Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 10
(1891)– [tijdschrift] Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 175]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Ein unbekanntes Amsterdamer liederbuch von 1589.Unter der Signatur XVII D. Duod. 15 bewahrt die Danziger Stadtbibliothek ein, wie es scheint, sonst nicht weiter bekanntes holländisches Liederbuch des 16. Jahrhunderts auf. Een ❘ Aemstelredams, ❘ Amoreus Lietboeck, nu nieus wt- ❘ gegaen, waer in begrepẽ zijn alderhande ❘ Liedekens, die in geen ander Lietboeckẽ en staen, ❘ meest al met zijn voys oft wijse daer bi gesteltom ❘ alle droefheyt, melancolie te verdrijuẽ. ❘ □ Holzschnitt: Musicierende Liebespaare an einem Tische unter freiem Himmel sitzend. Schwarz und rot gedruckt, - 10 Bogen Quer 8o (A-K), paginiert S. 2-162 + 1 Blatt, wobei S. 145-149 aus Versehen übersprungen sind. Bogen E (= S. 65-80) ist verloren gegangen. - Der Druckervermerk am Schlusse des Registers auf Bl. K 8b lautet: ‘Gheprent t'Amsterdam by my Harmen Jansz. Muller, wonende ❘ .... gulden Passer, 1589.’ Der Text ist meist zweispaltig und mit Versabteilung gesetzt, auf einigen Seiten erscheinen auch drei Spalten. Der Columnentitel lautet: ‘Amoreus Lieden’. Die Vorrede auf S. 2a lautet: Totten vrolijeken zangher saluyt. Ghi sult weten, dat in dit boecxken vergadert zijn tot uwen solase veelder hande amoreuse liedekens, oude ende nieuwe, ende sommighe nieuwe, die noyt in printe en zijn gheweest. Ende op dat ghy lichtelick vinden sout t'ghene, dat ghi begeert te singen, so zijn dese liedekens gestelt na d'ordinantie van den A B, so dat alle die liedekens, dic met een A beghinnen, staen voren, die met een B beghinnen, daer (l. daer nae?) die met een C beghinnen, daer nae, ende voort volgende, en op een register gestelt. Die Sammlung enthält 136 Lieder, von denen 14 auf dem verlorenen Bogen E standen. 33 Nummern sind schon aus dem Antwerpener Liederbuche von 1544 bekannt; einige fernere vermag ich in anderen Quellen nachzuweisen. Weitere Vergleichung von gedruckten und handschriftlichen Sammlungen älterer Zeit, die ich augenblicklich nicht vorzunehmen vermag, wird gewiss noch für andre Lieder eine zweite Überlieferung | |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 176]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
feststellen. Viele Stücke tragen noch alten volkstümlichen Charakter; bei der Mehrzahl weist der künstlichere Strophenbau oder die eingemischten Fremdworte, bisweilen auch die Melodieangabe auf einen kunstmässig geschulten und unter ausländischen Einflüssen stehenden Verfasser hin. Ich gebe ein Verzeichnis der Liederanfänge in strengerer alphabetischer Reihenfolge als in dem am Schlusse des Originaldruckes folgenden Register und eine Auswahl aus den noch unbekannten Texten.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 177]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 178]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 179]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 180]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 181]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 182]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 183]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 184]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 185]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 186]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 187]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[7b] Een nieu liedeken
op de wijse: Ick vint mijn eylaes gheheel in noot. [8a] 1.[regelnummer]
Aonhoort t' geclach, o bloeyende ieucht,
Die v vermaeckt in ydele vreucht,
En spieghelt v vry,
Neempt exempel aen my,
Dewijl ghy meucht!
2.[regelnummer]
Ick heb wel eer ghetriumpheert,
Wellust des vleyschs altijd begheert
Met vrolijck iolijt
Na des werelts tijt,
T'welck haest verkeert.
3.[regelnummer]
Dansen en spelen heb ik ghesocht,
Mijn tijt in ydelheyt ouer ghebrocht:
T' is my nu wel leet,
Maer god is, diet weet,
Waer ick om docht.
4.[regelnummer]
Bancketeren en vrolijck te zijn,
Lieffelick aenschouwen mijn liefs anschijn,
Dat was voorwaer
Mijn vreucht eerbaer,
Mijn medecijn.
5.[regelnummer]
Maer het is eylaes te zeer verkeert,
Ick, die de werelt so heb gheeert, [8b]
Vint mijn nu in noot
Deur den wreden doot,
Die mijn turbeert.
6.[regelnummer]
Wat ick aenschouw, tis mijn al pijn,
t'Gheen my wel eer vreucht plach te zijn.
Dus ben ick ontrieft,
Maer, als godt belieft,
Salt anders zijn.
7.[regelnummer]
Niet isser, dat ick mijn meer beclaecht,
Dan dat ick die werelt dus heb behaecht
Die zo lieffelijck toont,
Maer soo bitter loont,
T' welck my deur-knaecht.
8.[regelnummer]
In mijnen fleur wort ick ghepluckt,
Ghelijck een roose door ongeluckt,
De-wijl hy staet
En bloeyt zeer delicaet,
Wort affghepluckt.
9.[regelnummer]
Tis een quaet fondament, daer hi op bout,
Die hem op aerdsche vruechden betrout;
Want die felle doot
Spaert cleyn noch groot,
Jonck noch te oudt. [9a]
10.[regelnummer]
Hercules zo zeer vermaert
Sloech slangen en draecken metten swaert
Deur zijn groote cracht
Te niet ghebracht,
Is niet ghespaert!
