De Tijdstroom. Jaargang 1

[p. 263]

De Bruid

III

Nog niet was het heerlike lied van David weerklonken, waarin de sietaren zingen: hoor mijn dochter, vergeet het huis uws vaders, want de koning zal uw schoonheid begeren. En zie nu, hoe in dit broze verhaal de wonderen wemelen en zoeken naar elkanders handen, om voor het Aangezicht van de Bruidegom, waar de harpen door onzichtbare vingeren worden getokkeld, te dansen de wapendans der bruid.

Luister, hoe Landrada was gekomen in het Beluwebos of bos der wilde dieren. Landrada was rijk en mooi. En haar ouders wilden, dat ze schitterend huwen zou, zoals dat in een prinselike familie past.

- Hoe zal ik diep genoeg, de Heer beminnen, antwoordde zij, nog zonder dat ik aardse liefde inlate in mijn ziel.

Maar vader toonde haar het voorbeeld van zoveel mannen en vrouwen van hun stam, die gehuwd waren, en zo de heiligheid verworven. En met moeder vertelde hij haar van Pepijn, die geboren werd te Landen, en Itta, zijn vrouw; van Ankies en Begga; van Woubrecht en Bertilde; van Witger en Amelberga, die nu weduwe was geworden.

- Het is de wil des Heren, antwoordde Landrada, dat ieder mens de heiligheid betracht, luisterend naar zijn Stem, die niet voor iedereen hetzelfde woord herhaalt.

En dan sprak ze zo schoon over de maagdelike reinheid, die ze hoog verhief op woorden, door een hemelse mond haar ingefluisterd, dat haar ogen verblankten in hun glans, en haar handen werden witgebrand in het vuur van haar verborgen offerande. Nooit zijn die woorden dan ook door iemand weergevonden.

Vader en moeder zwegen diep en lang. En in hun eindelike blik naar elkaar lazen ze de bestemming van hun verder leven. Het echtelike bed werd de rustplaats voor de vrouw, en voor de man het heiligdom, dat hij niet meer intrad.

Maar dat wist Landrada niet. Want om niet meer te horen van haar pas-beginnend leven het verlokkend weeldelied, dat ekode door de gangen van het paleis en de lanen der warande, ging ze zich begraven in de stilte van het wilde Beluwewoud. Daar plantte ze vooral een kruis. Dan bouwde ze van takken en klei een hut. En zo kon ze verborgen leven. Maar niet lang. Want haar wonderbaar leven lokte weldra andere edele meisjes, die bij haar kwamen verblijven. En de wilde dieren: de vossen, de wolven, de evers, en nog andere, ze ruimden heel de omtrek van de groeiende kluisgemeente. En zo groeide dag aan dag ook de rust. En de nachten waren blauw van ongeschonden oneindigheid. Want de bomen waren geen grenzen.

Het was in een nacht, dat Landrada het wonder ervoer, dat ook nog in zeer oude boeken staat, voor wie het lezen wil. Want het gebeurde, dat ze weer dieper het bos was ingegaan, om alleen met de engelen te spreken. Want wij weten niet, dat heiligen nooit minder eenzaam zijn, dan in eenzaamheid. En daar, wijl zij, omsloten van duisternis en stilte, haar ziel liet knielen in het ondoorgrondbaar Licht en het Lied der ewigheid, werd, zichtbaar voor die waakten, aan de hemel een helle klaarheid afgescheiden, die daalde, almaar daalde. En als ze naderde, verkende Landrada de vorm van een kruis, dat liggen kwam op de steen voor haar knieën. Om haar ontwaakte een wondere dag van onwezenlik goud, een dag zonder de kleurige aarzeling van een morgen. En een der engelen sprak:

- Dit is het liefdegeschenk van de onsterfelike Bruidegom. Hij, die alles heeft hersteld in het kruis, zendt u de bruidschat

[p. 264]

van het kruis, opdat het uw bescherming weze tegen de listen van de boze en hongersnood en ziekte.

De engel zweeg. En met het licht om het kruis vertaande het besef van zijn aanwezigheid. Zo kwam Landrada weer alleen, en even dicht omsloten van duisternis en stilte.

