Tiecelijn. Jaarboek 4 (jaargang 24)

[p. 312]

Recensie

Reinardus, volume 22
Marcel Ryssen

Minstens viermaal steekt de vos zijn neus aan het venster in dit nieuwe volume van Reinardus.

(1)

Op de cover zien we Reynaert op hartverscheurende wijze afscheid nemen van vrouw en kinderen terwijl Grimbeert met enige achterdocht het dramatisch gebeuren aanschouwt. Wilhelm von Kaulbach, die Goethes Reineke Fuchs zo goed als onsterfelijk maakte, is de meesterlijke schepper van het tafereel.

(2)

Samuel Naylor (1809-1865) publiceerde in november 1844 Reynard the Fox: A Renowned Apologue of the Middle Age, Reproduced in Rhyme. Deze knap uitgegeven, herhaaldelijk besproken en goed ontvangen uitgave kreeg in juni 1846 een erg negatieve recensie in Blackwood's Edinburgh Review. In 1847 antwoordde Naylor in een afzonderlijk gedrukt ‘Postscript’. Tot nu toe was A.L. Willoughby de enige wetenschapper die over Naylors vertaling onderzoek verrichtte, maar over het postscriptum was hem nauwelijks iets bekend. Alvan Bergman vult deze leemte nu in. Samuel Naylors ‘Postscript’ met als titel ‘The Reproducer to the Reader’ bevat een uitvoerige, kritische en imaginaire dialoog tussen de schrijver en een ‘spook-Reynaert’ (‘spectral Reynard’). Na zijn kritisch ‘onderhoud’ verdwijnt de Reynaert-geest. Bergman wijst op deze ongewone literaire incarnatie van het Reynaertpersonage. De ingebeelde dialoog met een persoonlijke reflectie over vertaalkunst is tegelijkertijd een kritisch manifest, een satirisch boeiend stuk en vooral een interessante bijdrage tot de Reynaertliteratuur.

[p. 313]

(3)

Fritz Peter Knapp gaat op zoek naar de verloren Franse ‘oer-renart’ (‘In search of the lost French ‘Ur-Renart’, p. 65-75). Hij stelt vast dat de bekende ‘cyclische’ handschriften van de Roman de Renart niet ouder zijn dan de veertiende eeuw. Geen enkele branche komt in oudere handschriften voor, alhoewel de eerste branches ontstonden in de twaalfde eeuw. Het gevolg daarvan is dat wij in de manuscripten vrij uitvoerige varianten aantreffen die men niet verwacht bij een geschreven overlevering. Allerlei aanpassingen die bij mondelinge overlevering als vanzelfsprekend voorkomen, worden niet teruggevonden in de Franse verzamelingen van de Rornan de Renart, maar wel in de Reinhart Fuchs en in Van den vos Reynaerde.

(4)

Tot slot komt de vos nog eens aan bod in een recensie van Of Reynaert the Fox: Text and Facing Translation of the Middle Dutch Beast Epic Van den vos Reynaerde van André Bouwman en Bart Besamusca (Amsterdam University Press, 2009, in Tiecelijn gerecenseerd door Hans Rijns in jaarboek 3, 2010, p. 414-425). Volgens Jill Mann is deze vertaling bijzonder nuttig en gesteld in accuraat en idiomatisch perfect Engels (de vertaling zelf is van Thea Summerfield) en vooral bruikbaar voor wie Middelnederlands als studievak heeft. Bovendien kan de Nederlandse Reynaert door deze vertaling op heel wat nieuwe lezers rekenen.

Wie de verdere detailkritiek van Mann wil lezen, verwijzen wij naar deze rijke internationale publicatie, waarin ook nog bijdragen van Antonella Amatuzzi, Anne Cobby, Ilya Dines, Marco Maulu, Virginie Mézan-Muxart, Franziska Schnoor, Richard Trachser, Stefania Vignali en Clara Wille zijn opgenomen. Enkele bijdragen zijn fraai geïllustreerd. Reinardus is en blijft een wetenschappelijk en internationaal academisch forum. Wie ermee wil kennismaken, prikkelen we alvast met twee titels die ons nieuwsgierig maken: ‘Eine Sensation am Hof des Dogen von Venedig. Die Löwengeburt von 1316 im Spiegel lateinischer Gedichte (van F. Schnoor, p. 126-147) en ‘Comment décorer votre chambre en faisant parler des animaux. A propos d'un texte contenu dans le manuscrit Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek 84.7 Aug. 2^o’ (van R. Trachser, p. 148-161).

Baudoin van den Abeele & Paul Wackers (red.), Reinardus. Yearbook of the International Reynard Society/Annuaire de la Société Internationale renardienne, vol. 22, Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, 2009. ISSN 0 925-4757/E-ISSN 1569-9951.