11.[regelnummer]
Cresus die rijkste des werelts wijt,
Salomon in wijsheyt onbenijt,
Sijn alle ghevelt
Deur des doots ghewelt
In corter tijt.
12.[regelnummer]
Hector van Troyen zeer valiant,
Achillis die vroomste van Griecken lant
Zijn alle verghaen
Met Helena schoon ghedaen
En Paris playsant.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 188]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
13.[regelnummer]
Die niet beweecht is als een steen,
Ick zie d'exempel int ghemeen,
Wantmen niemant en vant,
Die den doot verwant,
Dan godt alleen.
14.[regelnummer]
O doot, o doot, brengt v propoost,
Dat ick van druck mach werden verloost! [9b]
Tot god den heer
Neem ick mijn keer:
Hij is mijn troost.
15.[regelnummer]
Adieu, adieu, druck, fantazy!
O princelicke ieucht, gedenkt dit vry!
Want een roose, die bloeyt,
Wort haest ghesnoeyt,
Als ghy ziet aen my.
[9b] Een nieu amoreus liedeken
op de wijze: Die liefste ghepresen. 1.[regelnummer]
Als ick aenschou
Die schone waerde vrou,
So is mijn jonger hart ghenesen.
Al mijnen rouw
Acht ick als dou:
Hoe sou ick, soete liefken, vrolick moghen wesen.
Sy heeft een gheest,
Die mijn gheneest,
Reyn wt ghelesen,
Geen schoonder geweest
Bouen al gepresen.
Als ick aenschou
Die schone waerde vrou,
So is mijn jonger hart ghenesen. ge. ete:
2.[regelnummer]
Haer roder mont
Heeft my deurwont,
Deurschoten heeftse my met Venus stralen.
Haer borstkens ront
Doen my terstont [10a]
Ghenesen al mijn bitter qualen.
Haer oochskens claer
Doen mijn voorwaer
Mijn lijden smale[n].
Het wesen van haer,
Minnelick eerbaer,
Haer soeter talen
Haer roder mont
Heeft mijn deurwont,
Deurschoten heeftse my met Venus stralen.
3.[regelnummer]
Als ick mach zijn,
Schoon lief, by dijn,
So mach mijn, waerde liefken, niet ontbreken,
Al is het fenijn
Des nyders pijn,
Die quaet van amoreuse minnen spreken.
Gheloofse niet,
Maer doch aensiet
Mijn smeecken.
Al waer v gheschiet
Druc, lijden in verdriet,
Der nyders treken.
Als ick mach zijn etc.
4.[regelnummer]
Princesse fier,
Reyn balsonier,
Ghy spant die croon al in mijn hart van binnen,
Schoon egelentier
V prisonier,
Ie bid v, laet mijn doch troost gewinnen!
Gheeft mijn bescheet
Al vant secreet
Der minnen
Ghebeurden v leet,
Als ghy wel weet,
Ick sout ontsinnen.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 189]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Princesse fier,
Reyn balsonier,
Ghy spant die croon, al in mijn hart van binnen.
[12a] Een nieu Galiaerde
op de wijze: Mijn oochkens weenen. [12b] 1.[regelnummer]
Bedroefde herteken, wat moet ghi lijden,
Die verloren heeft zijn zoete lief
Ongetroost tot allen tijden,
Die hy hooch in zijn hert verhief!
2.[regelnummer]
Ende heeft haer altijd eere bewesen
Bouen vrouwen in die werlt wijt,
Maer door een ander wort hy mispresen,
Gheeft selfs ghetuyge, wie dat ghy zijt.
3.[regelnummer]
Moet zy niet wesen straf van natueren,
Datse haer lief laet zo desolaet!
Ick segghe, ten zijn geen Venus cueren,
Datse haer oochskens op een ander slaet.
4.[regelnummer]
De vyant is tegen vrienden en magen
En verlaten heeft, die haer bemint
Om een, diet harte al doet knagen,
Hij is veracht, die eens was haer vrient.
5.[regelnummer]
Nu draeyt, o vrouwe, als Hero schone
In liefden lief, ghy v haestich spoet,
So crichdy prijs en spant die crone,
Want v liefkens zo zeer vermoeyt.
6.[regelnummer]
Ben ik niet rijck van groter machte
Oft mijn wesen van gedaente slecht [13a]
Aenmerct mijn liefde van grote crachte,
Oft soect ghy t'goet dunckt myonrecht.
7.[regelnummer]
So sette ick Venus al op een zyde,
Met Cupido wil ick spanceren ghaen;
Mijn liefken soeckt een ander partye,
Om t' groot goet is haer gedaen.
8.[regelnummer]
O hart, neemt moet, wilt v vercloecken,
Al pleechdy eens int harte te staen.
Wij willen elders een ander gaen soecken,
So schone wassender, als daer vergaen.
9.[regelnummer]
V woorden licht soet van vrouwen,
Die met alle winden wayt.
Ick en conde dat noyt betrouwen,
V liefde was in mijn harte ghesaeyt.
10.[regelnummer]
Ghedenct, schoon lief, dat ic verhaelde,
Dat vrouwen clap also snellick drayt;
Met schone woorden ghy my betaelde,
Ten sal niet zijn, ick en waer ghepayt.
11.[regelnummer]
Ick sie, ick hoort al teghen mijn herte,
Maer ick en gheloofde niet, wiet my riet.