En die morgen, nadat de lauden waren gezongen onder het hoge gotiese gewelf der beuken, leidde Landrada haar gezellinnen naar de steen. Ze toonde de prent van het kruis. En ze verhaalde, hoe die er gekomen was.

- Het is een teken van de Heer. Laten we hem hier een woning bouwen, schoner en groter dan de onze. En we zullen Lambrecht, de heilige bisschop van Luik gaan smeken, dat hij kome en haar wijde, en ons een priester zende.

En de jonkvrouwen hielpen Landrada, die ondanks haar ouderdom en haar geslacht, de bramen en de doornen uitroeide. Dan velden ze samen de kleinste bomen, en plantten de stammen naast elkaar tot muren, die werden dichtgemaakt met klei. En het dak schikten ze met stroo, op hun schamele velden gewonnen. En een altaar mieken ze, dat ze kostelik sierden met het werk hunner handen. Lambrecht kwam, legde meteen de meisjes, die het vroegen, de sluier op, en stelde Landrada aan tot abdisse van het niewe klooster, dat hij inrichtte naar de wetten der heilige Kerk. En Landrada noemde de plaats, waar ze woonden, niet meer Beluwe, maar Belisia, dat is schoon paradijs. En heden nog naamt ze Bilsen.

In dat paradijs nu, waar hutten reeds vervangen waren door houten gebouwen, kwam Amelberga. En ze bracht met zich mee het schreiend heimwee naar het Rodingen van haar vader, haar moeder en de mensen daar allemaal, die zoveel van haar hielden. In de afscheidszegen van haar ouders had ze zoveel droefheid gevoeld, dat ze om hunnentwille te Rodingen ware gebleven, al was het een hel geweest. Maar Landrada ontving haar nichtje met zo 'n blijdschap, en wist haar zo goed te troosten, dat het heimwee van het prinsesje zacht aan 't luwen ging. Ja, weldra werd het verblijf te Bilsen haar lief.

Alle gaven, waarmede God zijn uitverkorene had getooid, bloeiden heerlik open. En ze geleek de tuin, waarvan de bruid in het Hooglied zingt: kome in zijn tuin mijn welbeminde: alle edele vruchten zal hij er vinden. Dat hij over de berg van myrrhe ga, en op de heuvel van wierook sta. Zo zong het ook Amelberga. Want hier was het, dat ze zich geheel de Bruidegom beloofde. Ze hoorde in haar ziel de melodie van haar blauwe geluk het antwoord van zijn liefde zingen. En het slaan van haar hart was het voluptueuze tokkelen van zijn Vingeren. In de zonnestraal door het venster der kapel over haar hoofd was haar stem het trillen van een zilveren libel. De nonnen en de jonkvrouwen zochten wat ze schreef op de gouden lijn. En wat ze lazen was hun eigen gebed.

Want niemand was als Amelberga. Allen baden door haar godsvrucht, gehoorzaamden door haar gehoorzaamheid, en dronken uit haar glimlach de zachtmoedigheid in hun ziel. En zo kwam het, dat niemand haar benijden kon. Waar Amelberga voorbijging werd het de afgunst onmogelik te leven. Want, zegt de man uit het oosten, ze was zo goed en zo lief, dat haar niet te beminnen bijna onmogelik was. In haar ogen schitterde de grote Zon, maar zijzelf was aan de uithoek der ruimte de kleine maan, die kinderlik-blij is, omdat ze onschuldig wat licht weerkaatsen mag.

En schoon was Amelberga ook als niemand te Bilsen. Maar ze gedacht de lessen van haar moeder, en ze kende geen ijdelheid. Wel droeg ze naar haar stand een zijden kleed - altijd wit - maar daaronder martelde een haren hemd haar lichaam, onderworpen voor het een teken van opstand gaf. Nooit tooiden haar goud of edelstenen.

