Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 41

(1922)– [tijdschrift] Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde– rechtenstatus

Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd



[pagina 173]
Nieuwe fragmenten van den Middelnederlandschen Parthonopeus van Bloys. In zijn proefschrift ‘De Middelnederl. bewerking van den Parthonopeus-Roman’ (Gron. 1897), heeft Dr. A. van Berkum de toen bekende handschriftenfragmenten en hare uitgaven uitvoerig beschreven en er over geoordeeld (blz. I-XXIII). Ik verwijs daarnaar. De nieuwe fragmenten die nu voor 't eerst hier gepubliceerd worden, behooren tot de groep N⁴ en N³ (Van Berkum, a.w. blz. XXIII). Het belangrijkste fragment berust in de bibliotheek van het Aartsbisschoppeljk Priester-seminarie te Keulen, 2 perkamenten bladen (of 4 bladzijden), metende 29½ bij 21½ cm. Elke bladzijde heeft 2 kolommen, iedere kolom van het 1^e blad 45 verzen, maar het blad is door afsnijding bovenaan half verminkt, waardoor 2 verzen min of meer geschonden en slechts moeilijk te ontcijferen zijn. Van het 2^e blad heeft elke kolom slechts 41 verzen, doordat afsnijding aan den bovenkant van elke kolom 4 verzen deed te loor gaan; er worden dus 16 verzen gemist. De benedenkant, waar een grootere rand over is, heeft geen schade geleden. - De breedte van elke kolom is 10 cm. Van het 1^e blad heeft dus de 1^e en 4^e kolom telkens 45 verzen, onverminkt, de 3^e en 4^e kolom hebben insgelijks elk 45 verzen, maar het bovenste vers is te halver hoogte doorsneden; van het 2^e blad heeft elke kolom nu 41 verzen, maar oorspronkelijk 45, evenals het 1^e blad; 16 verzen zijn weggesneden. In het 2^e blad zijn verder door uitsnijding eener wellicht groote gekleurde of vergulde initiaal - de leege ruimte aldaar is 8½ bij 8 cm. - helaas! 2 ✕ 13 verzen uitgeknipt.
[pagina 174]
De inhoud der 2 bladen vormt een doorloopend geheel. Tusschen v. 1387 en 1388 (naar den tekst in Bormans' uitgave) zijn 5 nieuwe verzen en na v. 1432 volgen 283 nieuwe verzen, de uitgeknipte er in begrepen. Deze 2 bladen behooren tot de Groningsche en Jenasche bladen, groep N 4 (naar Van Berkum's benoeming). Ik benoem ze dus: N 4 Keulen 9^o. Ze zijn met een groote vette ronde letter op fraai perkament geschreven en zijn zeker wel voor een der rijkste boekerijen van Nederduitschland vervaardigd. Wat Van Berkum over de 2 dubbelbladen in de bibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen zegt: ‘Het hs. is met een groote ronde letter geschreven; de initialen der alinea's zijn fraai met goud, rood, blauw of groen, in 3 of 4 kleuren bewerkt, terwijl vaak ook een in kleuren uitgevoerde ornamentteekening de letters omgeeft’ (blz. VI), komt met onze 2 bladen geheel overeen: dezelfde letters en initialen, dezelfde penteekeningen van randlijsten (zie de