Ghy bemint een ander, dus lijde ic smerte,
Dus comt, o Doot, rasch neemt en vliet! [13b]
12.[regelnummer]
Heb ick misseyt buyten mijn weten,
Daer ick v, liefken, me heb ghestoort,
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 190]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
En wilt my daerom niet vergheten:
Het is mijn leet, lief; gheeft my confoort!
13.[regelnummer]
So mach ick nu te recht wel spreken,
Dat v liefde moet seer wanckelbaer zijn,
So slecht verdaen ende wort versteecken,
Dies mijn harte licht in groote pijn.
14.[regelnummer]
Had ick gheweten, wat v harte luste,
Ic hadt gecregen, waert in mijner macht.
Ick stelle my selven in groot onrusten,
Voor desen loon hadt ick mij niet gewacht.
15.[regelnummer]
In wat ongeluck ben ick ghebooren!
Die ick beminde, dat zy my haet.
Ie gunne haer deucht, maer tis al verloren,
Want buyten reden worde ick versmaet.
16.[regelnummer]
Prince valiant, na mijnen rade
So doet v lieueken, die na v haeckt.
Siet aen v lieueken niet als die quade,
Dat in liefde seer zijn harte blaeckt!
[22b] Een nieu liedeken
op de wijse: Het reghende seer en ick wort nat. 1.[regelnummer]
Die wijn maect vrolijck ende rijck,
Ick min een meysken zuyuerlijck,
Zoo zuyuerlijck,
Zoo zuyuerlijck van wesen:
My dunct, ick vint gheen haers gelijck.
2.[regelnummer]
Wel aen, laet maken ghoede cier!
Mijn liefken is niet verre van hier,
Niet verre van hier,
Niet veer van hier gheseten:
Ick ben in duysent vrnechde[n] schier.
3.[regelnummer]
O Venus, gheeft my Paris macht,
Dat ick mach rusten eenen nacht,
Den eenen nacht,
Den eenen nacht aen dander
In haren blancken armen sacht.
4.[regelnummer]
Princes, als ghy wat ghoets verbreyt,
Bedryf ick niet dan vrolijckheyt,
Dan vrolijckheyt,
Dan vrolijckheyt moet wijcken,
Als v ionck hert truerich schreyt.
[27b] Een nieu liedeken ghepresen:
Die niet singen kan, de maeh t' lesen. 1.[regelnummer]
Dat ickse nu moet laten,
Daer al mijn troost anstaet,
Ghaen dolen langs ter straten
Dach ende nacht, vroech ende laet,
Dat is, dwelck my nv schaet [28a]
Ende brengt mijn hert in ghequel.
Hoe soude ick vruecht bedrijuen!
Sy bemint een ander, dat weet ick wel,
Teghen my is zy rebel.
Nochtans sal zy in mijn herteken
Die alder liefste blijuen.
2.[regelnummer]
Mijn hert heeft zy bevanghen
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 191]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Zo vast, ick en kan haer niet ontgaen.
Nae haer staet mijn verlangen,
Want druck heb ick voor liefde ontfaen.
Tis al ghedaen,
Een ander heeft zy in haren sin.
Hoe sout ick vruechde bedrijuen!
Mij dunckt, datse my niet en mint,
En ben ick niet verblint?
Nochtans sal zy in mijn herteken
Die alderliefste blijuen.
3.[regelnummer]
Ick mach my ooghen wel claghen,
Want het nu my mach baten niet,
Ende leuen alle mijn daghen
In jammer ende swaer verdriet.
Ist datse nu niet [28b]
Haer liefde tot my toont,
Hoe soude ick vruechde bedrijuen!
Mijn arbeyt en wort niet gheloont,
Aldus worde ick ghehoont.
Nochtans sal zy in mijn herteken
Die alder liefste blijuen.
4.[regelnummer]
Wat baet claghen oft suchten!
Want druck is my dat fundament.
Ick ben in swaren duchten,
Dat droefheyt in mijn hert sal zijn gheprent.
Maer als ick het bekent,
Een ander heeftse lieuer dan my.
Hoe soude ick vreuchde bedrijuen!
Het is groot verdriet, dat ick nu sy,
Zeer selden ben ick bly.
Nochtans so salse in mijn herteken
Die alder liefste blijuen.
[31b] Een ander liedeken
op de wijse: Een liedt eerbaer. 1.[regelnummer]
Deur groot verlanghen
Om mijn lief t' aenschouwen
Doet t' herte verstranghen
En verdwijnen van rouwe.
Ie ben int verdriet,
V liefde my lieft aensiet,
Oft ick salt besteruen.
Mijn vruechde die verliet,
God niet en gesiet,
Sal ick nu deruen.
2.[regelnummer]
In druck en pijn
Ben ick, schoon lief, t'aller uren;
Mijn rosemareyn,
Mach my gheen troost ghebueren?
Mijn liefste ghetrou,
Ghestadich ick hou:
Wilt niet versmaden;
Ghy zijt mijn vrou,
Daer ick op bou:
Thoont my ghenaden!
3.[regelnummer]
Wt droefheyts banden
Verlost v dienaer ootmoedich,
Wiens sinnen branden
In uwer liefden gloedich!
Mijn jeucht versmelt
Als sne opt velt [32a]
Om v persone,
Of s' doots ghewelt
(Tsy v vertelt)
Crijgh ick te lone.
4.[regelnummer]
Comt, lief ghepresen,
Toont my v claer aenschijne,
Om my te ghenesen:
Gheeft my doch eens medecyne!
