De Tijdstroom. Jaargang 1

[p. 186]

Toegepaste Kunst
Een nieuwe soort mozaiek

Onder den drang van nieuwe omstandigheden is een nieuwe techniek geboren in de dekoratieve kunst... In alle toegepaste kunst.

Een revelatie was de groote internationale tentoonstelling van dekoratieve kunst te Parijs in 1925. Een nieuwe mijlpaal de

Madonna.

wederlandsche expositie van Stockholm in 1930.

Daar is vooral de ‘woningskunst.’

(Home, sweet home...)

Het komt me voor dat Zweden op dat gebied een flinke les geeft aan al wie leeren wil. Vooral aan de Vlaming. Want bij ons hebben van meet af aan een heele reeks bouw-en sierkunstenaars de nieuwe techniek toegepast en er een eigen stempel op gedrukt.

De mooiste tijdschriften over ‘woningskunst’ krijg ik uit Zweden. De leelijkste uit Engeland en Amerika. De beste reproduksies uit de Duitsche tijdschriften zijn dikwijls afgekeken uit Zweden. Waar ‘woningskunst’ werkelijk een echte volkskunst schijnt te worden. En een volksbehoefte. Bij eenvoudige werklieden en bij plattelandsche boeren wordt er het binnenhuis met evenveel praktische zorg en met evenveel smaak ingericht als bij welstellende burgers. In de hoogere standen

[p. 187]

wordt alles aristokratisch ingericht maar meestal smakeloos.

In Letland - vooral te Riga valt ook wel eens een en ander te leeren. Kijk naar de reprodukties hiernaast: ik vind ze niet al te best geslaagd. Want dat is een nieuwe soort mozaiek - heelemaal in metaal - en met de beste camera is men er niet toe geraakt photos te nemen die het effekt

Boekversiering.

weergeven van de verschillend geoxydeerde metalen en vlakken. In deze metaalmozaieken zijn sommige stukken geheel in elkaar gebrazeerd. Terwijl andere boven op de onderste gesoedeerd werden. Dit brengt een zeer dekoratief relief teweeg dat nog suggestiever aandoet omdat de metaalkleuren zeer sterk tegen elkander afsteken.

In het Madonna-stuk hierboven ligt het donkerste brons van den mantel op een diepere achtergrond van gepatineerd aluminium. Daarin steekt dan de kroon uit in goud-geel-koper. Het gelaat van de Lieve Vrouw is in zacht geoxydeerd zilver. Haar hoofddoek in glanzend zilver... En haar onderkleed is weer grijzer... bijna staalkleurig.

Eigenlijk is dat een nieuwe soort graveerkunst.

De verscheidene metalen worden op verschillende wijze geponceerd, gepolijst of gevernist en aldus bekwam men niet alleen een uitgebreide kleurengama, maar zelfs een reeks zeer zachte tonen en nuances. Geen enkel metaal wordt gedreven of doorgeduwd. Alles is massief. Men be-

[p. 188]

speurt nergens het minste spoor van nagels of schroeven. De fijnste details worden gegraveerd. Dit zet aan sommige vlakken nog meer diepte bij. Soms ook worden in metaal heele stukken kant uitgesneden en boven op lichtere of meer donkere stukken bevestigd.

Het is Stephan Bercs die het eerst met dergelijke paneelen voor den dag kwam. Die man werkt met metalen gelijk een schilder met verf!

Madonna.

Hij teekent ieder voorwerp met vaste en durvende hand uit... Soms tot in de minste détails en met een meesterschap die velen hem niet zullen nadoen. De opvatting van de meeste zijner paneelen is daarbij zeer persoonlijk. Er is een volmaakte kleurenharmonie in, waarvan bij een passende belichting een diepe intensiteit uitstraalt. Vooral ten gevolge van het verschil in relief en van de diversiteit in het edelroest.

Er is ook nog een gelukkige afwisseling tusschen zeer blinkend gepolijste vlakken, en andere nevenstaande gedeelten die doffer ofwel geheel mat er tegenover of er naast staan. De behandelde motieven zijn van zeer uiteenloopenden aard. Evenals de afmetingen dier mozaiek-platen. De meeste zijn bestemd voor de versiering van schoorsteen-mantels, maar sommige werden ook aangewend als dekoratieve paneelen in bibliotheken of in andere meubels. En ook wel in beschotten of in betonmuren.

Stephan Bercs had zich reeds onderscheiden in de Letlandsche afdeeling van de groote tentoonstelling van dekoratieve kunst te Parijs in 1925. Hij kreeg er een gouden eeremetaal voor een reeks gegraveerde juweelen die vooral bestemd waren voor kunstboekbinderij. Daarvan had hij toen zijn speciaal vak gemaakt.

Ik ontmoette hem enkele maanden ge-

[p. 189]

leden in het Salon der Fransche Artisten te Parijs, waar in de afdeeling voor dekoratieve kunst ook eenige buitenlandsche kunstenaars vertegenwoordigd waren.

Op gebied van ‘woningskunst’ was daar ditmaal niets heel interessants op te merken. Behalve die nieuwe metaalmozaiekstukken van S. Bercs, een nog jonge kunstenaar, die sedert een paar jaren te Riga dat nieuw genre in de metaalgraveerkunst met veel bijval vooruit zet.

R. BOURGUIGNON.