En we moeten niet denken, dat de wetenschap te Bilsen verwaarloosd werd. Neen, want Amelberga leerde de heilige Vaders kennen van de Griekse en van de Latijnse

[p. 265]

kerk. Uit de geschriften van Atanazius, Bazilius, Gregorius, Ambrozius, Hieronimus en Augustinus puurde ze niet alleen de heerlike wijsheid, maar nog meer de innigste beschouwing van de Beminde. Ze genoot er de kristene dichters, als Prudens en Sedulius. En de geschiedenis der heilige Kerk leerde ze bij Pauwel Orose. Maar boven fraaie letteren en wetenschap verkoos ze de gewijde Schrift en de Kerkgetijden. En waar voorheen de wilde dieren brulden, bad nu de zang der Godgewijde maagden midden het grote, dichte woud. Amelberga ging het er zo heerlik vinden als te Rodingen. O ja Rodingen! Ze wist niet, dat ze de mooie landhoeve aan de boord der Ardennenwouden nooit meer zou wederzien. Want luister naar wat er verder gebeurde.

Eens kwam een bode van Rodingen naar Bilsen. Hij bracht een boodschap voor Amelberga. Als zij voor hem stond, boog hij diep, en reikte haar een perkament. Amelberga las. Er doorvoer haar een onmerkbare rilling, die een vreemde bleekheid liet. En ze wankelde naar het venster. De bode wachtte. Ze deed teken, dat hij heengaan zou. Hij boog en ging. Dan begon Amelberga plots luid te snikken, wijl ze zich krachteloos neerlaten moest op de bank. In de zon door het venster waren haar tranen het licht, dat wegvloot uit haar ziel. Ze voelde zich verzinken in een van die donkere diepten, waaruit men niet meer aan een terugkeer denkt. Ze wist niet meer, dat haar lichaam ontzenuwd neerstortte voor de bank. En ze voelde niet de koelheid van de ruwe vloer. Daar was de zwarte kamer met de kist. En twee rijen brandende kaarsen, die immer-eender haar omhoog trokken, als gevangen zielen voor de traliën van hun afgrondelike diepte. En zij zelf, Amelberga onbewegelik geknield, gescheiden van het dierbaar gelaat van haar vader door haar eigen onbewegelikheid en de harde wanden van de kist. Dan die eindeloze vlakte, groots van levenloosheid en geducht van stilte. En daarover de machtige duisternis, die de nooit-dalende zon uitdoofde. En dan die enkele bliksemflits daarover als een naam met vreemde letters, en de dralende donderslag midden de bange verwachting. Dan niets meer, dan de reusachtige stilte met de gedrochtelike ogen, die openvouwden, traag, traag, als de kelk van een giftige bloem in het mysterie van de zwoele lentenacht.

Weer een vreemd een grijs licht. En enkel dat. Dan de paarse sterrenwemeling op de witte muren. En de morgen van hun verdwijnen. Dan het zachte opalen gelaat in de mist van het troebele licht. En de diepten van een paar ogen. En de stem van Landrada, zo dicht als onverwacht:

- Amelberga.

Dan terug de kamer en het venster en de bank. En de arm der abdis om haar schouders.

- Amelberga.

Het perkament in de handen van Landrada. En weer die pijn, zo diep, dat ze doordringt tot in de vezels van het vlees. Maar ze doet Amelberga weer geheel ontwaken. En na Landrada was er niemand meer, die de diepte kende, waaruit dat ontwaken opsteeg. Zelfs Landrada niet geheel.

Twee weken later kwam dezelfde bode, en meldde mondeling de abdis, dat ook Eva ten Here was gegaan. Die avond zei Landrada na de kompleten:

- Laten we bidden voor een overleden moeder.

En Amelberga wist de waarheid reeds, als Landrada haar riep, en zei:

- God geeft de pijn, want niemand dan Hij kan iets geven. En zo heerlik is zijn gave, dat ze heiligt wie ze ontvangt.

Laten we trachten dat woord te begrijpen. Want er is veel in die wondere, langvoorbije ewen, dat we niet meer begrijpen. En God weet, hoe dikwijls ik hem om hulp heb gebed, om dit verhaal te kunnen beleven in mijn arme ziel, die Hij schiep asl deze eew al bijna zeven jaren had geleefd.