Oft ick moet schier
Dolen, lief, van hier
In vreemde landen.
O egelentier,
Verlost wt dangier,
Ontbint mijn banden!
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 192]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
5.[regelnummer]
Haet niet, princesse,
Wie v bemint zeer manierich!
Mijn sterck voortresse
Zijt ghy in liefden gheduerich.
Adieu, mijn lief!
Ontdoet mijn brief,
Leestse met sinnen!
Tot v gherief
V Dienaer ick blief,
O schone godinne.
[37a] Een nieu liedeken
op die voys: Brand MatresseGa naar voetnoot1). 1.[regelnummer]
Die nachtegael int wilde,
Princesse amoreus,
Gaet seggen tot mijn beminde,
Ick coom terstont by heur.
Pourtante que je suis brunette,
Viueray en langeur.
2.[regelnummer]
Gaet seggen tot mijn beminde,
Ick coom terstont by heur,
Sauonts by der manen schijn
Ick vantse al in haer deur. [37b]
Pourtante ....
3.[regelnummer]
S'auonts by der manen schijn
Vant ickse al in haer deur;
Bon soir, ma matresse!
Bon soir, mon seruiteur!
Pourtante ....
4.[regelnummer]
Bon soir, ma matresse!
Bon soir, mon seruiteur!
Hoe gaern soud ick draghen
Van v, o lieft, faveur!
Pourtante ....
5.[regelnummer]
Hoe gaern soud ick draghen
Van v, o lieff, faveur!
Schoon lieff, ghy comt te spade,
Daer is een ander veur.
Pourtante ....
6.[regelnummer]
Schoon lieff, coom ick te spade?
Is daer een ander veur? [38a]
Hy nam zijn poingiaert in zijn hant:
Dit is mijn leste uur.
Pourtante ....
7.[regelnummer]
Hij nam zijn poingiaert in zijn hant:
Dit is mijn leste uur.
Sy sprack met soete woorden:
Hoe bleeck wort v coleur!
Pourtante ....
8.[regelnummer]
Sy sprack met soete woorden:
Hoe bleeck wort v coleur!
Ick sal v noch liefde draghen,
Al isser een ander veur.
Pourtante ....
9.[regelnummer]
Ick sal v noch liefde draghen,
Al isser een ander veur.
Al waer die paus van Roomen
Mijn vader int ghetreur.
Pourtante ....
10.[regelnummer]
Al waer die paus van Roomen
Mijn vader int ghetreur,
So sal ick die liefde niet laten
Van mijnen seruiteur.
Pourtante que je suis brunette,
Viueray en langeur.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 193]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[56a] Een dans voorsang
op de wijse: alst beghint. Ghemaeckt van een jonghe dochter. 1.[regelnummer]
Ghy nyders quaet van doene,
Van svyants aert mucht ghi wel zijn,
Ghelijck de schorpioene
Met haren steert steken fenijn.
Al hebt ghy nu de wille van mijn,
Het mach dueren een cort termijn;
Alle dinck en sal niet eewich zijn.
2.[regelnummer]
Ick hadde v wtvercoren, ghoet lief;
Die tijt is nv ghepasseert.
Ick mach sien noch horen v brief, [56b]
Tis al ghevyoleert,
Tis al verloren, tis al verteert;
Die in dat boeck van minnen studeert,
Hy vint hem selden gheabsolueert.
3.[regelnummer]
Ick heb om uwen twille, ghoet lief,
Die hant gheslaghen aenden ploech.
Doen ick v laestmael loofde met gherief,
Dat gheschiede des morghens vroech.
Tis hier, tis daer, men vint een boef.
Schoon lieueken, hebt ghy siels ghenoech,
Ick vinde my seluen geen troost behoef.
4.[regelnummer]
Mijn vrienden en maghen, ghoet lief,
Die zijn mijn teghen spoet.
Een ander weder te kiesen tot gherief,
Die minne waer niet so soet.
Tis al om tvermaledijde ghoet.
Die altijt raet van vrienden doet,
Sijn hert sal kiesen, die hy laten moet.
5.[regelnummer]
Had ghy die kanne stille doen staen,
Daer al dat ghoet aencleeft.
Al hebt ghy nv v wille ghedaen,
Tis dat ghy om my niet en gheeft [57a]
Tis beter, dat ghy met een ander sneeft,
Dan ghy met my in onvreden leeft.
Tis quaet te drincken, de geen dorst en heeft.
6.[regelnummer]
Nu rade ick het alle de vryers fijn,
Die hier te dansen ghaen met:
Ten besten laet v raden, lief mijn,
Dat ghy met v trouw niet en gheckt.
Ghy spreeckt so haest een woort so net:
Worter yet belooft het wort belet,
Het is v huysvrouw al voor gods wet.
[82a] [Een oudt lie]deken van een grauen [dochterkij]n
op de wijse: Ick [.....] een Keyserin. 1.[regelnummer]
[82b] Ick weet noch eens' grauen dochterkijn,
Zy woont te Straesburch op den Rijn,
Zy hadde een boelken verborghen.
Maer door der clappers tonghen fenyn
Quamen zy beyde in sorgen.
2.[regelnummer]
Dat smaechdelijn was drie seuen iaer oudt,
Sy hadde een vryer van herten stout,
Sy en woude niet langer beyden.
Si nam den lansknecht bi der hant,
Sy ghingen haer vermeyen.
