De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 246]

De Bruid   Jan Vercammen

IX

Door Haspengouw lag eindeloos de weg der vluchtelingen. En even vóór de deemstering waasde over de baan, bereikten ze de rivier, die de Geete naamde, dichtbij de landhoeve Thienen.

Ze bleven in het zoomwoud rusten tot het te nachten beginnen zou. Want ze wilden, van niemand gemerkt, de brug over. Als ze voortgingen overwoekerde het ruisen der rivier de stilte, als mos de bosgrond. Maar dat ruisen zwol aan. Luider en luider. Rodien bleef verwonderd staan, en luisterend zocht hij. Hij keek naar de zwarte glinsterende stroming. Maar hij kon niets zien, dat niet gewoon was. Ook niet als hij tot dichtbij de oever gaat. Boven het luide bruisen, hoort hij plots, scherp als een zwaard, die gil van Amelberga op de weg. Springen is het dat hij doet, om bij haar te zijn. Dan ziet hij het ook: op de baan, die ze hadden gevolgd, komt in volle vaart een bende luiden aangerend. Gewapend zijn ze, en het knetteren op de maat der paardenhoeven, ligt bedolven in het bruisen van de stroom. In het gedempte maanlicht spelen ze benauwend en zwart: zwart hunne paarden, zwart hun schilden en hun kleeding, zwart zijzelf. Geheel en enkel zwart.

Rodien rilt. En langs zijn arm, die hij beschermend om Amelberga heeft gelegd, voelt hij ook hààr rillen. Het is dwaas wat hij doet, want het is vruchteloos. - Dat zijn de krijgers door Karel uitgezonden. Ontkomen is reeds onmogelijk. Onmogelik? Dan kent ge Rodien niet. Want hij beproeft het laatste.

- Niet vrezen, Amelberga. Ga bezijden van de baan.

Wat zal hij zijn leven sparen voor haar en voor het hemelsche gebod? Bidden doet hij, wijl hij, moedig de bende tegemoet loopt.

Enkele stappen nog. Maar de vaart is reeds vertraagd. Hij staat en roept:

- Wie daar?

Een van de zwarte ruiters (dat is hun aanvoerder) drijft zijn paard vooruit.

- Waarom vermoeit gij u tevergeefs door stroomopwaarts te

[p. 247]

varen? Hoe zal Rodien van Rodingen Karel de onoverwonnen meier wederstaan, en hem zijn bruid onttrekken?

Rodien kijkt hem aan. Komt die stem van de gestalte op het paard? Komt ze van veel verder niet? - Karel, de onoverwonnen meier, heeft iemand gezegd.

- Heeft de meier u gezonden? vraagt Rodien. Maar die vraag is vreemd en ijl in de zware lucht. En ijdel is ze, want de ruiter vervolgt:

- Staak uw vlucht en bezin u over uw dwaasheid, opdat ge terug zoudt keren. Want vreselik is het gericht, dat u de meier en de koning bereiden, zo ge niet uw zuster terugleidt naar het hof.

Zo diep is nog nooit een stem in Rodien doorgedrongen. Zelfs niet de boodschap te Herstal. Hard is zijn weren en heet, maar koud zijn de parelen op zijn gelaat en de klamheid door zijn kleederen. Hoe kan het, dat hij zegt:

- Ik gehoorzaam God vóór de meier en de koning.

Verder gaat het niet, want zijn pogen ontspant tot een valse rust. Want dan hoort hij weer die stem - is dat een stem? - Is het avond? Is Amelberga? Amelberga! Maar die stem houdt zijn ogen vast vóór hem.

- Weet ge dan niet, dat de Geest door de mond van Paulus heeft gezegd: Wie zich verzet tegen de macht, verzet zich tegen de Heer?

Heden nog zegt U de meier: Het is niet te laat; om het welzijn van uw vaderland en de roem van uw geslacht, keer terug en leid uw zuster naar het huis van uw meester.

Kan Rodien nu werkelik niet antwoorden? Of wil hij dat niet? Neen, neen hij wil niet. Want wie kan het zijn, die met Gods woord Gods bevel tegenstaat? Niet een mens. Met al wat zweeft in de lucht, zelfs wat voor ons onzichtbaar is, wat dierlik is en stof, bekleden zich de geesten om als mensen tegenover de mensen te staan.