chromolithographie in Borman's uitgave, blz. 64). In 't geheel vindt men er 12 initialen, 9 init. 2 bij 2 cm., 3 init. 3 cm. groot. Het schrift is over het algemeen goed geconserveerd en goed te lezen. Zelden is een lezing van eene letter twijfelachtig. Slechts 2 bladzijden hebben een weinig geleden van de lijm; want beide waren als schutbladen ingebonden en aan de voor- en achterzijde vastgelijmd en zijn door het losmaken van de boekbanden beschadigd. De andere fragmentengroep is in 't bezit van de Universiteits- en Stadsbibliotheek (Rijnsche Afd. I) te Keulen, bestaande uit 3 perkamentbladen, waarvan de inhoud niet met elkaar samenhangt, elk metende 20 bij 13½cm. Elk bladzijde heeft 2 kolommen; de grootte van elke kolom is 19 bij 6½cm. De 3 bladen zijn van boven, beneden en aan den eenen kant afgesneden, maar er is geen vers verloren gegaan. 3 bladzijden hebben op de zijde, waarmede ze als schutbladen dienst deden, erg geleden van de lijm en door de afscheiding van de boekomslagen en zijn geel en onduidelijk door randen en vlekken
[pagina 175]
van lijm; op eenige plaatsen zijn de bladen ook door wormgaten geschonden en hier en daar ook letters verdwenen. Het schrift is zuiver, regelmatig, duidelijk en geheel zwart; het wijst op de 14^e eeuw; de initialen zijn niet groot - alle 1 bij 1 cm. en rood - en tezamen 9 in getal: het was dus een weinig kostbaar handschrift. Elke kolom heeft 38 verzen. De inhoud van het 1^e en 2^e blad is doorloopend en valt samen met de verzen 3383-3655 (volgens Bormans), de inhoud van het 3^e blad met de verzen 3955-4062; 6 nieuwe verzen zijn er tusschen v. 3392/93, 5 nieuwe tusschen v. 3438/39, 6 nieuwe tusschen v. 3482/83, 4 nieuwe tusschen v. 3526/27, 6 nieuwe tusschen v. 3571/72, 5 nieuwe tusschen v. 3617/18 en 44 nieuwe tusschen v. 4062/63, tezamen dus 76 nieuwe verzen. Tusschen het 2^e en 3^e blad ontbreken 3 hondert verzen (Borm. vss. 3655-3955). Deze 3 fragmenten behooren tot de groep der Berlijnsche en Triersche fragmenten die - naar Van Berkum heeft uitgemaakt - oorspronkelijk ook 38 verzen telden per kolom; ook in de taal komen deze fragmenten sterk overeen met die van Berlijn en Trier. Ik noem ze derhalve: N 3 Keulen 6^o a. Ik laat thans den inhoud der vijf bladen ten deele volgen. De nieuwe verzen worden streng diplomatisch weergegeven; evenzoo eenige reeds bekende, die sterk afwijken; anders alleen de varianten (behalve de bloot orthographische als g ✕ gh, u ✕ v, i ✕ j, ∫ ✕ s enz.); de weinige aanvullingen, die er noodig of mogelijk waren, heb ik tusschen haakjes gezet. De telling der verzen geschiedt - faute de mieux - naar de zoo onkritische uitgave van Bormans (ter vergelijking) naar den Oudfr. tekst door Crapelet bewerkt. De lezingen door Van Berkum in zijne inleiding genoteerd, zijn niet in aanmerking genomen.