3.[regelnummer]
Hy leydese onder den rosegaert,
Daer menich cleyn vogelken verghaert,
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 194]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Sy songen van herten blijde:
Hoe datter so eedelen grauen dochterken
Sal comen in groot lijden.
4.[regelnummer]
Die ruyter spreyde zijn mantel int gras,
Dat smaechdelijn sprack opt selue pas:
Mijn soete lief wtvercoren,
Als ghy v wille hebt ghedaen,
Zo laet my niet verloren!
5.[regelnummer]
Die ruyter sprack sonder verdriet:
Mijn schoon lief, en sorght doch niet,
Dat ick v sou laten in schande!
Ic wil veel lieuer mijn leuen lanck
Ghaen dolen achter lande.
6.[regelnummer]
Zy sprac so menich vriendelick woort,
Dat hebben die nyders tongen gehoort,
Tot den graue zijn zy ghegangen,
Hoe datter zijn ionckste dochterkijn
Ginck spaceren met een manne.
7.[regelnummer]
Die graue wort een so toornigen man,
Hy heeftet also balde verstaen,
Hy ginc met zyn ruyters en knechten coene,
Daer vant hy zijn iongste dochterken
Met den ruyter in dat groene.
8.[regelnummer]
Den graef met een so toornigen moet
Hy werp den ruyter onder de voet,
Zijn knechten namen die ruyter gevangen.
Die graue sprak: Hebt ghoeden moet!
Eer morghen middach sult ghy hangen.
9.[regelnummer]
Dat woordeken heeft de ruyter verstaen,
Hy liet so menighen natten traen: [83b]
En dat moet Godt erbermen,
Dat ick arme ionghe man
Om een schoon vrouwe moet steruen!
10.[regelnummer]
T'gheschiede op eenen maenendach,
Datmen de ruyter voor den graue bracht,
Men soude hem zijn hooft afhouwen.
Die ionge man worde zo zeere beschreyt
Van maechden en ionghe vrouwen.
11.[regelnummer]
Men sach de ruyter knielen al voor dat sweert.
Sgranen dochterken quam onuerueert,
Men hoordet volck schreyen en kermen.
Staet op, sprack zy, mijn soete lief!
En ick wil voor v steruen.
12.[regelnummer]
Zy tooch haer lief al op een zy,
Sy knielde selfs voor tsweert zeer bly:
Och vader, laet my mijn hooft afhouwen
En spaert die alder liefste mijn!
Dat sprack die ionghe vrouwe.
13.[regelnummer]
Die ruyter sprack tot die liefste zijn:
Staet op, gaet thuys, iongvrou fijn!
Ick wil zo vromelick voor v steruen.
Al draechtse zo cleynen kindeken van my, [84a]
En laet u niet verderuen.
14.[regelnummer]
Die graue sprack met woorden goet:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 195]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Staet op, staet op, weest wel ghemoet!
Dijn leuen sulstu behouwen,
Ende ick geue v mijn ionckste dochterken
Tot eender echter vrouwen.
15.[regelnummer]
Oorlof, ghy meyskens en iongesellen saen,
Die by nachte int heymelijck vryen gaen,
Al hebdy een rijcmans dochter voorhande,
Wacht v al voor clappers tongen fenijn,
So en coomdy ghy niet ter schande.
[86b] Nieu liedeken
op de wijse: t'Vrijden een boer etc. 1.[regelnummer]
Alsmen bespoort, dat liefde gheeft
Geluck, vreucht en verblijen,
En men in als zijn wille heeft, Sohay,
So ist my lust te vryen.
2.[regelnummer]
Als liefde hem also verthoont,
Dat sorch mach staen besijen,
En sy ons liefd met liefde loont, Sohay,
So ist een lust te vryen.
3.[regelnummer]
Alsmen sijn liefste mach aensien,
Die ons druck doet vermyen,
En sy ons gaet haer ionste bien, Sohay,
So ist een lust te vryen.
4.[regelnummer]
Alsmen sauonts de deur in snapt,
Zy ons in laet by tijen
En steelt een soentgen, dattet clapt, Sohay,
So ist een lust te vryen.
5.[regelnummer]
Als sy seyt door liefkens bedwanck:
Zo (l. zoet?) lief, ick wil my vlyen,
Te slapen in v armkens blanck, Sohay,
Zo ist een lust (te) vryen.
Antwoort hier tegens.
Op de selfde wijs. 1.[regelnummer]
Maer als de liefd ons tegen is
En doet ons schier ontsinnen,
Ons lief niet te bewegen is, Elaes,
So mach de droes beminnen.
2.[regelnummer]
Als liefde claerlijck blijcken doet,
Ick (l. En?) sorch sal ons verslinnen,
Ende deucht voor tgelt wijcken moet, Elaes,
Zo mach de droes beminnen.
3.[regelnummer]
Alsmen van haer moet zijn absent
En genen troost mach vinnen,
Een ander staet int hart geprent, Elaes,
Zo mach de droes beminnen.
4.[regelnummer]
Alsmen loopt buyten om de deur,
Daer niet mach comen binnen,
En men seyt: Callis staet daer veur, Elaes,
Zo mach de droes beminnen.
5.[regelnummer]
Als haer wreetheyt ons sinnen cranckt,
Wy niet dan droefheyt vinnen,
En men vrijt, datmen wort bedanckt, Elaes,
So mach die droes beminnen.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 196]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[93a] Een nieu liedeken
op de wijse: t' swinters somers euen groen. 1.[regelnummer]
Int hert heb ick vercoren
Een bloemken soet en (l. van) guer.
