Signalement
Vadertaal en Moedertaal: over het Nederlands in de Lage Landen en Europa / Martien J.G. de Jong. - Leuven: Davidsfonds/Clauwert, 1996. - 140 p.; 21 cm ISBN 90-6306-339-3 Prijs: BF 495
Dit essay van de Naamse emeritus Martien de Jong valt in twee delen uiteen. In het eerste gedeelte, getiteld ‘Vlaanderen, Nederland en Europa’ stelt de auteur dat de rijksgrens tussen Vlaanderen en Holland geen taalgrens is en ook geen literaire grens. Er is niet alleen ‘één Nederlandse taal’ is, maar ook ‘één Nederlandse letterkunde’. Hij laat zien waartoe naar zijn mening luiheid, slordigheid en onverschilligheid in deze kunnen leiden en bepleit een krachtiger overheidsbeleid op het gebied van cultuur in het algemeen en van de Nederlandse taal en letterkunde. Kritisch gaat hij in op problemen die te maken hebben met de Europese eenwording, of ruimer geformuleerd: hoe kunnen de ‘kleine’ Europese talen tot hun recht komen in de Europese Unie? Het tweede gedeelte van het boek gaat over ‘Nederland, Vlaanderen en Wallonië’. De Jong hekelt er het plan om aan de Nederlandse universiteiten in het Engels te laten doceren, bespreekt de invloed van de tv en de infantilisering van het taalgebruik in een Nederlandse kwaliteitskrant, en verhaalt aan de hand van vermakelijke en treurige anekdotes belevenissen van ‘een Neerlandicus in Wallonië’. Hij bespreekt er onder meer het merkwaardige gallicistische Nederlands - ‘verloren glas’ voor een fles zonder statiegeld bijvoorbeeld - dat in sommige Waalse kringen in zwang is, en voorts de zeker in Noord-Nederlandse ogen merkwaardig opgezette studie die Germaanse filologie heet.
De Jongs werk is in feite cultuurkritiek van een literatuurwetenschapper van de oude stempel, die jarenlang in België naar eigen zeggen gastvrij onthaald is. Zijn leesbaar essay, voorzien van dertig bladzijden noten en aantekeningen, is zeker geen wetenschappelijke verhandeling, maar een op persoonlijke ervaringen stoelend pleidooi voor het bewust en zorgvuldig omgaan met wat hij ‘ons erfdeel’ (p. 8) noemt.
Jan Noordegraaf
Auteursrechtelijk beschermd