Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen. Jaargang 1

[p. 61]

Nieuwe uitgaven

De boekletter in Nederland, door J.W. Enschedé. Amsterdam, Ipenbuur en van Seldam. 1902. In-8^o.

In een dertigtal bladzijden geeft de schrijver ons, in keurigen vorm, een overzicht van de geschiedenis der lettertypen in Noord-Nederland. Achtereenvolgens behandelt hij de gothische lettersoort, die uit de schrijfteekens geboren, tot in de zestiende eeuw stand houdt; de romein, van Italiaanschen oorsprong, welke reeds in 1522 bij Pafraet, te Deventer, in gebruik was; de cursief, waarmede Michael Hillen van Hoochstraten te Antwerpen drukte in 1533, misschien reeds in 1528, en waarvan dan ook getuigd wordt dat zij over de Scheldestad naar het Noorden kwam; dan de zoogenaamde civilité-letter⁽¹⁾ welke er voor het eerst benuttigd werd in eene Practique omme cortelijken te lerē chijpherē, in 1567 door de weduwe van Jan Ewouts te Amsterdam geprint, maar die er in het tweede kwart der zeventiende eeuw allengs op den achtergrond geraakte, terwijl zij, zooals de schrijver terecht aanmerkt, in Vlaanderen nog een heelen tijd voortleefde, getuige de volksboeken die tot aan het einde der 18^e eeuw te Gent en te Antwerpen verschenen.

Waar hij aldus de hoofdtypen heeft beschreven die de vroegere Nederlandsche typographen bezigden, vertelt de heer E. ons van de stijlwijzigingen die romein en cursief in den loop der jaren ondergingen, deels onder vreemden invloed, deels door toedoen van Nederlandsche lettergieters. Het zou ons te ver leiden, wilden we den schrijver volgen in zijne beschouwingen over de wederwaardigheden van de drukletter in den nieuweren tijd. Wij verwijzen den belangstellenden lezer naar zijn opstel dat inderdaad blijk geeft ‘van diepgegronde liefde voor het boek en veelomvattende kennis van het typographisch bedrijf.’ Het werd door de firma Ipenbuur en van Seldam toegevoegd aan de onberispelijk uitgevoerde ‘Letterproef’ harer drukinrichting, waarvoor die firma den dank verdient van alle boekenvrienden.

Verschenen zijn:

W.P.C. Knuttel. Catalogus van de pamfletten-verzameling, berustende in de Koninklijke Bibliotheek; met aanteekeningen en een register der schrijvers voorzien. 4^e deel. 1714-1775. Den Haag, M. Nijhoff. In. 4^e. 4-441 blz.

J. Van den Gheyn. S.J. Catalogue des manuscrits de la Bibliothèque royale de Belgique. T. II. Patrologie. Bruxelles, H. Lamertin, 1902. In-8^o. viii-418 blz.

De volgende werken zijn verschenen en zullen in een der e.k. nummers besproken worden:

Wouter Nijhoff. Bibliographie de la typographie néerlandaise des années 1500 à 1540. Livr. 1-6. La Haye, 1901-2. in-8^o. (Feuilles provisoires tirées à 50 exemplaires.)

Id. L'art typographique dans les Pays-Bas (1500-1540). Aflev. 1-2. La Haye, M. Nijhoff, 1902. in-fol.

F. Jos. Van den Branden. I. Ontstaan van het nieuwsblad te Antwerpen. - II. Abraham Verhoeven. Zijn leven. 1575-1652. Drukkerij J.E. Buschmann, 1902. 74 blz. in-8^o.

K.O. Meinsma. Middeleeuwsche Bibliotheken. Ibid., K.O. Meinsma. 1903.

Zech-Dubiez, G. Les Almanachs belges. 1-2 - Braine-le-Comte, Zech & fils. 1902.

Van F. van Duyse's standaardwerk Het oude Nederlandsche lied ('s Gravenhage, M. Nijhoff) is thans de 14^de aflevering verschenen. Het geheele werk zal uit circa

(1) Daar zij voor het eerst voorkwam in het boekje: La civilité puérile et honnête, te Lyons in 1556 gedrukt door Granjon, den uitvinder van dat lettertype.

[p. 62]

35 afleveringen bestaan en binnen ongeveer 3 jaar gereed zijn

Handbook of the new Library of Congress in Washington. Boston, 1901.

Library of Congress classification: class Z. Bibliography and library science. Washington, Government printing office, Library division. In-8^o. 68 blz.

C. Haebler. Typographie ibérique du quinzième siècle. Reproduction en facsimile de tous les caractères typographiques employés en Espagne et en Portugal jusqu'à l'année 1500, avec notices critiques et biographiques. La Haye, M. Nijhoff, 1901-1902. In-fol.

Het Catalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque nationale van Parijs is gevorderd tot T.X: Beia-Berbrugger.

M. Slater's Book-Prices Current (Elliot Stock, London) over 1902 is besproken in het Athenaeum, n^o 3919, Dec. 6, 1902.

Martinus Nijhoff. A catalogue of early impressions. i. Germany. - ii. Italy. - iii. Switzerland. - iv. France. - v. Low Countries. - vi. Hungary. - viii. Spain and Portugal, - viii. England. - ix. Denmark. The Hague - New-York 1902. N^o 318.

Blz. 103-153 geven Nederl. drukken, van Antwerpen niet minder dan 145. Samen 994 nummers.