Zy doet my vruecht oorboren,
Oock lijden groot ghetruer.
Zy doet my vrolick singen,
Oock suchten menich stont;
Ick moet dit al ghehingen,
Noch blijf ic in haer ghewout. [93b]
2.[regelnummer]
Na mijn lief wil ick wachten
Alle tijt onghecesseert
Veel daghen ende nachten,
Voor den tijt eens anders keert,
Ghelijck Iacob volherden
Twe seuen iaren wt,
Eer hem Rachel mochte werden
Tot zijnder liefste bruyt.
3.[regelnummer]
Aen haer heb ic bevonden
Al dat mijn herte behaecht,
Venus heeft my ghesonden,
Daer ick lange na hebbe gheiaecht,
Ghelijck Venus Paris beloofde
Helena dat schone wijf,
Die hy wt Griecken roofde,
Waer duer quam groot ghekijf.
4.[regelnummer]
Nimmermeer en sal ick laten
Te zijn met haer verhuecht,
Hoe wel dat nijders haten
En benyen onsen vruecht.
Ghy valsche Junos kinderen,
Van binnen heel venijnt, [94a]
Seght my, wat macht v hinderen,
Dat die sonne int water schynt?
5.[regelnummer]
Eer moet aen haer beclyuen,
Die my haer ionste boot.
Haer eyghen wil ick blyuen
Altyt tot inden doot,
Ghelijck Piramus ghetrouwe
Doch sulcken druck aenbiet,
Die om Tisbe die schone vrouwe
Sijn ionghe leuen liet.
6.[regelnummer]
Iuoren zijn haer tanden,
Haer lipkens root als een corael,
Daer toe snewitse handen,
Bruyn ooghen tenemael:
Apelles noyt en wrochte
Lieflicker beeldeken ient.
Och of ick altoos mochte
By haer oock zijn present!
7.[regelnummer]
Keer weder, druckich ghepeysen,
Ghy doet mijn hert zo we!
Dus moet ick seluer reysen
Om mijn lieueken ouer ze. [94b]
O Aeole, wilt wayen,
Neptune, gheeft my vloet,
Om mijn liefken te payen;
Want ick by haer wesen moet.
Princesse.
8.[regelnummer]
Naest Venus die desse (l. deësse)
Gheef ick haer den hoochsten prijs.
Ick bid v, mijn princesse,
Leeft docht na mijn advijs!
Cupido met zijnen toortse
Ontsteeckt mijn hert gheheel:
Eylacy, lief, ic lyde foortse,
Helpt my uyt mijn ghequel!
[100a] Een tafel-liedeken
op de wijse: Ieucht en dcucht. 1.[regelnummer]
Ic breng mijn naeste gebuer en drone,
Ick hoop, hy sal dat wachten;
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 197]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Ick gunt hem wt mijns hertsen gront
Met vrolicke ghedachten.
Wijn, wijn, fijn eedelen wijn,
Sober wilt ghy ghedroncken zijn,
Anders so zijt ghy fenijn
Van wonderlicke crachten.
2.[regelnummer]
Als ick den eedelen wijn aenschou,
Vergheet ick mijn labueren
En voeghet in die beste vou
En laet fiolen trueren.
Wijn, wijn, fijn eedelen wijn, [100b]
Sober wilt ghy ghedroncken zijn,
Anders so zijt ghy fenijn
Men moet v dick besueren.
3.[regelnummer]
Den wijn proeftmen by den smaeek,
Als ons die oude leeren.
Hy verdrijft so menighe mens den vaeck
By nacht te bancketeren.
Wijn, wijn, fijn eedelen wijn,
Sober wilt ghy ghedroncken zijn,
Anders so zijt ghy fenijn
En wilt den mens regeren.
4.[regelnummer]
Die wijn is wt, den croes is leech,
Een ander doe ick schencken.
Mijn dunckt, ick creech so goeden deech,
Ick can gheen droefheyt dencken.
Wijn, wijn, fijn eedelen wijn,
Sober wilt ghy ghedroncken zijn,
Anders so zijt ghy fenijn
En doet den hont wel hincken.
5.[regelnummer]
Ontfangt van my den beeker net,
Mijn vriendekens wtvercooren,
En drinckt het wt met eenen sedt,
[101a]
Als ick v dce te voren!
Wijn, wijn, fijn ecdelen wijn,
Sober wilt ghy ghedroncken zijn,
Anders so zijt ghy fenijn
Ghy doet ons vreucht oorbooren.
6.[regelnummer]
Noe die heeft den wijn gheplant
Al door beuel des Heeren.
Godt den heer sy loff en danck,
Diet al hier doet vermeren.
Wijn, wijn, fijn edelen wijn,
Des menschen hart verheuchtghy fijn,
Ghy zijt een goeden medecijn,
Als ons die schrift doet leeren.
[123b] Een nieu amoreus liedeken
op de wijse: alzoot begint. 1.[regelnummer]
Mocht ick gheluck verweruen
Al nae mijn t'sherten sin,
Mijn liefken soude ick eruen
Al in dat harte mijn.
Teghens mijn sins begheren
Moet ickse nv ontberen:
Waer machse zijn
Die alderliefste mijn?
2.[regelnummer]
Sy is schoon van colueren
Ghelijcken een diamant.
Mocht zy mijn eens ghebeuren
Dat maechdeken triumphant! [124a]
Triumphant is zy van leden,
Seer excelent van seden:
Waer machse zijn
Den alderliefste mijn?
