Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 69-70

[p. 241]

In memoriam Jacoba Hermina van Lessen

(Groningen 28 Oct. 1897-Leiden 19 Dec. 1951)

Op de dag dat de vorige aflevering van dit tijdschrift verscheen is Jacoba Hermina van Lessen ons door de dood ontvallen; de dag voor Kerstmis is ze in haar geboortestad begraven.

Zij is het eerste en tot nu toe het enige vrouwelijke lid der redactie geweest. Na door de maandvergadering van Januari 1936, op voordracht van de Commissie, in de vacature Jan de Vries (November 1935) voorlopig te zijn benoemd, werd ze door de jaarvergadering van 17 Juni 1936 definitief tot lid der Commissie voor Taal- en Letterkunde verkozen. Enkele jaren later, t.w. bij de dood van A. Beets (24 Dec. 1937), en wel te beginnen met de 3de aflevering van jaargang 57 [1938], werd ze belast met het secretariaat, dat ze op haar beurt vanaf jaargang 63 [1944] overdroeg aan G.I. Lieftinck. Gedurende zestien jaar (Januari 1936-Dec. 1951) heeft Mej. Van Lessen dus deel uitgemaakt van de redactie, terwijl ze bovendien gedurende ongeveer een derde van die tijd nog heeft gezorgd voor het gereedmaken van de afleveringen van het Tijdschrift, en de correspondentie met de medewerkers heeft gevoerd.

De verdiensten van ons overleden medelid als geleerde zullen elders in het licht worden gesteld. Afgezien van haar dissertatie, Samengestelde Naamwoorden in het Nederlandsch [1928], en haar aandeel aan het Woordenboek der Nederlandsche Taal, is haar wetenschappelijk werk grotendeels in dit tijdschrift verschenen. In 1925, direct na haar studietijd te Groningen, debuteerde ze met een artikel - het was haar omgewerkte doctorale scriptie - over de etymologie van uitmergelen. Sinds de 49ste jaargang [1930] zijn er, behalve in de laatste jaren, weinig delen van dit tijdschrift verschenen, waarin niet een of meer bijdragen van haar hand waren opgenomen. Haar laatste voordracht, gehouden in de commissievergadering van 20 September

[p. 242]

1950, over Wrevel, wreef, wressem, zal in de volgende jaargang verschijnen.

Haar medewerking aan het Tijdschrift wordt gekenmerkt door een zekere, voor een deel met haar beroep samenhangende eenzijdigheid, die echter tevens haar grote kracht was. Het zijn immers zo goed als uitsluitend studies over woorden, hun geschiedenis, hun etymologie. Gaandeweg kwam ze echter tot een ruimere opzet, toen ze een aantal woorden in een zekere samenhang ging behandelen. In dit verband dienen vooral te worden vermeld vijf uitvoerige bijdragen over ‘Klanknabootsing als taalvormend Element’, waarin ze, op grond van haar studie der woordgeschiedenis en etymologie, haar opvattingen neerlegde over een onderwerp dat haar steeds is blijven boeien: de ‘praehistorie’, het ‘jenseits’ der woordvorming. Het is te betreuren, dat een al te vroege dood heeft verhinderd, dat deze artikelen tot een synthese in boekvorm zouden uitgroeien.

In de laatste jaren van haar leven was Mej. Van Lessen door een meedogenloze kwaal aangetast. Tweemaal is ze gedurende vrij lange tijd voor verpleging in het ziekenhuis opgenomen. We hebben haar toen moeten missen, niet alleen op de vergaderingen, doch ook als prae-adviseur der ingekomen bijdragen, een taak waarvan ze zich steeds met zoveel toewijding heeft gekweten. Na lange afwezigheid kwam ze op 19 September 1951, schijnbaar hersteld, weer op onze commissievergadering. We hadden toen de hoop dat ze gaandeweg weer kon deelnemen aan de werkzaamheden. Tot ons leedwezen heeft dit niet mogen zijn. Het was de laatste vergadering die ze bijwoonde. Reeds was ze door de dood getekend.

In onze gedachten en in onze herinnering zal ze als een kundig en actief medelid, als een hartelijke collega voortleven.

De Redactie