I. De fragmenten van het Aartsbisschopelijk Priester-seminarie. (Bormans v. 1362-1432 en Crapelet ca. v. 2000-2048-2240). Borm. 1362 tuwen eren 63 w. et 64 raet 66 ombe
[pagina 176]
68 got s. sterke 69 onne mj dat ic die sote 70 voor t. nember s.e. moten 71 seit hi nv doet o. 72 somere d. hir g. gaen 73 bede 74 och[t]e 75 ember te done 76 en hebt oec s. niewerē ombe el 77 ombe iostirē 78 sens ī meneger 79 pint ombe e.e. ombe d. 80 al dar 81 ontbiet v oec 82 riddre e.w. eer g. 83 compt 84 nempt al oppenbare 85 si des gert 86 dat si... gurdē suert 1387[regelnummer] e si v riddre maken wele Ga naar margenoot+dies biddie v oec ee beuele Ga naar margenoot+dat gi v^snoilííc níet en síít Ga naar margenoot+ombe hare te siene vore tíít Ga naar margenoot+des hebbic gewest hare bode Ga naar margenoot+nv penst dar ombe e blííft te gode 1388[regelnummer] got mote v behoudē dleuē 89 mote; dar 90 vrancrike blíue 91 sníeme 92 met desen; heme ombe 94 garsone 95 troesttene ombe w.t. done 97 ware 99 dus nam 1400 vorē 01 so w.s. heme althant 02 dat hire; wisse 03 vore 04 die den weh te bloes wert namē 05 vore; porte 06 porte w^sdere v^ssah 07 pensende 08 got selue dar h. gesent 09 mar alse hj v^skinde 10 blííscap 11 et dohte heme 12 te sire 13 dat hare 14 gēne si i. heme hastelike 15/16 ontfinc wel blidelike ❘ harē sone dien si 18 wenede 19 armen n. sine 20 moderlike custe sone 21 alsi; sculdeh; done 22 ne sprac si 23 e vā iambre alst dicke 24 suigende; sine gaen 25 met hare saen 26 dedene 27 heme; harēthare 28 si; heme h. ge w^st 29 gemert 30 telde heme; bedegader 31 síín oem di coninc 1432 doet; alse heme. 1^e blz. 2^e Kolom 32[regelnummer] dar toe tfernoi e tgrote leitGa naar voetnoot1) dat hare geburē hare dicke daden e si haddē tharē scaden 35[regelnummer] drie castele ombe bloes gevest al dart hen vogede alre b[e]st Vrouwe, seit hi dit wetic wel ombe dese sake e niwerē ombe el
[pagina 177]
beníc van v^sren comē tu 40[regelnummer] dese somerē doet ontfaen nv e sent v boden scire ombe ridd^se e ombe soudire ic sal hen geuē meldelike sinē raet dede si haestelike 45[regelnummer] goede ridd^se si thant onboet verso] 1^e Kolom alle die tsout wildē hebbē groet dat si quamē ten h^se vā bloes dar quā meneh vla meneh fransoes meneh brabantsoen meneh henewír 5[regelnummer] die nímare brac vte gínd^s e hir somē waest lief te horne somē quaemt te grotē torne sínē vriendē waest bequame sínē viandē ongename 10[regelnummer] hi gaf riddrē meldelike e ontfíncse harde houeschelike alle die heme te hulpen quamē in corten stonden hadde hi tesamē tuee dusent riddrē bi getale 15[regelnummer] gewilleht te sinē dienste alle e began stichtē roef e brant die drie castele wan hi thant die te sinē v^snoie warē gesticht e alse hi sín lant hadde beriht 20[regelnummer] vor hi te hulpē haestelike den iongē conīc vā vrankerike die doe hadde gewest op die douse enē casteel e hiet pontouse want te gisors een conīc lah 25[regelnummer] dien hi vruchte e harde ontsah hi was vte comē met grot^s craht e hadde groet here met hem braht die vā yrlant e die scottē walose met harē gauelotten 30[regelnummer] [d]ie werde wende e die dulcone die vā íngelant e die bertone dar toe die vā denemarken met desen orlogede hi die markē sín gepens was sekerlike
[pagina 178]