3.[regelnummer]
Och mocht ick by haer wesen,
Dat maechdeken, dat ick meyn,
So waer mijn druck ghenesen,
Daer sulcke bloemkens zijn,
Daer sulcke bloemkens bloeyen
Met Venus dou bespoeyen.
Waer machse zijn
Die alderliefste mijn?
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 198]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
4.[regelnummer]
Sy heefter twe bruyn ooghen
So claer als een cristelijn,
Sy doet mijn pijn gedoghen
Al in dat herte mijn.
Mocht ickse eens aenschouwen
Die fleur bouen alle vrouwen!
Waer machse zijn
Die alderliefste mijn?
Prince.
5.[regelnummer]
Princesse lief verheuen,
Om v, reyn maechdeken fijn,
Ghy staet so vast gheschreuen
Al in dat herte mijn, [124b]
Bouen Helena schone
Spant ghy int hart die crone.
Waer machse zijn
Den alderliefste mijn?
[126b] Een amoreus liedeken.
1.[regelnummer]
O Venus ient,
Een groot allent
Ghy staet geprent,
Seer excelent;
Wilt ghy my niet,
Alle mijn verdriet
Sal ic achten niet,
Een swaer torment,
Lijdt ic by desen.
Int hart bekent,
Lieffelick van wesen.
Verlaten? Ziedt, [127a]
Wat my gheschiet,
Schoon lief ghepresen.
2.[regelnummer]
Mocht ic van haer,
Schoon anschijn claer,
Al sonder vaer
Eens troost verweruen,
Geen gout so swaer
Koos ick voor haer:
Een lieflick paer
Souden wy steruen.
Alle mijn iolijt
En desen tijdt
Mijn hart verblijt
Int swerlts crijt,
Tis meer dan tijdt,
Sal ick troost eruen.
3.[regelnummer]
O maechdelick saet,
Compt my te baet,
Eert valt te laet,
Helpt, wilt druck veriagen!
So soet ghelaet
Seer delicaet
Doet Venus raet,
Schout nyders quaet,
Ghedult tot my,
Die in lijden zy,
So waer ick bly,
Dat seg ick vry,
Niemant dan ghy
En derf ick claghen.
4.[regelnummer]
Princesse reyn,
Ghy zijt alleyn,
Lief, dien ic meyn,
Schoon bloem verheuen,
Dat weerste greyn
Ghy zijt certeyn
Int swerlts pleyn:
Wilt my niet begeuen,
Gheeft my confoor[t]
Een troostelic woort,
Lief rechte voort,
Weest niet verstoort,
Mijn beden anhoort
En laet my leuen!
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 199]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[133b] Een liedeken
op de wijse: alst begint. 1.[regelnummer]
Onder een prieel vol ruyckende rosen
Ben ic met mijn lief spanceren gegaen.
Daer hebben wy gelegen een langhe pose,
Also ick v hier af doen vermaen.
Also ick heb verstaen,
Ende zy is wech gegaen,
Ick verhoor wel an haer woorden,
Sonder adieu is mijn lief wech gegaen.
2.[regelnummer]
Om te vercrijghen also soeten waer
Ende te verheugen dat ionghe harte mijn,
Wij laghen malcander also naer,
Dattet niet nader en mochte zijn.
Also etc....
3.[regelnummer]
Ick heb al den langhen nacht ghelegen
Voor die poorte van mijnen vaer
Ende hebbe daer also stille ghesweghen,
Want wy maeckten gheen misbaer.
Also etc. [134a]
4.[regelnummer]
Och fiere nachtegale, wel cleyn vogelkijn,
Soudi niet willen der minnen bootschap dragen?
Ende wi sullen by den anderen also vrolick zijn,
Ghelijck als wy te doen plaghen.
Also etc....
5.[regelnummer]
Mijn vader ende mijn moeder hebben my verboden,
Om te spreken tegen mijn lief:
Nu hebben wy malcanderen gevonden
Door het schrijuen van eenen brieff.
Also etc....
6.[regelnummer]
Duysent marck siluers root van goude
Gaf hy zijn lieueken in haer hant,
Om dat hy vertrekken soude
Met zijn lieueken nae het ouerlant.
Also etc.... [134b]
7.[regelnummer]
En ist niet wel een bitter scheyden,
Daer gelieuekens scheyden sonder adieu,
Hadde wy den tijt moghen verbeyden,
Ons vruechde waer al vro op een nieu.
Maer als ick heb verstaen
En zy is wech ghegaen.
Ick verhoor wel aen haer woorden:
Sonder adieu is zy van my ghegaen.
[151b] Een nieu liedeken
alzoot beghint. 1.[regelnummer]
Schoon liefken wter maten,
Wilt my in liefde bystaen!
Ick en sal v niet verlaten,
Dus troost mijn, o edel graen!
Want ghy laet mijn inden noot,
En om v sterue ick die doot:
Troost mijn, o mondeken root!
2.[regelnummer]
Mocht ick eens troost verweruen,
Och soete lieueken fijn,
So soude mijn bitter kermen
Vertroost sijn op corten termijn;
Want ghy zijt die liefste alleyn,
En op v set ick certeyn
Al mijn hope in swerelts pleyn.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 200]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
3.[regelnummer]
Dus wilt mijn bitter kermen,
Schoon liefken, eens ghedencken claer!
Ontfangt my in v armen,
Alder liefste vrouwe lyff baer! [152a]
Want ghy laet my int verdriet,
En groot leyt is mijn gheschiet;
Maer die cause en weet ick niet.
