap ding toch! vindt ze, terwijl de slanke gestalte voorbij het raam schuift.

Natuurlijk stond haar man boven alle verdenking, maar hij had toch ook gezien hoe mooi ze was. ‘Ja, een schoone meid is nog niet altijd een goede meid!’ was telkens zijn besluit wanneer ze zich bij hem beklaagde over dat luie schepsel.

Een man was nu eenmaal geen vrouw, maar misschien was die jonge schoonheid hem opgevallen, gelijk die van een bloem, zonder meer.

Veel beelden uit hun huwelijksleven duiken op. In alles is hij

[p. 428]

eerlijk, altijd was hij oprecht. En, daarbij, dat is zijn aard niet. Eerder zou ze zichzelf mistrouwen dan hem. God vergeve mij de booze gedachten die ik in mijn droefgeestige buien niet verjaagd heb.

Maar dàt?... Neen, neen, ook dàt niet.

Bij hem kon het niet anders dan een toeval zijn dat hij juist de laatste maand het late avondwerk had gestaakt - wat ze hem overigens lang genoeg had gevraagd - om maar liever een paar uur vroeger op te staan. Wel was hij dan alleen beneden met de meid.

Veel kon hij in elk geval niet met haar gestoeid hebben, want zijn werk bleek ononderbroken stipt bijgehouden. Wat had dat duivelskind dan wel bedoeld?

Waren ze in de morgenstilte, gelijk verklaarbaar was, vertrouwelijker geworden met elkaar en hij wat vriendelijker dan volstrekt hoorde? Nu kan hij zien hoe men met zulke avonturierster op zijn tellen moet passen. Een getrouwde man moet zoo streng op zijn eer bedacht zijn als een jong meisje.

Wanneer de nieuwe meid komt zal ze hem waarschuwen, zoo onzijdig mogelijk, zonder van dien laster, of haar eigen veronderstellingen te gewagen.

* * *

's Avonds wist hij natuurlijk alles.

Nauwlettend bekeek ze hem van zoodra hij de woonkamer binnentrad, volgde hem met de oogen waar hij ging of zat. Deed hij niet gehinderd? Was het opzettelijk dat hij niet vroeg hoe ze het met die lastige karwei van den meidenopzeg had klaar gespeeld?

Wat blijft hij lang bezig met zijn avondblad.

- Ze is weg, hoor! zegt ze tenslotte uit den anderen hoek van de kamer.

- Weg?... Ach, ja, dat is waar ook!

- En ze had nog een boodschap voor u.

Hoe hij opkijkt boven zijn blad!

- Ze was blij te kunnen heengaan omdat ge haar nu wel met rust zult moeten laten.

Verwezen zit hij voor zich uit te staren.

[p. 429]

- Leelijk venijn!

Mocht ze dat als een logenstraffing aanzien?

- Lekkere vent noemde ze u!

Op welken toon zei zijn vrouw dat nu? Waarom zat ze hem zoo aan te kijken, klein en laag in dien hoek?

Hij liep op haar toe, rukte haar omhoog in zijn armen.

- Ge gelooft toch niet...?

Juist sloeg de hangklok.

- Eer de klok sloeg, hadt ge me verraden!

Hij wist niet of dit gekscheren was of jammeren, tot hij voelde hoe haar blikken hem als een verdachte afspeurden.

Geheel ontdaan keerde hij naar zijn hoek terug, en vond de kracht niet om de zware stilte te breken.

Ik mag niet gelooven dat zij het gelooft, bepraat hij zijn eigen woedende opstandigheid. Ze zal wel inzien dat ze zich vergist. Om zoo'n slangentong mag het geluk hier niet verdreven worden. Ik wil vertrouwen omdat zij wantrouwt.

Halverwege de trap keerde ze zich om:

- Ge hebt die scherts daarstraks toch niet kwalijk genomen?

Hij deed alsof hij uit de lucht viel.

- Over die klok?...

- Ach, ja... neen hoor, kind.