35[regelnummer] te conquírne vrancrike o[ch]te doet te blíuene índē wííh dus hadde hire geset ane sínē crííh dese coc was sornagur genamt geconquirt hadde hi meneh lant 40[regelnummer] hi was eneh helt meneh degen dor síne meltheit ane hem gecregē. selue was hi en co degenlííc e was alre herē louelííc op dat hi kerstíín hadde gewest 45[regelnummer] e ane ihGa naar voetnoot1) dar mē af leest 2^e kolom. oer magede sone hadde geroeft dar alle creature ane hoeft DIe coc vā vrācrike hadde op die dous[e] v^ssamēt vlae en fransose 5[regelnummer] te orlogene hadde hi ongeval so was sin lant ī werren al dat al sin volc so sins begaf dat hire cleínē dínst hadde af dusent riddre hadde hi daer 10[regelnummer] mar ic secge v ouer waer al hadde hi scone h^sen ī sine dar quamē iegen elke tín[e] heme brahte te hulpē sín neue vā blo[es] partho^s die edele fransoes 15[regelnummer] v.m. riddre tere scaren doen den coc quā die níemare vor hi iegē heme haestelike e ontfíngene harde eerlike e telde heme vā sornagure 20[regelnummer] hoe hi heme brahte sín lííf te sure e ho hi heme dade grotē bant e ho hi conquírde al sin lant met menegē goedē vromē degen e ho cranke hulpe hire hadde iegē 25[regelnummer] ene wile sweeh parthonopeus doe antwerde hi den coc dus ontbied seit hi hastelike
[pagina 179]
al tfolc dat hort te vrancrike neue seit hi ic hebse ontboden 30[regelnummer] dore mj e dore míne boden die ic hen sende so hebben si harde onmare te dienne mj HEr conínc seit hi got onse h^se mote v houdē in v ere 35[regelnummer] alse heme mogēlike es te done doe gíngē si ín enē pauwelione hare eten was gereet te tide si aten e maecten hen blide noh willic v vort tellen een deel 40[regelnummer] pontouse es een vast casteel met hogē muren wel gevest vā wapenē was hi doe bewest e vā den besten riddrē bínnē die di coc mohte gewínnē 45[regelnummer] want si vruchten surnagure - - - - - - - -Ga naar voetnoot1) 2^e blad, 1^e kolom. 5[regelnummer] hadde in den dienste síín te c[ar]kart riddre gewilleh alle twenteh dusent bi getalle dar mede hi heme te meiene plah sín ander here te gisors lah 10[regelnummer] e dagede e gederde grotelike dit vruchte die coc vā vrancrike e dede pontouse vaste sluten die fransose redē butē al toten mure vā pontouse 15[regelnummer] met scerne bespottē si die fransose e ontbodē te gisors ínt here hoe sise vonden sond^s gewere DIt was tenē tsincsenē dat surnag[ur] die ī storme was cone e sur 20[regelnummer] hadde besetē geweldelike aldus den coc van vrancrike e mohtene hebbē v^swōnē wel mar et quā so e geviel dat hi met lettren e met bodē
[pagina 180]
25[regelnummer] groet acht^s here hadde ontbodē e hire na ontbeidē woude heme was gesegt dat het soude comē te sente ians messe sint hadde hire grote bed^suenesse 30[regelnummer] dat híít dede so lange beiden dar na quamt hem te grotē leide want tselues dages dat partho^s was te hulpē comē al dus síne h^se den coc vā vrancrike 35[regelnummer] was gelopē wel hastelike int here te carkart die níemare dat hi binnē pontousen ware ombe dat hi van hogē name was vermatē hen die torke das 40[regelnummer] dat si souden ondervíndē síne manheit die si níet enkindē DOe wapendē hen die helde goede met hastē e met stadē moede rumedē die port .xx.m. helde 45[regelnummer] alrirst dat si quamē te velde 2^e kolom. - - - - - - - - -Ga naar voetnoot1) 4[regelnummer] i[ - - - - - - - -] wig 5[regelnummer] e dan d^sre riddre quamē achter bat met gemake e sahter sornagur die coc hadde onw^st dat hi belettē soude die vart so luttel vruchte hi die fran[sose] 10[regelnummer] bínnē dien wart mare te pon[touse] dat op hen quamē die sarrasine 12[regelnummer] doe wordē verstormpt die k^sstine - - - - - - - - - -Ga naar voetnoot2) 26[regelnummer] DOe wapende hem [die here] vā bloes partho^s die edele fransoes met hondert riddrē die scone warē e alse hi ter portē quā gevaren 30[regelnummer] dede hise ontdoen e hilter vore mar híne lieter níeman dore tes hi den coc comē v^snam
