De Tijdstroom. Jaargang 1

Gewijde Kunst te Antwerpen

Het moet aangestipt, vooraf, dat deze tentoonstelling in overgroote meerderheid werken bevatte die ook op de Pelgrimtentoonstelling, in Februari in de Harmonielokalen gehouden, prijkten.

In de hall van de tijdelijke exposities, op het terrein der wereldtentoonstelling, waren omgeving en omstandigheden even nadeelig als bij de Pelgrimtentoonstelling, zoodat veel weer niet tot zijn recht komen kon.

Alles op deze tentoonstelling behoorde reeds tot het gekende en het geziene, en het gaat niet er dus, binnen het bestek van een actueele kronijk, weer over uit te weiden. Tenandere, een bespreking zou dadelijk een uiteenzetting worden over de grens tusschen godsdienstige kunst en kunst met godsdienstig onderwerp, want deze scheidingslijn was hier niet heel scherp getrokken.

Boeiend was vooral het hier bijeengebrachte werk van Jacob Smits, met zijn sober-sterke innigheid, waar de kinderlijke eenvoud, lijk steeds in de schepping, noch de volle schoonheid noch den geestelijken rijkdom in den weg staat, doch deze beiden directer tot hun recht laat komen, tenvolle maar zonder schakeeringen. En laten we daarmee dankbaar tevreden

[p. 24]

zijn en niet opsommen wat deze ruigsimpele kunst ontbeert.

De retrospectieve van Servaes' godsdienstig werk, trok ook zeer de aandacht. Ze heeft wel eens aanleiding gegeven tot herziening der waarden en veroordeelingen. De critiek heeft den Laethemschen meester haast eenparig hulde gebracht. Het kon ook moeilijk anders toen men hier samenzag die groote hoeveelheid werken, met hun sterk-gelouterde, diep-godsdienstige uitdrukking, hun hoog artistiek gehalte en uitzonderlijk knappe techniek. Interessant was het dan verder den groei te kunnen gadeslaan van Servaes naar zijn kunst van thans, hoe hij van uit de kracht door vormen en gedaanten den arbeidsvollen weg aflegde naar de kracht door het licht.

En zoo zien we reeds in zijn kruisweg - wat nog sterker in zijn jongste Maria-tafereelen tot uiting komt - hoe alles uit de duisternis opgloeit: de teekens en hun beteekenis. Maar we gelooven niet dat Servaes hierin reeds het hoogste met zijn kunst bereikt. Het haast uitsluitend aanwenden van het zeer speciale guldengoud als doorlichte kleur wijst op een vooralnog aanwezige technische of geestelijke ontoereikenheid.

Heel anders is de kruisweg die Evarist De Buck hier tentoonstelde. Waar Servaes doet huiveren en rillen, doet de Buck weeklagen en schreien. Zijn werk grijpt niet zoo doortastend aan, omdat het meer van buiren uit werd opgebouwd en er daardoor minder rechtstreeks ontroerende elementen in deze kunst zijn geslopen. Maar zeer zeker gaat van deze veertien tafereelen - die, lijk de staties van Servaes' kruisweg, onderling eenheid bezitten - een vrome ontroering uit, vooral daar waar het onderwerp des schilders werkwijze dienstbaar was, zoo b.v. in de ontmoeting van Jezus en Maria.

Twee belangrijke kunstenaars hadden nog werk ingestuurd: Jan Huet en Paul Joostens, terwijl we het anderzijds betreurden hier schilder Gille niet aan te treffen. We weiden later speciaal over het merkwaardige werk van deze schilders uit.

FRANZ VAN BOGAERT.