De stilte is ontzaglik en het zwijgen der rivier. Er gebeurt iets als in alle zwijgen, ook dat der mensen. Wat er gebeurt is het sidderen van man en paard en de roerloosheid van Rodien. Zacht zet dan een klagen in en zuchten. Het rijst als het aanrukken van een wind die storm wordt. Nu kan Rodien het gelaat wenden. Amelberga ziet hij geknield. Vaag vlekt haar witte gestalte op het donkere zand in het onwezenlike licht van de maan, die onzichtbaar is. Hij begrijpt dat Amelberga bidt. Ieder woord van haar is een brandende pijl in de

[p. 248]

zwarte gelederen. Ze is de moedige krijgster, waarvan de Geest heeft geschreven: gij zijt de roem van uw land en de eer van uw geslacht.

Plots voelt Rodien heet op zijn rug het jammeren der bende, dat gehuil is geworden, gehuil van alle dieren, die in de wouden leven en de mensen schuwen: leeuwen en beren en wolven en serpenten, en nog meer, alles dooreen. In hem groeit de zekerheid tot rust. Daarom is het vergeefs dat de horde niet vluchten wil, om door de vrees te overwinnen. Rustig gaat Rodien tot Amelberga.

- Sta op, zuster, zegt hij. God is ons genadig, omdat hij u bemint.

Ze gaan voort naar de brug. Maar de zwarte ruiters laten niet af. Als een wind vliegen ze hem voorbij. En als Rodien en Amelberga komen waar de brug moest liggen, vinden ze nog enkel stukken van planken en balken. Aan de overzij staat de horde stil en stom.

Besluitloos blijven de vluchtelingen en vinden geen middel om de andere oever te bereiken. Weer spreekt dezelfde verre stem.

- Schone en uitverkoren Bruid van de Eeuwige Koning, wees niet bekommerd om de overtocht. Want zie, indien ge slechts op mij vertrouwen wilt, zal ik u over de stroom geleiden, zonder dat u enig leed geschiedt.

Dat is de bekoring en de zonde. Hoe kan Amelberga die een ogenblik om haar verdragen! Daarom maakt ze met haar blanke hand in de ruimte een groot kruis, in de naam van de Vader en de Zoon en de Geest. En zie, nauw hebben de ruiters het teken van des Heilands zegepraal en van hun nederlaag gezien, of huilend zo luid dat de aarde schudt, verdwijnen ze als in de grond gezonken. Wie heeft het nog verstaan, wat ze krijsten aan de rand van hun ewigonontkombare afgrond?

- Groot is uw macht bij God, en groot zijt ge in zijn liefde.

Weer staan Amelberga en Rodien alleen in de maandoordrenkte nacht. Ze weten niet wat te doen. Er is geen andere weg, dan die is afgesloten. Zelfs zoekt Rodien vruchteloos een doorwaadbare plaats.

- Daar komen mensen, zegt hij plots.

Dan zien ze aan de overzijde donkere gestalten dichter en dichter bewegen. Meer en meer. En blijven staan aan de oever. De vluchtelingen bewegen niet. Ze wachten alleen op wat gebeuren zal. Ginder roept iemand:

[p. 249]

- Wie heeft de brug opgebroken? Zijn de legers van de meier hier langs gekomen?

- Neen, antwoordt Rodien.

- Welk was dan dat verschrikkelik gedruis, als van twee legers, die op elkander stoten?

Rodien antwoordt niet. En de stem vraagt weer.

- Wie riep: Groot is uw macht bij God en groot zijt ge in zijn liefde?

Dat hebben de mensen van Thienen gehoord. En Rodien vertelt eenvoudig wat hier is gebeurd. Er is op de andere oever niemand, die twijfelt. Met spoed werken ze dan, om de wondere vrouw en haar gezel over te kunnen halen.

Dan neemt Rodien zijn zuster in zijn armen en draagt haar over de gevaarlike brug. Eerbiedig worden zij ontvangen en naar de landhoeve geleid. Er hangt een wondere stilte te dwingen over het stemmengonzen. Allen blijven hen omtrent, of ze wachten op een woord van Amelberga. Maar zij gaat naar de kapel om de Heer te danken. Dan zegt Rodien tot het volk:

- Gaat allen nu te rusten weer. We danken u, en gij dankt met ons de Heer. Want zie, de geest der duisternissen wilde Gods dienaresse kwaad, en hij heeft haar verheerlikt.