[pagina 181]
die met tween dusent riddrē quā here seit hi hout v volc ane v 35[regelnummer] wi selen dore venGa naar voetnoot1) wille nv scone v^sgadrē ic e die mine op tfelt ane die sarrasine DOe reet hi alse die gene doet die gerne hadde scone gemoet 40[regelnummer] talrírst sah hi comē heldine den vane dregere vā dē sarrasinē hi was starc e cone degen partho^s sette hem dar iegen in síne scilt veste hi sin spere 45[regelnummer] e stakene ongemate sere verso, 1^e kolom. - - - - - - - - - -Ga naar voetnoot2) 5[regelnummer] DOe quā brumout die síns gerde e partho^s vínc ten suerde dien slog hi so dat hi hē clouede den hardē helm mettē houede dat hem tsu^st voer al totē mōde 10[regelnummer] dien hadde hi gegeuē sulke wonde dat hi níet lange en dorste quellē 12[regelnummer] síne ziele vor al thant t^s hellen - - - - - - - - - -Ga naar voetnoot3) 26[regelnummer] wat mag [- -] toe lecgen el dat sine meer allene ontsagē dan alle de gene die si dar sagē e seidē dat mē ín erterike 30[regelnummer] niewerē en vonde sinē gelike e also groet e also vele ou^svinc ombe trent heme wart rume di rīc dar was onlange stríít gehoudē woudē die heidene ochte en woudē 35[regelnummer] si moestē dar vlien e wiken die vart endorste hen níewēt likē luttel erē hadden si beiaget gestreckēs hals wordē si geiaget tes si ínthere wed^s waren 40[regelnummer] dien si te vorē warē ontfarē
[pagina 182]
PArtho^s volgede coenlike e píínde hem harde ernstelike ombe príís e el en geen beiah dar hi meest die werínge sah 45[regelnummer] reet híre ī alse een libart 2^e kolom. ----------Ga naar voetnoot1) 5[regelnummer] e menegē riddre blodeh ridē so crahtech wordē die sarrasine dat partho^s e de síne niet en mohtē dar wed^s staen e wordē gescoffirt e ontdaen partho^s wart vlohteh doe 10[regelnummer] want et waser heme comē toe dember dede hi so grote were e hilt heme ember acht^s sín here al was hi vlohtech hi dede te meer 15[regelnummer] op die sarrasíne menegē keer tenē kere v^ssloh hi faroene e ten andrē maroene die derde warf hi níet en lette e wonde so sere sauerette 20[regelnummer] die sornagurs bruder sone was soe dat hi nemb^s meer en genas dar was bedranc doen harde groet ombe den genē die dar lah doet ouer heme maectē die sarrasíne 25[regelnummer] groet geroep ī harē latíne al waest ombe níet dat mē dar riep want hi te spele niet en sliep Partho^s groet bedrane v^ssah vā volke al dart v^sslagē lah 30[regelnummer] ou^s sauerette die neue sornagurs oec sah hi heme comē groet socors mettē coc vā vrancrike doe ginc hi slaen geníndelike onder die sarrasíne weder 35[regelnummer] dat hire vele velde neder enē slah hi luganne gaf dat hi heme thouet dede vligē af
[pagina 183]
doe sloh hi enē andrē sarrasíín vā albruor e hiet furtíín 40[regelnummer] dien sloh hi so dats hen allen gruwelde díne sage vallen hi slogene so benedē den houede dat hi den scilt ter míddelt clouede e hi heme mettes speres orde 45[regelnummer] die scoudre ontelede e scorde (Slot van het 1^e fragment.)
