De Tijdstroom. Jaargang 4

[p. 274]

Duitse Poëzie
III. Georg Trakl   J. Decroos

Georg Trakl. - Gesang des Abgeschiedenen. Insel-Bücherei N^r 436. Im Insel-Verlag zu Leipzig.

Van Georg Trakl is kortgeleden in de reeks ‘Insel-Bücherei’ voornoemd bundeltje verschenen. Trakl werd te Salsburg in Oostenrijk in 't jaar 1887 geboren, studeerde en was een tijd lang als ‘medicamenten-accessist’ in een hospitaal werkzaam. Doch zielsziek en verslaafd aan bedwelmende dranken en aan verdoovingsmiddelen gaf hij weldra zijn beroep op. Hij stierf in November 1914 waarschijnlijk aan de gevolgen van een te sterke dosis gif. Hij schijnt in belangelooze schoonheid en poëzie een afleiding gezocht te hebben voor zijn zielsziekte en zijn levensmoeheid. Daardoor doet hij aan Fransche dichters der negentiende eeuw als Baudelaire, Rollinat en Verlaine denken. Trakl is m.i. ten onrechte onder de expressionisten gerangschikt geworden, hij is veeleer een typisch impressionist. Hij geeft zich heelemaal passief aan zijn indrukken over, die hij dan meestal, hoewel niet altijd, in regelmatige, traditioneele verzen verwoordt. Ook dáárdoor herinnert hij aan enkele Fransche dichters uit de tweede helft der vorige eeuw. Trakl heeft niettemin eigen visie en eigen zegging. Hij was ongetwijfeld buitengemeen begaafd. Doch zelfs zijn beste gedichten hebben de ietwat brooze schoonheid die voor de heele ‘Kunst-om-de-Kunst’-richting karakteristiek is, met daarbij nog een bepaald ziekelijk, hier en daar van waanzin nauwelijks te onderscheiden element dat den krankzinnig gestorven dichter persoonlijk eigen was. Een van zijn verzen is op zijn poëzie toepasselijk:

Tönend von Wohllaut und weichem Wahnsinn.

In het Derde Rijk dat een gezonde, mannelijke, door en door Germaansche, volknabije poëzie verlangt zullen Trakl's verzen vermoedelijk niet veel bijval meer vinden.

Hieronder verdietsch ik het in rijmlooze, vrije verzen geschreven.

[p. 275]

Te avond mijn hart.

 

In den avond hoort men den kreet der vledermuizen,

 

Twee zwarte paarden springen op de weide,

 

De roode ahorn ruischt.

 

Vóór den zwerver verrijst de kleine kroeg aan den weg.

 

Heerlijk smaken jonge wijn en noten,

 

Heerlijk: bedronken te zwijmelen in het schemerend woud.

 

Door zwart takwerk luiden smartelijke klokken,

 

Op het gezicht dropt dauw.

In vorenstaande versregels gaat het impressionisme zoo ver dat het zichzelf, als ware 't, opheft. Het wordt een aaneenrijging van zintuigelijke waarnemingen en indrukken zonder meer. De eenheid van de impressie en van de daardoor teweeggebrachte stemming gaat aldus te loor en dientengevolge ook de aesthetisch-psychische eenheid van het gedicht. Aldus begon reeds in het op de spits gedreven impressionisme die ontbinding die in het gelijktijdig expressionisme voortgezet en in het daaropvolgend dadaïsme en andere kunstdoodende ismen geheel voltrokken werd.