De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 347]

De laatste op het Schavot (fragment)
Gertrud von Le Fort

Ik stond midden in het gedrang van het joelende gepeupel; nooit, melieve, heb ik de diepe hopeloosheid van onzen toestand zoo vol vertwijfeling doorvoeld als toen! Ge weet dat ik niet groot van gestalte ben: ik stond werkelijk tot over het hoofd in de massa, mijn gelaat was er zelfs geheel in verzonken: ik kon niets zien van wat zich afspeelde, kon alleen maar hooren. Begrijpt ge lieve vriendin, dat, nu gansch mijn waarnemingsvermogen werd samengetrokken in één zintuig, dit een bovenzinnelijk waarnemingsvermogen verkreeg.

Zooals Marie de l'Incarnation had voorzien, kwamen de karmelietessen zingend op de Place de la Révolution aan: reeds van ver hoorde men haar psalmodieeren; uitnemend helder drong het door het gehuil van het gepeupel - of verstomde de uitbarsting van de bloeddorstige menigte bij den aanblik van haar offer? Heel duidelijk hoorde ik de laatste woorden van het ‘Salve Regina’ (Zooals ge weet wordt het gezongen wanneer een kloosterzuster op sterven ligt), en dadelijk daarop de eerste van het ‘Veni Creator’. Er lag iets licht en lief in het gezang, iets zacht, maar terzeldertijd zeer vast en rustig - nooit had ik geloofd dat het van de lippen van terdoodveroordeelden kon vloeien! Tevoren was ik zeer opgewonden; bij dit gezang werd ik wonderlijk kalm. ‘Creator spiritus, creator spiritus’ - het docht me dat ik steeds opnieuw die twee woorden hoorde; het was alsof ze in mij werden vastgeankerd.

Ondertusschen golfde het gezang helder en breed voort. De karren reden, naar ik uit het zingen opmaken kon - ik kon immers niets zien - zeer traag, waarschijnlijk drong de menigte er om heen: ik meende dat ze nog op verre na niet aangekomen waren. Doch het gezang verplaatste ons buiten den tijd en buiten de ruimte - verplaatste ons weg van de wijde, bloedige Place de la Révolution, weg van de guillotine, weg - creator spiritus, creator spiritus - van de chaosgedaante: plots voelde ik me weer onder menschen! Het docht me dat ik iemand dichtbij hoorde zeggen: ‘Frankrijk drinkt niet alleen het bloed van zijn kinderen, het vergiet ook voor hen zijn bloed, zijn edelste, reinste bloed!’ Ik schrikte: het was nu doodstil op de

[p. 348]

Place de la Révolution. (Melieve, zelfs bij de terechtstelling van den koning was het zoo stil niet!) Ook het gezang leek nu verzacht; de karren hadden zich blijkbaar vewijderd, nadat ze waarschijnlijk hun doel hadden bereikt. Mijn hart begon te kloppen, want het viel me op dat een zeer luidklinkende stam in het koor ontbrak - dadelijk daarop ontbrak er een andere. - Ik meende dat de terechtstelling nog niet was begonnen, in werkelijkheid was ze bijna voorbij.

Het gezang werd nu door nog slechts twee stemmen gedragen: één oogenblik zweefden ze als een schitterende regenboog over de Place de la Révolution, dan verzwond als het ware de eene helft; de andere straalde nog voort. Maar reeds onderschepte een tweede weer den verbleekten glans van de eerste - het was een kleine, fijne, kinderlijke stem: zij scheen te komen niet van op het hooge schavot, maar ergens diep uit de menigte, alsof deze zelf den wederzang zong. (Wondere voorstelling!)

Op het zelfde oogenblik liep een stormachtige beweging door de dicht op elkaar gedrongen rijen - vóór mij ontstond (juist als in dien Septembernacht) een gaping: ik zag - zag weer juist als toen - in de wriemeling der vreeselijke wijven Blanche de la Force: haar smal, bleek, getrokken gelaat drong als 't ware uit de omgeving naar voor, wierp deze van zich af als een doek - ik herkende dit gelaat aan iederen trek, en toch herkende ik het niet - het toonde niet den minsten angst: zij zong. Zij zong met haar kleine, zwakke, kinderlijke stem, zonder sidderen, jubelend lijk een vogeltje; zij zong heel alleen over de wijde, bloedige, vreeselijke Place de la Révolution het Veni Creator van haar medezusters ten einde.

‘Deo patri sit gloria
Et Filio, qui a mortuis
Surrexit ac Paraclito
In saeculorum saecula!’

Duidelijk hoorde ik de loftuiging aan de goddelijke drieëenheid - het amen hoorde ik niet meer. (Gij weet, dat de woedende vrouwen Blanche daar ter plaatse neersloegen). En toen was de regenboog over de Place de la Révolution verzwonden, lieve vriendin, en toch voelde ik dat de omwenteling ten einde was. (Werkelijk kwam tien dagen later de instorting van het schrikbewind).

(Vert. Franz Van Boogaerdt).

Uit ‘Die Letzte am Schafott’. - Zie aanteekeningen.