II. De fragmenten van de Universiteits- en Stadsbibliotheek, Rijnsche Afd. I. (Bormans v. 3383-3655 en 3955-4062; Crapelet ca. vs. 6870-7165 en 7455-7590). Borm. v. 3383 die ie; wort 84 an 85 nagelkinen 86 e was escijn 87 die hant 88 spranc hi vp alte hant 89 vele lichtelike vp wairoene 90 ne haddi 91 nesloech; an sadelboem 92 hi hurte vort e vphilt dien toem 93 dus b. 3394[regelnummer] dar mocht een ors scouwen 3395[regelnummer] van sconen gelate e van fieren Ga naar margenoot+scone gevarvet in .III. quartieren Ga naar margenoot+was sine baniere e síjn scacht Ga naar margenoot+e quartierde waren gewracht Ga naar margenoot+coeu^storen e arcoene Ga naar margenoot+terst dat hi vp wairoene Ga naar margenoot+reet hi ned^s buten castele 3396[regelnummer] dart scone was bin enen praiele 97 dar 98 dicken th^ste; een hijs 99 dicken 3400 hare; dar hi vor hare 01 erderike 02 síne 03 dar prouede 04 lope enten kere 06 e gherde gheen tehebben el 07 do voer hi e dede 08 nebegaf 09 an harde hare 10 gevordren 11 verholenliken 12 rudder 13 done; na ghene 14 talrerst; hare vart 15 part^so ghinc te 19 groten 29 ant lant tecifdoire 21 camerkin 22 nemochte 23 daran 25 nauwelike 26 dar slotsi 31 camere 32/33 dar si d^s mageden vele tesa slapende vonden... 34 mar
[pagina 184]
3438[regelnummer] e newisten oft here of knape Ga naar margenoot+of wiet was alsi ontsprongen Ga naar margenoot+alse hoekine si vp sprongen Ga naar margenoot+dene ghinder dander hare Ga naar margenoot+alse nageden die waren in vare Ga naar margenoot+mar terst dat si horden vraken 3439[regelnummer] kennet sise wel bi hare spraken - - - 3447[regelnummer] e alse harlicGa naar voetnoot1) andren das 59 dat harde es 65 beden 67 harre 68 en suchten 69 braect ontve er het vulq^am 70 dat suchten ontve 71 hare ware leet 3482[regelnummer] dat [ic] v gepens niet mach v^sstaen Ga naar margenoot+sust[er] seit soe ic hebbe gedaen Ga naar margenoot+te ve[....]te vwen rade Ga naar margenoot+nu ro[u]wet mi al es het spade Ga naar margenoot+sint ic dor mín ,ou^smoede Ga naar margenoot+gerechte minne e goede Ga naar margenoot+ewelike hebbe v^sloren 3483[regelnummer] wel met rechte heb ic toren 84 heb ic 85 vor 87 genaden; verhorde 90 die so houesch was e so goet 91 so scone so milde so edel so vroet 3493[regelnummer] waric wardig niet(!) der doetGa naar voetnoot2) 3492[regelnummer] neware lange quale e groet 94 vermaledijt 95 tijd 96 dat ic in sinen arme lach 97 latste 98 doet wel 99 nenic. ic jagede dien 3500 henen van; enen 02 van seden 03 want si bi; reden 04 no quaet 05 neware 07 nu so staet 08 alst v es 09 ware met mi noch e gesont 10 ware 12 wort; varwelos 13 iamerde; altoes 15 soe hare 16 nausten 17 tersten hare 18 hare 19 pensde 20 was parth. 22 onsachte menigen 23 alse der vrouwen was gesacht 24 do sprak an hare die houesche 25 met ongemake 3526[regelnummer] ledi v lijf na minen wane Ga naar margenoot+het es' goet an v te v^sstane Ga naar margenoot+dat ghi mint starke so diet si
[pagina 185]
