Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 22

[p. 79]

't Alleluia is geleid.

Dr. Beets kende bij het schrijven van zijn artikel over deze uitdrukking geen ouder bewijsplaats dan de vermelding bij Sartorius, en ook Prof. Verdam heeft geen eigenlijk Middelnederlandsch voorbeeld van alleluia leggen medegedeeld¹⁾. Het is dus wel de moeite waard, er de aandacht op te vestigen, dat de uitdrukking in onze middeleeuwsche liturgische teksten niet zeldzaam is. Zoo b.v.

Hs. n^r 4 der Universiteitsbibliotheek te Leuven bevat een reeks korte ‘onderrichtingen’ op het evangelie van de meeste zon- en feestdagen van het jaar. Het is geschreven in het midden der 14^de eeuw, ± 1360. Vooraf gaat een tafel, waarin het nummer voor elke expositie is opgegeven, en daarin leest men voor den zondag van septuagesima:

.vi.^a a. alsmen legt alleluia. xxiij.

Hs. n^r 11 van de bibliotheek van het R.K. Seminarie te Warmond, geschreven 1475-1481, is een getijdenboek, vooraan voorzien van allerlei computtafels, o.a. een septuagesima-tafel, met het opschrift:

In desen figuer vintmen den sonnendach daermen alleluia leyt en verder na deze tafel:

Om te vinden altijt den sonnedach daer men Alleluya leyt soe set men M cccc l. op die E inden beghin van desen voerscreven tafel ...
Alsmen aldus den sonnendach daetmen alleluya leyt ghevonden heeft inden overste reghel soe ist altijt paescen datter onder staet

1) Zie dit Tijdschrift, XVI, 290; XX, 22.

[p. 80]

Hs. n^r 3 in de bibliotheek der Bollandisten te Brussel, is een Dietsch Breviarium, geschreven omstreeks 1480. De lessen voor septuagesima hebben dit opschrift:

Die sonnendach lxx^a alsmen alleluia leget

Hs. n^r 16 in de Bibliotheek der EE. PP. Franciscanen te Weert is een Dietsch Ordinarium Missae uit het begin der 16^de eeuw (de computtafels en 't begin van den tekst ontbreken). De aanwijzingen voor de zondagen van septuagesima dragen de volgende opschriften:

Des sonnendach alsmen allalluelua (sic) leyt opten anderden sonnendach alsmen alleluia leit
Opten derden sonnendach na dat men alleluia leit.

In de kalenders vóór getijdenboeken wordt bij den zondag van septuagesima vaak aangeteekend: ‘hier leyt men alleluia’, en in passionalen vindt men soms een les voor dienzelfden zondag met het opschrift: Als men alleluia leyt.

Gent, 1903.

willem de vreese.