Weigerig geeft de nieuwsgierigheid toe aan het woord van Rodien. En 's morgens vonden ze de vreemdelingen op de villa niet meer. Enige mannen, die hen hadden bespied konden alleen verhalen, dat ze lang in de kapel waren gebleven en midden in de nacht voortgetrokken in de richting van Vilvoorde, de dichtste landhoeve.

Als weer de avond viel, kwamen Amelberga en Rodien te Vilvoorde, de villa die deel uitmaakte van hun ouderlik erfgoed. Amelberga was uitgeput. Te Thienen was ze zo graag wat blijven rusten, maar ze dorst het niet. Rodien zag het. En hij dacht hier enige dagen te blijven, opdat zij wat nieuwe krachten vergaren zou. Want nog lang was de reis tot Mater.

Nieuwe krachten vergaren, dacht Rodien. Kende hij dan Amelberga niet? Hoe zou ze nog op haar menselike krachten vertrouwen, nu ze wist hoe weinig die haar helpen konden. Amelberga was vermetel, wat de Heer behaagde. Want tegen haar vermoeidheid streed ze met wake en gebed, en tegen haar uitputting door vasten. Enkel droog brood at ze en een handgreep kruiden. En het was wonder, hoe

[p. 250]

haar strenge leven door, haar lichaam altijd de schoonheid van zijn jeugd behield. Rodien was haar tegen en wilde haar meer doen eten, en meer slapen. Maar als hij daarover sprak glimlachte ze en dankte hem voor zijn bezorgdheid. Maar hij zag dat ze niets aan haar leven veranderde. Alleen wilde zij aanvaarden dat Rodien een jonge maagd opdroeg, haar het schamele voedsel te brengen. Het meisje zag het heilige leven van haar meesteres en ze diende haar met stille eerbied.

Eens was ze door Amelberga uitgezonden om in de Zenne wat waterkers te plukken. Ze knielde op de oever en vatte een voor een en zeker de frisse struikjes. Maar dan, als ze nog eens haar hand uitreikt, slaat een reuzevis plots op haar toe, als om haar te verslinden. Ze werpt zich achteruit. Dan gilt ze pas. Eéns. Kort. Ze zit bleek en rillend met angstige ogen het woeste dier aan te staren. Een vis heeft wondere ogen. Nu ligt hij stil, half boven water. Maar Veerle komt ineens tot bezinning. Met een schruwelende angstkreet vliegt ze recht en vlucht naar haar meesteres terug.

Als ze haar hand neemt, voelt Amelberga, hoe ze rilt. En de verstomde mond antwoordt eerst niet op haar vragen. Alleen die angst in haar ogen spreekt. Wat is er werkelik aan deze ogenblikken? Maar zacht zijn de handen van Amelberga en dieper nog haar ogen dan het zwijgen van Veerle. Zo komt het dat deze het wondere gebeuren verhalen kan, stil en stotterend. Er is een bovenmenselik begrijpen tussen God en zijn Geliefde, ook over dit gebaar van Hem. Het ontroert haar zo dat haar ogen tranen gaan. En ze zegt vreemdstil:

- Ga, Veerle, grijp hem in de kieuwen en trek hem aan wal.

Veerle kijkt Amelberga aan, verwonderd en rillend opnieuw. Maar ze voelt de zachte druk der woorden van haar meesteres. En ze ziet haar ogen. Ze voelt ook iets wonders in haar gebeurende zijn. Dan gaat ze. En vindt de vis nog roerloos op dezelfde plaats, als of hij vast was gelegd. Haar schrik is nu zo ver als eenzame ster in de nacht. Het is of ze de gedrochtelikheid van het dier niet ziet. Ze buigt over het water en steekt haar hand in de kieuw. De vis vlucht niet. Noch spartelt hij zelfs niet. Ze trekt. Maar aan land krijgt ze hem niet.

Twee werklieden komen en Veerle vraagt dat ze helpen zouden. Maar hun stomme verwondering wil niet wijken, dan voor het verhaal van Veerle. Zalig zijn de eenvoudigen, die geloven. Weer dringt de

[p. 251]

hand van Veerle in de kieuw. En ook de mannen trekken. Het gaat moeilik, maar het gaat. De vis blijft rustig op de grasboord. Alleen gaapt hij nog enkele malen en sterft. Waarom staan dan de werklieden nog verwonderd? Zouden hun ogen kunnen liegen?

Amelberga komt. In haar ogen glanst geluk. Want ze kent de gaven Gods, ook deze om haar boete te verzachten. In haar hart aanvaardt ze het geschenk. En zie nu wat zij Hem wedergeeft.

