De Tijdstroom. Jaargang 1

[p. 221]

Aantekeningen

Een daad en een mooie daad.

Onder die hoofding vertelt ‘De Schelde’ hoe de redakteurs van ‘Les Beaux-Arts’, het ambtelik orgaan van ‘Le Palais des Beaux-Arts’, te Brussel, hun ontslag namen omdat een opstel van Paul Gilson over Richard Strauss door het bestuur van dat ‘Palais’ was geweigerd. Gilson was binst de oorlogsjaren het toezicht blijven houden over het muziekonderricht in de middelbare scholen!

Wij geven dit kranige ontslag als retroactief voorbeeld ter overweging aan onze Vlaamse Akademie.

Een teken des tijds.

Te Brussel werd de vertoning van ‘De Stad’ van Paul Claudel door het Vlaamse Volkstoneel, met franse plakbrieven aangekondigd. Ook de prijzen der plaatsen lieten vermoeden: Vlaamse toeschouwers niet gewenst.

De Duitse dag van het boek.

De Duitse dag van het boek wordt bepaald op Zondag 22 Maart. Ditmaal zal Stuttgart het middelpunt zijn en als motto is gekozen ‘Het boek en de vrouw’. Wederom zal een keuze plaats hebben van de vijftig mooiste Duitse boeken, in 1930 verschenen.

* * *

De Spaanse schrijver Edouard Ortega Gasset werd veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf.

Helikon.

Met de volgende verantwoording, verscheen bij A.A.M. Stols te Brussel ‘Helikon’ een tijdschrift geheel aan de poëzie gewijd:

Men heeft in den laatsten tijd dikwijls hooren betreuren dat er meer aandacht besteed werd aan het schrijven over poëzie dan aan poëzie zelf.

Dit nieuwe tijdschrift stelt zich geheel in dienst van het creatieve werk. Tien maal per jaar verschijnt een nummer waarin uitsluitend onuitgegeven bijdragen van bekende en onbekende dichters van dezen tijd zullen worden opgenomen.

Bij de samenstelling geldt slechts één maatstaf: de waarde van het werk. Of de dichter al of niet tot een kerkgenootschap behoort, of hij bij deze of bij gene politieke partij is aangesloten, heeft in dit verband geen enkelen invloed. Evenmin kent de redacteur eenige voorkeur voor een bepaalde school, richting of kring in de letterkunde.

Op die manier wordt een levend actueel beeld verkregen van het Nederlandsche lierdicht.

Helikon richt zich tot alle beschaafde Nederlanders die zoo nu en dan eens een mooi gedicht wenschen te lezen. Het is geen vakblad voor dichters; het is een middel om het werk van ouderen en jongeren te brengen tot het volk waarvoor het geschreven is.

En juist doordat bij de samenstelling naar een zoo groot mogelijke variatie gestreefd wordt, kan een ieder in elk nummer iets vinden dat hem bekoort of verheft.

Ook bij het onderwijs in de Nederlandsche litteratuur kan Helikon uitstekende diensten bewijzen. Door dit tijdschrift blijven leeraren en leerlingen in contact met de poëtische actualiteit.

Het eerste nummer bevat bijdragen van:

P.C. Boutens, Jan van Nijlen, A. Roland Holst, Victor E. van Vriesland, M. Nijhoff. H. Marsman, Anthonie Donker,

[p. 222]

J. Slauerhoff, Richard Minne en Reimond Herreman. Verder vindt men er inedita uit de nalatenschap van Karel van de Woestijne.

Een eeuw Vlaams Toneel.

Te Brussel sprak Lode Monteyne over ‘Een eeuw Vlaams Toneel’.

Lode Monteyne kwam tot de volgende konklusies:

Het is alsof ons tooneel, in de jongste eeuw, een kringloop volbracht, vermits zoowel aan 't begin als aan 't einde zijner evolutie, de Vlaamsche gedachte als bezielende kracht te vinden is. Hoog en laag van de Vlaamsche beweging staan in ons tooneel trouw geregistreerd.

Een tweede besluit is dat ons huidig tooneel, al ging het technisch en litterair vooruit, nog geen Europeesche beteekenis verkreeg, zooals vroeger ons ‘Elckerlic’. Eenig succes in Frankrijk en Duitschland is van voorbijgaanden aard.

Een derde vaststelling luidt, dat nog steeds onze speelkunst een voorsprong heeft op onze tooneelletteren, die wel twee bloeitijden hebben gehad: met De Tière en van 1920 tot 1930, doch zonder die sterkte welke aan de eischen van de hooge kritiek weerstaat.

Wij zijn nu in 1931. De bloei is verloopen. Na veel theorie, is bezinking en rust gekomen. Dat is goed. Het tooneel weerspiegelt de moreele, kultureele en sociale ontwikkeling van een volk. Hierdoor was het bij ons fataal afhankelijk van de Vlaamsche beweging. Als deze haar doel heeft bereikt, begint voor het Vlaamsch tooneel allicht een periode van meer zelfstandige en hoogere ontwikkeling in een kultureel rijker land. Als onze tijd gekomen is, is ook de tijd gekomen voor ons tooneel.

Instituut voor Moderne Letterkunde.

