Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen. Jaargang 1

Mengelingen

De beste ledersoort voor boekbanden. -

Volgens een mededeeling in de ‘Papierzeitung’, hebben eenige afgevaardigden van groote Engelsche boekerijen onderzocht, hoe verschillende ledersoorten zich in den loop der eeuwen bij de er mee ingebonden boeken hebben gehouden en welke behandeling de beste is, om het leder zoo deugdelijk mogelijk te maken voor banden van boekwerken.

Van de oude ledersoorten heeft wit zwijnsleder zich het best gehouden, doch zijne hardheid en vastheid maken dit leder onbruikbaar voor de tegenwoordige wijze van bewerking. Oud kalfsleder heeft zich ook goed gehouden, maar verliest zijn buigzaamheid en wordt stijf en broos zoodra men het aan de lucht en het licht blootstelt. Banden van schaapsleder uit de 15^e en 16^e eeuw zijn zacht en buigzaam gebleven. Uit de 17^de en 18^de eeuw stammende maroquinbanden hielden zich goed, terwijl die uit de 19^de eeuw aanmerkelijk minder degelijk waren en in vele gevallen geheel uit elkaar vielen. Schaapslederen banden uit het begin der 19^de eeuw hebben zich meest goed gehouden, maar sinds 1860 werd zelden weer echt schapenleder gebruikt, want sedert dien tijd wordt dit leder meer geperst en gestempeld om andere ledersoorten na te bootsen en zulk gestempeld schapenleder schijnt de slechste stof te zijn, die men voor boekbanden pleegt aan te wenden.

Met zwavelzuur behandelde nieuwere ledersoorten behooren niet voor het inbinden gebruikt te worden. Bijna alle juchtlederen banden waren in 50 jaar broos geworden.

De commissie van onderzoek deelt den lederfabrikanten en boekbinders de volgende bevindingen mede:

Catechu-houdende looistoffen als Turvahr, Quebracho, Hemlok, larixbast en gambiabast zijn ongeschikt voor het looien van huiden, als men van het leder duurzaamheid vordert. Sumak geeft een zeer duurzaam leder, terwijl myrobalanen middelmatig werken. Cassiabast, die zeer dikwijls wordt gebruikt, om Oostindische schapen- en geitenvellen te looien, is volkomen onbetrouwbaar.

Onder alle invloeden waaraan boeken en bibliotheken blootgesteld zijn, blijken de verbrandingsproducten van het lichtgas het schadelijkst maar ook stof en direct zonlicht, evenals hitte, schaden de banden. Matige kamerwarmte en goed luchten zijn geboden.

De Commissie geeft den raad, slechts Sumak te gebruiken voor het looien van fijn boekbindersleder. Kalfs- en geitenleder zijn het deugdelijkst. De reiniging der huiden met zwavelzuur is een der menigvuldigste oorzaken van het ondeugdelijk worden van leder. Ook het gebruik van salpeterzuur voor het gladmaken der huiden is nadeelig, evenzoo het natte gladmaken. Het wasschen van het leder door de boekbinders met zuringzuur wordt afgekeurd, evenzoo het besprenkelen met ijzer vitriooloplossing om zoogenaamd gesprenkeld of gemaasd (gemasertes) kalfsleder te verkrijgen. Het strekken en spannen van het leder in vochtigen toestand op het hoekdeksel heeft kwade gevolgen.

Om boeken in bibliotheken op den duur te bewaren, beveelt de commissie aan, de vensters met zoodanig gekleurd glas te voorzien, dat de sterk chemisch werkende lichtstralen worden teruggehouden.

De Amerikaansche millionnair John Pierpont Morgan heeft onlangs het ex.

[p. 66]

van den Psalter van Mentz, uitg. 1459, aangekocht, dat eenige jaren geleden bij Quaritch 5250 pond sterling, d.i. 131.600 fr., geteekend stond.

Het is het eerste boek dat een bepaalden datum draagt: 14 Augustus 1457 voltooid door Füst en Schöffer; herdruk met de zelfde letterteekens in 1459, 1490 en 1502.

Men kent 12 ex. van de 2^e uitgave, waarvan 11 in openbare bibliotheken in Europa; men gelooft trouwens niet dat er meer dan 20 van gedrukt werden. Zij is op perkament gedrukt met beginletters in hout gesneden, rood en blauw gedrukt, en heeft 136 bladen met 26 a 23 regels per bladzij.