Ga naar margenoot+partō nodi mi Ga naar margenoot+e gelaet v e toghet 3527[regelnummer] of ghi dor hem v^snoi doghet 28 altoe ward 29 andren; gebard 32 dor 34 trost van v e raet 37 neware mochte noch geuen god 38 en lettelkijn 39 genadich 40 mageden neweet niet 41 al leits 42 den ghenen 43 die minnen van 44 lachdi e spelet boude 45 dar men; wenen 47 moestic gebiden 48 dat ic moeste 49 an wien 51 mi nu staet 52 dor god genade 53 jc hope dies dat ic vele to spade 54 also sal minnen als ghi mi doet 55 mar; dor 57 entvint 59 bedi seg ic 61 gepense 63 neware 65 sullen te vwen eren 66 an 67 dien tornoie 68 do; ioncvrouwe in hare ogen 69 mocht gedogen 3571[regelnummer] neware dat nemochte nemm^smere Ga naar margenoot+gescien dat ickene mochte mī Ga naar margenoot+e wettelike gewinnen Ga naar margenoot+te manne te nemene sonder desen Ga naar margenoot+dien tornoi latic wel wesen Ga naar margenoot+mar minen lechame moete bi viere 3572[regelnummer] in couden asschen v^sbernen schiere 73 gespant 74 alsi waent 75 dod 76 wil ic 77 oec dor 78 to dod do suech soe stille 79 groeten sere 80 dis; negeen ere 81 hare 82 so lettel treen hare 83 e so fier 85 andre 89 hare ontfarmede 90 dis; wardich 92 hare 93 dar 94 elken 95 makedi 96 onder themels 97 gene 98 heuetse 99 neware 3601 honige formerde 02 scone díuísierde 04 heb ixe deled^s; entvint 06 inne wanre 12 dits hare endeel began 14 trosten alsoe 3616[regelnummer] vrouwe seidsoe dor god genaden Ga naar margenoot+wat helpet dat ghi v dus meslaet Ga naar margenoot+derre dinc die v niet nebestaet Ga naar margenoot+der vant sciere of co al Ga naar margenoot+e vaet ter dinc die wesen sal Ga naar margenoot+so mogedi leuen met gemake 3617[regelnummer] soete suster seit soe vrake 18 dat ne hordic 19 no wane 20 enige 23 somen me 25 suster bedi ne est 26 vele toe spreket 29 wane hi
[pagina 186]
30 ontfert 31 enewarf; negert 32 vrouwe derre talen 33 van dien 34 ghi hebt 35 sullen 36 met dien 38 vp wien tfonnesse sal 39 wie ter best 40 e of ghi sult enige ruddren 42 do suech enstic 43 dar 44 hare; vele onsachte 45 soe hadde an hare so lettel 46 mochte cume 49 elmoud bi welx 50 erst 53 vpden 54 wapine 55 sal díuísieren. 3955 purpre; surcot 56 groet 57 lijstkine; horden 58 onfrois; goudborden 59 entie 60 groet 61 die snewitte 62 an hare armekine 64 was scone 65 dat míre; af 67 an hare; ict 68 al ware soe met sacken gecleet, 69 dat soe met harre sconeit 70 aldie 71 soene; spegele 72 soe neware nemm^s 74 hadde geslapen hadsoe gewaect 75 menne mochtse te wondere 77 part^s harde besiet 78 diese mint dat nedorfdi niet 79 te wondere ente 80 want selue daden al 82 nu hief; nv sloech 83 vor 94 doch vruchti dat soet 86 als hi; vor 87 dede soe die zede 90 e makedē rudd^s. do newas die bide 92 niet lanc met hem. e mettē kere 92 dat hē omme 93 necondijs hem 94 als 97 had soere gepenst omme iet entvint 98 had soene 99 neen soe soene moede; dar 4000 geseit was 02 se sprac 03 seit soe 04 wat het mochte 05 dese wel gescepene; hir 06 togede vor mi en gelaet 07 als 08 e woch ghinc 39 di meer ne sprac hi niet en wort 10 al weder; vort 11 noch heuet; geslegen 12 hadsoene 13 neware dat soe gedochte 14 dar; brac of binnen 15 wort verniewet 16 nehads hare dar die edele vrouwe 18 soe ware 20 verblijst es hi en lettel doch 21 gestarct 22 dat soe síns hadde so vele gemarct 23 wel recht in mire 25 entie; der buten 26 heuet met 27 dar ic pine dore doge 28 ward met vingere ward met oge 29 soe mochte mi lichte vte gewinken 30 sere verdinken 31 tijt 33 of ic 34 so war so soe es 35 sele 36 ter ghere 37 heuet gerouet 38 hi quam tenen bedde dar hi vp thouet 40 dar pensdi 42 jane gaet; tijt; tragelike 43 dat ic doie 45 om prís te hebbene sulle riden 46 ay god of ic mochte ombiden 47 dor 48 dien 49 dan of ixe 50 hetnes rudd^s