4.[regelnummer]
Mijn trouwe wil ick v gheuen,
O soete lieueken fier,
En v altijt zijn beneuen,
Reyn bloeyende egelentier.
Dus schrijf ic aen v eenen groet:
Bewijst mijn reyne liefde soet,
Alderliefste bloemken goet!
5.[regelnummer]
Ick en ben niet als die pluymen,
Die met alle winden wayt.
Wist ick mijns liefs costuymen,
So waer mijn iongher herteken ghepayt.
Want qua nyders tonghen quaet
Sy sayen altijt haren zaet,
Sy maken mijn sinnekens disperaet.
6.[regelnummer]
Princesse lief ghepresen,
Peynst om den alderliefste van dijn!
Mocht ick v dienaer wesen!
En dat ghescheyden moet sijn.
Scheyden, ghy doet mijn pijn.
Vanden alderliefste mijn,
Adieu, het moeter ghescheyden zijn.
[155b] Een nieu liedeken
alzoot beghint 1.[regelnummer]
Verhuecht in duecht,
Ghy retrozijnse juecht
In conste soet vermaert,
In conste etc.
Nu vuecht genuecht,
Eendrachtelie maect vruecht
Ghy, die hier zijt vergaert,
Ghy, die etc. [156a]
De conste wert v verclaert,
Haer ionsten gheopenbaert
Seer net en pertinent,
Lustich en excelent.
Bekent is hier haer cracht present
Ons went ontrent
Liefde is ons fondament,Ga naar voetnoot1)
Daer wy op bouwen ient.
2.[regelnummer]
Bespiet bediet
Van datter is geschiet
Int Noortwijckse sayzoen
Int etc.
Ghi siet nv vliet
Druc en hartsen verdriet.
Reyn genuechten wy bevroen,
Reyn etc.
Eendracht die maect ons coen,
Men macht wt liefden voen,
Gheen twist wy hier ontfaen,
Den wroeger wy versmaen,
t'Vermaen doen wy wt ionsten plaen,
Dees paen wy gaen
Dits wt liefden ghedaen:
Wijckt niet van desen baen!
3.[regelnummer]
Ons geest nv meest
Is wt liefden tempeest
Al om dit soete bestier,
Al om dit etc.
Bedeest, bevreest
Sy niemant tot desen feest
Onder des const bannier,
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 201]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Onder etc.
Hier bloeyt den egelentier,
Hier groeyt den lely fier
Onder den dooren wijdt, [156b]
Die cooren bloem haer verblijt
Met vlijt alle pinceekens bedijt
Jolijt bevrijdt
Alle bloemkens petijt,
Die hier b[l]oeyen in dit crijt.
4.[regelnummer]
Lieft blaect volmaect
De const is wel gheraect
Al hier op dit termijn.
Al hier etc.
Ghemaect en smaect
Elck, die daer zijt bespraect
Als een vroom retrozijn,
Als etc.
De lust van haren wijn
En blust dat harte mijn,
Daer vreuchde bloem wtspruyt
Seer crachtich van virtuyt,
Die daer ruyct als een welriekende cruyt
Ontmuit brengt uyt
Al haer consten conduit
Laudeertse ouerluyt.
5.[regelnummer]
Princes v les
Wy resideren fres
Te met vroech ende spa
Te met etc.
Meesteres, voochdes,
Isser eenich exces,
Wy staen in v ghena,
Wy staen in v etc.
Reyne Rethorica,
Fonteyne dien wy slaen gha
In dit soet prieel
Voldoen wy v beueel
Gheheel wt desen caneel
Quagreel crackeel
Moet wijcken [157a] t'onsen speel,
So voorschrijft ons peneel.
[161a] op de wijse: alzoot beghint
1.[regelnummer]
Die soete coele mey is ons ontdaen,
Die bloemkens menigerley
So ghenoechelijken staen,
Sy staen belaen
Met den dou seer menichfout:
Laet ons spanceren gaen
Al in dat groene wout!
2.[regelnummer]
Die voghelen ionck ende out
Sy maken groot gheluyt,
Alsomen hier aenschout,
Al in des meys virtuyt;
Want louer ende cruyt
Staet seer playsant,
Dat wt der aerden spruyt
Is in den may gheplant.
3.[regelnummer]
Dat wter aerden spruyt,
Maeckt ons hier verhuecht.
Neemt v liefste spruyt
En troostse, als ghy meucht,
Met vrome duecht!
Slaet druck al vander hant
Al met solaes en vruecht:
So is ons die mey gheplant.
4.[regelnummer]
Slaet opten tromme,
Op harpen ende veelen! [162a]
Springt een reysken omme;
Om tminnen spel te spelen,
Secretelijck wilt heelen,
So blijft ghy Venus quant,
Een cusken wilt om deelen:
So wort de mey gheplant.
5.[regelnummer]
Laet ons die tafel deeken,
Cappoenkens doen braden,
Ypocras doen lecken;
Dat is Venus raeden.
Dat zijn die selfde saeden
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 202]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Al van een roosen boom.
Nu pluckt van Venus bladen
En draechter af ghenen room!
6.[regelnummer]
Noch soecken wy practijcken
Van alle dese saken,
Dat is te rethorijcken
Te schermen of te schaecken,
Bancketten te maken
Al na ons eyghen appetijt:
Dat zijn de selfde saecken,
Die Venus hier belijt.
Berlin. johannes bolte. |
|