Het ex. van Pierpont Morgan hoorde vroeger toe aan de bibliotheek van Sir John Sykes en Sir John Hayford Thorold.

Andrew Carnegie heeft voor een hoogen prijs de rijke historische bibliotheek van lord Acton aangekocht en ze den bekenden schrijver John Morley ten geschenke gegeven. Daar de oprichting van een geschikt gebouw zeer kostbaar zou zijn, voorziet men dat deze dit geschenk aan een of andere openbare bibliotheek zal overdragen.

Biblio-automobiles.

In Chicago worden nu 7 automobielen (electromobielen) gebruikt om de wagens te vervangen die tot heden de boeken van de centraalbibliotheek naar de wijkafdeelingen voerden.

(La locomotion automobile, aangeh. in de Revue bibliograph. belge, 1902, lxvi).

Unfair. -

Hoe de Engelsche uitgeversfirma Methuen & C^o laatst beetgenomen werd, en hoe zij gereageerd heeft, leert The Athenaeum, 30 Aug. 1902, blz. 287. Een Mr. Hume Nisbet had een novelle bij dien uitgever gepubliceerd gekregen, maar uit een mededeeling van een correspondent aan hoogergemeld blad was gebleken dat hetzelfde proza reeds in 1890 onder een anderen titel aan den man was gebracht. Waarop de firma, zichtbaar kwalijk geluimd maar heel waardig, schrijft: ‘...We need hardly assure you that the book was accepted by us on the assumption that it was a new novel, and that we had no conscious share in such a fraud upon the public. We shall at once withdraw the book from the circulation.’

Russische toestanden. -

Wolff's ‘Maandschrift voor literatuur, weten schap en bibliografie’, te St. Petersburg verschijnende, bevat een opstel van N. Nadesjdin over de ontwikkeling der lezers in Rusland.

In de Russische taal - schrijft hij - worden jaarlijks ongeveer 25 millioen boekdeelen gedrukt. Een verdeeling van dit getal over de bevoorrechte menschenklassen in het gansche rijk van den Tsaar, geeft drie boeken op duizend lezers. Er verschijnen in geheel Rusland ruim 900 couranten en tijdschriften, d.i. minder dan in Spanje of zelfs in het kleine België. De verhouding van het aantal Russische periodieken tot dat in Duitschland, Frankrijk en Engeland is resp. 1: 7, 5, 4.

Er zijn steden met levendig verkeer in Rusland, waar men vergeefs een boekhandel of eene bibliotheek zal zoeken; ook zijn er steden met bibliotheken, die door niemand bezocht worden. Het getal boekdeelen in de openbare boekerij te Odessa bedroeg, twee jaren geleden, 6000.

Wat in Rusland gelezen wordt? Aanwijzing hieromtrent geven de berichten van bibliotheekbestuurders en boekhandelaren: vertaalde bellettrie is er 't meest gewild, zooals de romans van Dumas en Ponson du Terrail.

Van de goedkoope roman-serie, die Suworin uitgeeft, zijn de auteurs van vijftig en zestig jaar terug: Marlinskij, Pogorjelskij, ook Karamsin en Bogdanowitsj, nog steeds de favoris.

In den laatsten tijd zijn uit de lagere klassen des volks meer lezers voor den dag gekomen; een ambtelijke mededeeling van de bovengenoemde bibliotheek te Odessa toont aan dat de belangstelling in literatuur bij den kleinen burgerstand stijgt, bij de hooger ontwikkelden, den adel b.v., is gedaald. Ook de berichten uit de bibliotheken van Nisjni-Nowgorod, Samara en Charkow stemmen hiermee overeen. Vier jaren geleden heeft de fijnvoelende romanschrijver Boborykin dit dorsten naar weten bij de handwerkslieden, het fabrieksvolk, reeds opgemerkt en in zijn roman Tjaga (De last) als een feit voorgesteld. En het liefst lezen zij romans, waarvan de handeling hun eigen wedervaren, lief en leed afspiegelt. De landbouwers stellen ook al meer belang in populair-wetenschappelijke werken op hun gebied; maar deze zijn nog schaarsch. Er is vraag naar bevattelijk geschreven boeken over geometrie, wiskunde, scheikunde, techniek. De handwerksman en de boer moeten 't een en ander hiervan kennen om vooruit te komen; tegenwoordig wordt dit door den boekhandel beter begrepen en meer in die richting gewerkt.

(Nieuwsblad voor den Boekhandel)