- Haal een wagen, beveelt ze de werklieden, en zoveel mannen als er nodig zijn om de vis te laden. Gij beiden zult hem in stukken hakken. Dat allen, die gebrek lijden, komen en hun deel ontvangen, nadat gij voor u zelf een groot stuk hebt terzijgelegd.

En zo geschiedde. En de naam van Amelberga werd door de bewoners van de landhoeve eerbiedig gebenedijd. Benignus, de priester bracht haar de dank der armen. En hij aarzelde heen te gaan. Amelberga zag het.

- Is er iets dat ge me vragen wilt?

- Een grote gunst wilde ik u vragen, edele jonkvrouw. Maar hoe zal ik dat durven?

- Spreek, eerwaarde, en weet dat mijn schamele krachten niets voor u vermogen zullen, indien uw hart nog bezwaard moet blijven als gij heengaat.

- Mijn moeder, edele jonkvrouw, is dodelik ziek. Veertig dagen is het geleden dat zij enige spijs heeft genut. Zij weet met ons dat haar nog weinig tijd te leven overblijft, want reeds zijn haar handen koud en haar voeten. Maar in deze laatste uren vertrouwt zij op u. Want ze weet dat ge machtig zijt bij de Heer. Ze vraagt alleen wat spijs, die gij met uw handen hebt aangeraakt. En wij, edele jonkvrouw, we geloven met haar, dat gij haar redden kunt.

Hij was geknield. Amelberga zag dat hij weende. En ze had medelijden. Ze sloot haar ogen en bad. Dan sprak ze met haar witte stem:

- Priester des Heren, kniel niet voor mij, die voor u heb geknield. Sta op, en zeg uw moeder dat ik zelf zal komen en haar brood brengen.

Benignus stond op. Zijn stem was warm en week als hij haar dankte. En hij ging haastig weg om zijne moeder de goede tijding te brengen.

Dan neemt Amelberga een stukje brood, dat nog op haar tafel ligt. Ze zegent het en brengt het de zieke.

[p. 252]

Als ze de kamer uittreedt strekt de zieke vrouw haar armen uit. En Amelberga voelt groeiend en zeker een wondere macht haar hand instromen, die het stukje brood houdt. Een ogenblik staat ze er zelf over ontsteld en luistert naar het snelle vloeien van haar bloed. Ze weet zich aarzelen. Maar Benignus treedt haar tegemoet, wijl ontroering en verwachting hem doortrilt.

- Goede jonkvrouw, reeds van als gij over de drempel tradt is ze beter geworden. Zelfs heeft ze getracht u tegemoet te gaan.

Dan roept de Geest door de zieke.

- Zalig zijt ge, Maagd, die de Heer hebt behaagd. Want zie, Hij reikte u zijn hand, en uw hand bleef in de schaduw van zijn kracht.

Amelberga nadert het bed en biedt het brood. De zieke neemt het uit haar hand en nut het. En zonder moeite staat zij op van haar bed en knielt voor Amelberga.

Is dat niet een droom voor allen die in de kamer zijn? Want hij duurt nog voort, als Amelberga reeds bijna ongemerkt is weggegaan. Dan gilde plots de vrouw en riep:

- Genezen! Ik ben genezen!

En allen weenden en omhelsden haar. Veel mensen kwamen het huis binnen en nog veel moesten vóór het huis blijven staan. Dan verkondigde Benignus het wonder, dat de jonkvrouw had bewerkt.

Op haar kamer, waar ze reeds bad, hoorde Amelberga het gejuich der menigte, dat haar woning naderde.

- Ga, Veerle, en zeg aan die mensen in mijn naam, dat ze de Heer bedanken en zijn heilige Naam benedijden.

Amelberga glimlachte en Veerle was vol eerbiedige schroom.

- Want op iedere stap van zijn gang aan ons leven, ontbloeit de heerlikheid van zijn barmhartigheid.

Dan ging Veerle en bracht aan het volk de boodschap van hun meesteres.

Maar de stem van Benignus antwoordde:

- Dat ze kome en ons zegene.

En de genezene:

- Dat haar zegen over ons en onze kinderen blijve.

En het volk:

- Dat we in haar naam van onheil worden bevrijd.

Amelberga kwam en zegende het knielende volk. Want ze wist dat ze hier morgen niet meer zou zijn.