De Tijdstroom. Jaargang 1

[p. 59]

Nederlands Proza
Toen Vlaanderen Groot was
door O'Flanders⁽¹⁾

Een prachtboek van Norbertijn A. O'Flanders, wiens schone naam in Vlaanderen sinds lang gekend is. De geleerde historikus reisde twintig jaar in de vreemde. Maar hoe reisde hij! Hij toog uit ter ontdekking van het eigen vaderland op vreemde bodem. In al de landen waar hij vertoefde zocht hij naar het schitterend spoor dat Vlaanderen's grootheid er heeft nagelaten. Zo schreef hij bijdragen, die Biekorf, Dietsche Warande, Belgische Standaard, Ons Vaderland, de Stem uit België, the Catholic Times, the Catholic Fireside, the Irish Rosary eertijds verspreidden en die nu tot het hier voorgestelde boek gebundeld werden.

Het is een werk van zuiver wetenschappelike aard: beschrijving en historiek van monumenten en inrichtingen, nauwkeurig onderzoek en fijne keuze van dokumenten. De stof werd gerangschikt in drie afdelingen, naar de drie landen, wier verleden godsdienstige, ekonomiese, artistieke en staatkundige betrekkingen met Vlaanderen door schrijver bestudeerd werden: Italië, Engeland, en Ierland. De ondertitels maken het boek tot een werk met net afgebakende en geklasseerde stof en verhogen aldus de bruikbaarheid er van in hoge mate. De warme toon na de liefde doet alle op-zich-zelf-staande hoofdstukken samensmelten tot een eenheid: een echt, een belangwekkend, een hartopbeurend beeld van Vlaanderen's verleden.

Wat Vlaanderen aan Italië verbond was vooral zijn trouw Rooms Geloof. De Alpen stonden de godsdienstbetrekkingen der Vlamingen met Rome niet in de weg. Nauwelijks waren de Vlamingen tot het kristendom bekeerd of er ontstonden Vlaamse stichtingen op Roomse bodem. De ter Kruisvaarttrekkende Vlamingen deden Rome aan en voortdurend trokken pelgrims naar de heilige Stad. Waar Vlaanderen buiten zijn grenzen toog, nam het ook zijn kunstroem met zich mee. De koninklike kunst der Vlaamse wandtapijten, die dagtekent van zeer oude tijden - Grieken en Romeinen kenden ze reeds - en die door de Vlamingen tot hoge vlucht en volmaaktheid werd gebracht, werd door deze over Italië verspreid. Ferrara, Modena, Florentië, Venetië, Correggio, Perugia, Genua waren fier op de Vl. kunstenaars, die ze binnen hun muren hadden. Heden nog stalt het Vatikaans paleis uit, ten aanschouwe van de ganse wereld, een reeks prachtige meesterstukken onzer voorouders. Maar Vlaanderen was niet alleen groot en invloedrijk door zijn kunst. De drukke middeleewse handelsbetrekkingen tusschen Vlaanderen en 't Genuees gemenebest tonen ons dat Vlaanderen een der landen was, waar de menselike bedrijvigheid een hoogtepunt bereikte.

De grootnijverheid der machtige Vl. gemeenten in de middeleewen was de voornaamste verbruikster der Engelse landelike produkten, wat aanleiding gaf tot een aanzienlike uitwijking naar Engeland en de grondslag legde voor een hartelikstaatkundig verbond. Maar ook hier berusten deze betrekkingen op diepere gronden. Ook de godsdienst bond Engelsen en Vlamingen samen. Het is een geweldig iets, de geschiedenis van het kleine land, dat Vlaanderen heet. Ze wordt als in geen ander land bewogen door twee grote krachten: het geloof en de strijd om het bestaan: het leven van de ziel en het le-

(1) Uitgave Excelsior Brugge, prijs 20 fr.

[p. 60]

ven van het lichaam, nergens zo markant in het licht tredend - de gekende Vlaamse dualiteit, belichaamd en belicht door de Vlaamse kunst.

Van Ierland heeft O'Flanders spesiale studie gemaakt. In zijn boek verschijnt Vlaanderen als Ierland's twede vaderland. Er bestaan geen twee volkeren, die zó innig verbonden zijn door banden van hetzelfde geloof, van dezelfde strijd voor eigen bestaan en eigen leven. De uitgebreide lijst der Ierse heiligen en Ierse stichtingen in de Nederlanden en die der Vl. nederzettingen in Ierland legt hiervan het schitterendste getuigenis af.

Het overstelpend histories materiaal (de in voetnota's aangehaalde bibliografie en de vermelding der dokumenten er kronieken) maakt het boek tot wat anders dan tot een van die romantiese betogen, de grove roggestuiten die ons dageliks in Vlaanderen worden voorgesneden. Wat Consience voor zijn tijd in de trant van zijn tijd met zijn ‘Leeuw van Vlaanderen’ deed, doet O'Flanders zakelik voor ons. De schrijfwijze is beknopt, sober, toch zwierig; de toon kalm en waardig.

Schrijver droeg zijn werk op aan Gezelle. Een schonere en waardevoller hulde dan deze van O'Flanders kon de Levenswekker van Vlaanderen niet gebracht worden.

De uitgeverij ‘Excelsior’ gaf het werk uit in de eenvoudige trant, die we van haar gewend zijn, de trant die de bibliofielen misschien niet voldoet, maar die van het boek een handelswaar maakt beschikbaar voor de volkslagen, wat geen geringe verdienste is. Alleen het omslag bevalt mij absoluut niet en had ik voor een lijvig boek als dit veel steviger gewenst.

Een boek dat elk ontwikkeld Vlaming moet bezitten en dit in geen enkele boekerij mag ontbreken.

R.V.