Wanneer Amelberga bad, dat de Beminde haar vader en haar moeder zou laten ingaan tot het ewige Jeruzalem, was zij het

[p. 266]

kind, dat weet, dat zij aan hen verschuldigd is dat tijdelike leven, zonder hetwelk na de engelen niemand meer het paradijs kan binnengaan. En die gedachte van hun kind is Gods zegen over de pijn der moeder, die de duistere tuin des doods is doorgeschreden, en de soms harde wake van de vader. Want zij wist, door hun kind, aan God een atoom van zijn glorie te schenken. Ze wisten de eerste kreet van hun kind te zijn een sylbe van het ewig lied der zeven koren, en zijn angstvallig-bewaakte deugd een korrel wierook in het vat, dat ewig voor de troon van het Lam wordt gezwaaid door alle martelaren, maagden en belijders.

En wanneer de ewen uit hun verloren voorbijzijn zullen opgeroepen worden door het geschal der vier bazuinen, dan zal onze eew door de gesloten poorten van het ewig ontberen, als een orkaan van alle ketenen bevrijd, het wrekend schrewen tegenstormen van de legioenen kinderen, wiens leven niet tot aan de eerste kreet heeft mogen reiken. Dan zal ze ervaren, hoe ze door God werd verlaten in de ure der beproeving, zodanig, dat Rachel zelfs niet wandelde over de bergen, om haar kinderen te bewenen. Eva en Kristiaan en Amelberga, bidt voor de ouders en de kinderen van de eew, die de onze is.

En Amelberga, lieve heilige Gods, bid voor hen, die hun ouders bewenen, opdat ze uit hun geloof de troost gewinnen, die Gij hebt gekend, toen ge die morgen ontwaakte met die vreemde vreugde in uw ziel, om het ewig geluk van die u zo lief waren geweest. En ge voeldet u niet verlaten, want ge badt over u te waken Maria, die Moeder is en Maagd. En ge wist u veilig onder de welgevallige blik van de Beminde. Ge dacht er aan, dat de dag van uw bruiloft tevens de dag van het blijde weerzien zou zijn. En zo kwaamt gij er toe, te verlangen naar de dood, die het antwoord is van de Bruidegom: zie, geliefde, ik ben in mijn tuin gekomen, ik lees er mijn myrrhe en de geuren der bomen, ik eet er mijn honig, ik drink er mijn melk en mijn wijn uit mijn gouden kelk. Och Amelberga, lieve rijke heilige, wij zijn arm, want we kennen de dwaasheid der liefde niet. Maar laat ik nu voort vertellen, en help me.

Nu was er een zekere Hunrod, de zoon van Rikwera, Amelberga's moei langs moeders zijde. Hij deed zijn rechten gelden van naaste meerderjarige bloedverwant, en zo werd hij benoemd tot voogd over de heilige wezen. En dit is de eerste maal, dat door dit broze verhaal de harde stappen gaan van een boos mens. Maar het moet zo zijn. God beminde Amelberga te zeer, dan dat hij haar niet reeds op aarde verheerliken zou. En dat doet hij altijd door de beproeving. Want luister maar, naar wat de wondere man uit het oosten verder verhaalt.

Was Amelberga de gevoeligheid zelf, met Hunrod leerde ze de harteloosheid kennen. Hij was aan het koninklik hof hoog in aanzien. Maar vleierij en list hadden hem meer daartoe geholpen, dan verdiensten. Hij was een van die mensen, die enkel denken aan zichzelf. En zo weten we nu, dat hij over Amelberga voogd wilde zijn, enkel omdat ze mogelik zijn eerzucht kon dienen. Voorlopig evenwel bekreunde hij zich weinig om haar. Ze had hem gevraagd, dat ze in het klooster te Bilsen zou mogen blijven. En hij had haar dat toegestaan. Want Amelberga had de heerlik-ontloken bloem van haar schoonheid deemoedig aan de voeten van de Bruidegom gelegd. En Hij nam ze aan zijn Hart. Ze kende maar een verlangen nog voor dit leven: dat haar hoofd omhangen werd met de sluier van de bruid.

JAN VERCAMMEN.