Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 85
(1969)– [tijdschrift] Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 143]
| |
Coornhert dan, Spiegel alsHet betoog van Dr. G. Geerts in Ts. LXXXI, 1965, blz. 261-69, onder de titel Coornhert en de Twe-spraack, waarin geargumenteerd wordt voor een aandeel van Coornhert in de totstandkoming van onze oudste Nederlandse spraakkunst, is door Dr. K. Kooiman, Spiegel, schrijver van de Twe-spraack, Ts. LXXXIII, 1967, blz. 52-75, op zo overtuigende wijze ontzenuwd, dat men zeggen kan: laat het bij deze tweespraak nu maar blijven. Niettemin zij mij bij wijze van hommage aan Kooiman het volgende vergund. Uitgangspunt voor mijn aantekening hier is het vaststaande feit, dat het voegwoord als bij vergelijkingen - groter als, niemand als enz. - in de tweede helft van de zestiende eeuw een ernstige concurrent werd van het vanouds gebezigde danGa naar voetnoot1). Voorts, dat de Twe-spraack vrijwel uitsluitend als kent - 25 maal als volgens Boumans berekeningGa naar voetnoot2), tegen slechts eenmaal dan. Welnu, wic een beetje in Coornhert leest, komt er al gauw achter dat hij een principieel of in ieder geval een consequent dan-gebruiker is, zowel in zijn proza als in zijn toneelwerk. Ik acht mij niet verplicht voorbeelden te geven, iedere lezer kan ze op bijna iedere bladzij tegenkomen. Het aardige is dat Coornhert in het enige gedeelte van de Twe-spraack dat zonder de minste twijfel van zijn hand is, in de Voorreden namelijk, dit dan niet minder dan acht maal bezigt. Een hoge frequentie overigens op zo'n gering aantal bladzijden. Juist omdat Coornhert in het gebruik van dan zo consequent is, geloof ik dat ik niet al te stoutmoedig ben, als ik in deze merkwaardige discrepantie tussen de Voorreden en het eigenlijk werk een zoveelste argument zie om de hypothese van Coornherts medewerking aan de Twe-spraack voor ongegrond te houden. Dordrecht L. Strengholt |
|