Maar hij had het gevoel dat een duchtige oorveeg alleen een spoedig einde kon stellen aan de dubbelzinnigheid.

* * *

Het wilde juist lukken dat hij den volgenden morgen niet de eerste uit bed was en zijn morgenwerk verwaarloosde.

Toen hij beneden kwam, zag hij dat zijn vrouw geschreid had.

- Trek u dat zoo niet aan, troostte hij. Ik haal den verslapen tijd vanavond wel in.

Minachtend schokschouderde ze.

- Waarom hebt ge dan geweend?

- Dat ge mij juist vandaag alleen laat opstaan.

- Maar, kind...

- Vroeger waart ge altijd...

Toen sloeg de klok en hij begreep.

[p. 430]

Het werd een zware tijd voor hem, want hij kon er zich niet mee verzoenen dat ze onmiddellijk die beschuldiging had geloofd. Haar verdenking was niet alleen de ontkenning van zijn gedrag, maar ook van zijn geheele levensopvatting. Hij meende dat wie zijn plicht doet, gelukkig moet wezen en anderen niets anders dan geluk kan schenken.

Nu bleek dat niet meer toereikend, want zoo gemakkelijk verzaakte zijn vrouw aan het vertrouwen en zijn leer van het geluk was niet bestand tegen de werkelijkheid. Maar vooral: wat moest hij nu aanvangen?

Hij wist wat hij nog voor haar beteekende en beter nog wat zij voor hem. Hij had haar niet gehuwd om ongelukkig te zijn.

Dan maar liever ermee gedaan maken en het leven overlaten aan degenen die beter konden overleggen dan hij, of het zich niet zoozeer aantrokken. Dood zijn en weg. Ergens in het holle van den nacht in een afgelegen rootput.

Maar telkens als hij thuiskwam, werd dat voornemen ontzenuwd, tot het tenslotte geheel vervaagde. Hij had medelijden met zijn vrouw en liefde voor zijn kinderen. Het was maar best dat hij bleef om te beletten dat ze zoo achteloos het geluk van zijn kinderen zou vergooien als het zijne. En hij moest blijven ook, bedacht hij, om in harde, stugge grootheid te bewijzen dat hij niet de lekkere vent was dien ze zich voorstelde.

Al spoedig echter keerde de verzoening terug en hun liefde had al de teederheid en vervoering van vroeger behouden. Nog steeds met dezelfde onstuimigheid wierp hij haar hoofd achterover om haar te zoenen, maar wanneer hij haar vóór den kus, zooals hij placht te doen, diep in de oogen schouwde, was er dan niets dat ijlings voor hem vluchtte? Na de verdooving der omhelzing dubde hij daarover, maar andere keeren was haar overgave zoo volledig, dat hij zich veilig voelen mocht in haar liefde.

Hij kon niet weten dat ze die liefde geweld deed om hem zoo sterk aan haar te hechten dat hij nooit meer tot andere vrouwen zou gedreven worden.

* * *

De reis was nog mooier dan hij die gedroomd had.

Ellken dag kreeg hij nieuwe schoonheid te genieten en ook met

[p. 431]

de zaken, die hem naar de Riviera hadden geroepen, vlotte het uitstekend.

Nu stond hij op de brug die den afgrond overwelft, die tusschen Menton en San Remo de Fransch-Italiaansche grens vormt. Onzeggelijke zaligheid overstroomde hem omdat hij de bergflanken, de diepte onder hem en de zon-beglinsterde blauwe zee in dit uitzicht bewonderen mocht. Plots wendde hij zich om, als dreigde achter hem een gevaar. Hij zag enkel de hellingen die steeds verder van elkaar de hoogte inlijnden. Maar de betoovering was gebroken. ‘Ik zal alles met u mee genieten en het u schrijven’, had hij beloofd. Wat leek zijn vrouw hem nu veraf. Hij voelde zich eenzaam en onbehaaglijk hulpeloos op dat smalle brugje over den afgrond. Hij durfde niet aan haar denken, niet aan hem zelf en huiverde met een snik toen hij in den afgrond keek.