[pagina 187]
51 dar 52 jc salre den prijs hebben al 53 icter doen 54 wel 55 dar wesen openbare 56 worde 58 ne mochtic nemm^sme gelouich 59 bedi nesalic; gesessen 60 mochte soe dien bi vonnessen 4061[regelnummer] e bi rechte worden ontwiset 4062[regelnummer] dieic sal so harde sijn geprisetGa naar voetnoot1). 1[regelnummer] Dus hoegelike sprac hi dar hi lach e pensde altoe ward om dien d[ach] in sinen gepense dochtem das dat hi síjn al bouen was bin dien es co dar al an staet vrake, síjn trost, síjn toeuerlaet e doet part^s vp staen e jn ene andre kemenade gaen die sconre was e rikeliker 10[regelnummer] e dar hi mochte heimeliker aldien dach ouer blíuen jnne bin dien, stoet die keiserinne van dien banke neder dar se vp stoet e seit dat soe vorsten moet dien dach met tegordene suert e hare houet so harde suerd dat soere gestaen niet nemach toe e hiet ombiden tes morghin vroe also gewapent alsi waren 20[regelnummer] dat pensic e seg v tewaren jc bem deghene dies wel gelouet dat hare vele sere suert hare houet e dartoe al hare andre lede alst herte heuet serichede vt^smaten nacht e dach so vele dats nemmer wesen mach dan deel soes al dien weder van bouen toten voeten neder bedi seide do war melioer 30[regelnummer] dat hare thouet sere suoer Dat d⁹ die vrouwe beiden hiet die joncheren die so van hē sciet
[pagina 188]
wat hadde vrake te doene das talrirst dat nacht e donker was nam soe orlof e ghin[c] tescepe metten iongelinc e ghingen te scepe mett^s vloet e hadden dien wint te wínsche goet te seile (!) ghin[gen si] diere toe hordenGa naar voetnoot1) 40[regelnummer] [s]ome ten garden (!) some ten rordenGa naar voetnoot1) e seilden woch tesalencen ward e hadden wel goede vard e alsi gearriuieret waren done waser geen langer sparen Hierop volgt onmiddellijk v. 4063 van Bormans' tekst. Keulen, ‘te tsincsenen’ 1922. k. menne.	margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e voetnoot1) Crapelet v. 2048. - Nu volgen de 283 nieuwe verzen. voetnoot1) ih = Iezum. voetnoot1) Er ontbreken hier 4 verzen, bij Crapelet ca. v. 2120-25. voetnoot1) Hier ontbreken er 4 verzen. voetnoot2) Hier ontbreken er 13 verzen. voetnoot1) = uwen. voetnoot2) Hier ontbreken 4 verzen. voetnoot3) Hier ontbreken er 13 verzen. voetnoot1) 4 verzen ontbreken hier. margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e margenoot+ f margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e voetnoot1) = haerlijc = iedereen (zie Franck, Mittelniederländ. Grammatik, 2. uitg. (1910) blz. 189). margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e margenoot+ f voetnoot2) Bij Bormans andere volgorde. margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e margenoot+ a margenoot+ b margenoot+ c margenoot+ d margenoot+ e voetnoot1) Nu volgen de tot nu toe onbekende 44 verzen. voetnoot1) De plaats van deze verzen is door het afscheuren van den boekband buitengewoon beschadigd en dus, ondanks alle pogingen, moeilijk leesbaar. Men verwacht: some ten suden, some ten norden. voetnoot1) De plaats van deze verzen is door het afscheuren van den boekband buitengewoon beschadigd en dus, ondanks alle pogingen, moeilijk leesbaar. Men verwacht: some ten suden, some ten norden.