Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 27

[p. 29]

Reynaert II, 4355.

De koning zegt tot Reynaert:

u scalke vonde loos ende stout
sullen u doen sterven sonder suuct

d.i. zullen u zonder ziekte doen sterven, wat volgens Franck¹⁾ moet beteekenen zullen u aan de galg doen sterven, doen windewaaien, zooals de middeleeuwers zeiden. Ofschoon ik in onze litteratuur geen tweede plaats ken, waar deze uitdr. voorkomt, meen ik op eene andere te kunnen wijzen, die hetzelfde beteekent en Franck's bewering steun verleent. Ik bedoel: in sine scoen sterven, dat men leest in Verwijs' Bloeml. III 17, 14, alwaar een dief beweert afstaud te willen doen van zijn slecht leven,

want die selc waren in haer doen
storven gerne (doorgaans) in haer scoen.

Dezelfde uitdrukking komt voor in de 16e eeuwsche spreekwoorden-verzameling Campen, bl. 95: hij sal noch in syn schoenen sterven, en bij Tuinman II, 234: ‘hij zal in zijn schoenen sterven, voorzegt aan ymand een geweldige en ongelukkige dood, als in vechteryen, enz.’ Ook in andere talen wordt de uitdr. aangetroffen; vgl. Wander IV, 359: de datt sede, muste in denn schoen stervenn (Strals. Chronik I, 104); het amerik. to die in one’s shoes, opgehangen worden, dat ook in het slang bekend is (Barentz, 259); fr. mourir dans ses souliers, niet in zijn bed sterven. Of nu op de plaats uit de Bloemlezing de beteekenis ‘gehangen worden’ dan wel ‘een

1) Zie Tijdschrift VII, 25. Het door Martin genoemde Hd. spreekwoord is ook in ons land zeer bekend geweest. ‘Wie een dinc vindt eer dattet verloren is, die sterft eer hij siec is’ (in de oudste spreekw.-verzamelingen; zie Harreb. I, 137). Zie ook een voorbeeld in Tijdschr. voor Boek- en Bibl. wezen II, 217 (16e eeuw) G.J.B.

[p. 30]

gewelddadigen dood sterven’ de juiste is, waag ik niet te beslissen. Me dunkt de laatste is waarschijnlijker met het oog op de volgende regels, waar werkelijk eerst van de galg sprake is¹⁾.

Amsterdam.

f.a. stoett.

1) Hij sterft in zijn schoenen is mij bekend voor: hij ziet er zóó ellendig uit, alsof hij zoo (als a.h.w. ‘staande voets’, ‘op staanden voet’) sterven zou, dood zou gaan. A.B.