Te Petersburg wordt een instituut voor moderne letterkunde georganiseerd. Loenotsjarski kreeg de leiding.

Een verse verzenvrucht.

Het is een feit, dat de taktvolle kritikus Herman Oosterwijk in de laatste tijd de kunstrubriek van Jong Dietsland tot een zo hoge bloei heeft opgevoerd, dat wij, niet zonder ironie, van dit graag gelezen weekblad de volgende pompueuze aankondiging mochten lezen ‘Intellektuele Vlamingen lezen J.D. het ernstige studieblad der jongere generasie’.

J.D. zal dit evenwel niet zo ‘ernstig’ hebben bedoeld.

Anderzijds schijnt het wel of Herman Oosterwijk, die, als Don Quichot, vaak tegen windmolens vecht een knappe, fijnzinnige, taktvolle kritiese geest is. Nu lazen wij van deze voorname dichter het eerste versje ‘Carnaval’ dat van een hopeloze middelmatigheid getuigt.

Herman Oosterwijk hakt zijn proza in stukken:

Een zot,
Een masker,
Carnaval,
Kom(!) makkers, hef(!) den beker!
De goede luim gaat bovenal.
het leven is een droef geval:
Er is maar een ding zeker.

Inderdaad! Er is maar één ding zeker, n.l. dat H.O. als dichter volkomen mislukte. Een beetje zelfkritiek a.u.b. Dit is weer eens het triestig gevalletje van de kat, die de kanarievogel heeft ingeslikt en nu ook eens probeert te zingen.

Noodzakelijkheid van den Roem.

‘Dietsche Warande en Belfort’ heeft besloten in een speciaal geillustreerd dubbelnummer een keur samen te brengen van

[p. 223]

Vlaamsche verhalen. Dit dubbelnummer wordt bedoeld als getuigenis tegen het onlangs verschenen boek ‘Twintig Noord- en Zuid-Nederlandsche verhalen’ omdat daarin werk werd opgenomen van slechts drie Vlamingen ‘waaronder zich dan nog een bevindt, die hier zelfs bij de letterkundigen totaal onbekend is’.

Letterlijk in die bewoordingen dient het dubbelnummer zich aan in De Standaard.

Arme Mau Marssen! Tracht dan al goed te schrijven. Onverstandige Constant Van Wessem, waarom hebt gij bij de samenstelling van uw bloemlezing u laten leiden door uw literair oordeel over de hoedanigheid van de meest representatieve verhalen en waarom niet door de bekendheid van de schrijvers? Waarom, Marssen en Van Wessem, heeft enkele jaren literatuurbeoefening u nog niet geleerd dat enkele verhalen - zelfs wanneer over één daarvan in ‘Dietsche Warande en Belfort’ zelf een oordeel geschreven werd -, niet volstaan om de hooge eer te genieten zelfs bij de letterkundigen niet totaal onbekend te zijn?

* * *

De Duitse schrijver Ludwig Renn, de auteur van de bekende roman ‘Oorlog’ werd aan de Oostenrijkse grens aangehouden terwijl hij zich naar Weenen begaf om lezingen te geven uit eigen werk.

* * *

We hebben naar aanleiding van Wies Moens' filippica tegen de Tijdstroom (in de Ned. Tijd en Jong Dietschland) nog eens Ruimte d'r op nageslagen. We hebben beide jaargangen maar ergens weer in een kast gelegd, en weer is er iets, dat we niet begrijpen.

Toevallig kregen we ook Ter Waarheid in handen. En daar, in nummer 2 van de jaargang 1922 schrijft Wies Moens een gedicht, dat heet Lied van den Arbeid. Geen dynamiet, wees u gerust, zelfs niet het roffelen van sociaal- of kristen-demokratiese trommels: er is daar spraak van

....een die in het witte vlees van zijn lief
zich voelt als een zwemmer in wentelende wateren
- uitrukken! uitrukken! -
het is zo ver, en zo ver,
en het is zo goed!

Arbeid is dat natuurlijk wel! En goed!

Weet u, hoe goed?
zo goed
als een klokje diep in 't dal,

En nog beter!

de lauwe geur van veevoeder overal
's avonds over de dorpen....

Inderdaad, inderdaad! En de geur van het vee d'r bij! Er blijft ons alleen nog over, ons op de borst te kloppen en deemoedig te bekennen:

Wies Moens schrijft inderdaad zuiver Nederlands (in de taalkundige betekenis!) wat niemand in Vlaanderen doet, natuurlik;

Wij hebben inderdaad weinig jeugd, weinig fierheid en weinig mannelikheid;

alle ‘eerbare vaders en moeders’ moesten inderdaad opkomen tegen het publiceren van romanfragmenten, als dat van Jan Vercammen;

het Lied van de Arbeid dient inderdaad ‘het Vlaamse kultuurstreven in het algemeen’ en het mag wonder heten, dat Vlaanderen nog niet vrij is, na het roffelen van zo'n martiale trommen.

En tenslotte vragen we onze waarde lezers, ons te vergeven, dat we dat fragment uit het Lied van de Arbeid voor de tweede maal laten afdrukken, ditmaal zonder honorarium.