Ondertusschen verzonk zij thuis steeds dieper in dien weemoed welke haar dien morgen had aangegrepen toen, tegen haar vurige verwachting in, zijn eerste brief nog niet was aangekomen. Ligt het dan nog verder dan ik meende!

De andere dagen van zijn afwezigheid had ze alles wat haar aan hem deed denken, geliefkoosd. Nu maakte het haar treurig en begon ze het te haten.

En haar hart begaf want haar liefde was tegen deze ondergraving niet meer bestand. Het ontlastte haar even dat ze hem in de stille huiskamer halfluid kon verwijten: ezel, kieken, kalf. En toen begon ze te schreien en te jammeren uit deernis met haar eigen verlatenheid. Tot er tenslotte een strakke hardheid over haar kwam. Ze was op het bed gaan liggen en staarde naar de zoldering. Waar zou hij nu zitten? Woensdag te Menton, had hij gezegd. Ze zag hem ginder wandelen langs een berg en een zee. Ze weerde zijn beeld, dat zich met zijn gewoon gebaar van liefde aan haar opdrong, uit haar hart. Maar hij naderde nog, trad tot op den rand van een bergkloof. ‘Val er in, lekkere vent!’ siste ze.

Toen week de beklemming die op haar gemoed woog en rustig kon ze haar arbeid hernemen.

En het weerzien was vol innigheid en het leek alsof de lange afwezigheid enkel hun liefde had hernieuwd.

* * *

[p. 432]

Die meid van nonkel Alfons was een zot ding. Toen over haar gesproken werd knipten de mannen een oogje tegen elkaar en altijd was er iemand om veelbeteekenend te zeggen: ‘Ja, ja, nonkel Alfons...’

Nu waren ze er samen op vacantie. Hij was er niet bijzonder erg op gesteld geweest, om dat zot ding en haar knepen. Maar juist om diezelfde reden had zij haar opzet doorgedreven.

De lange morgenwandeling door het veld was zijn eenig genoegen in dat verlaten nest, en zoo was hij ook nu weer vroeg in de keuken. Waar of die verduivelde schoentrekker nu lag, Liza kind? Ze jubelde al inwendig. Dezen keer zou het lukken met dien stillen femelaar.

- Zeker weer boven op de kas. Wacht, ik zal even kijken.

Ze stond al op een stoel, vergewiste zich dat de man dicht genoeg bij haar stond.

- Ach, ach, steende ze plots. Mijn hoofd!

Ze liet zich achterover vallen en toen ze in zijn armen lag, lachte ze hem uitdagend toe. Terwijl de deur openging en zijn vrouw het hoofd binnenstak.

Ze stootte een schruwel uit en trok onmiddellijk de deur toe. Hij liet de meid op den grond vallen en liep zijn vrouw achterna. Maar boven stond hij voor een gesloten deur.

Met de fiets rende hij naar de stad en kocht er een revolver. We zullen eens zien, als ze er een woord durft over reppen, schiet ik mij voor den kop!

* * *

Twee oude menschen beleven genoegen aan een namiddag op den zolder. Zooveel herinneringen zijn daar aan him oud geluk: een wieg, een kinderstoel, een kleine meisjesfiets.

En nog eenmaal den vertrouwden slag hooren van die oude hangklok, denkt hij. Hij ziet haar gebogen gestalte. Zou ze werkelijk ooit geloofd hebben dat hij haar verraadde? Als de slagen hebben uitgeklonken vraagt ze, zonder op te kijken van haar werk:

- Maar wat zou er geworden zijn van onze eerste meid? Ge weet wel, die wees die zoo lui was?

Omdat ze geen antwoord krijgt, kijkt ze op en ziet hoe hij langs de valdeur naar beneden gaat. Zijn breede rug, zijn grijze kop nog, daarna niets meer.

Dan een schot in de namiddagstilte en de val van zijn lichaam.