Tiecelijn. Jaargang 20

[p. 237]

22

Deinze, 10 februari 2001

Philippe Proost aan Rik van Daele

Geachte Heer Van Daele,

Vorige maand heb ik op aanvraag van de stad Gent een ‘lemma’ geschreven met betrekking tot de driehoek ‘J.-Fr. Willems-Reinaert-Gent’.

De onderliggende gedachte was uiteraard om de aanwezigheid van Reinaert door de stad heen aan te tonen en dit in de literatuur, kunst, kleinkunst, gevelversiering en straatnamen. Deze opdracht was voor mij, geboren Gentenaar, een uitermate interessante uitdaging en ik was zelf verwonderd van de vele items die ik, na enig speurwerk, heb gevonden.

Vanzelfsprekend komt ook Oscar Bonnevalle voor in het lijstje en om over enkele punten zekerheid te hebben ben ik gaan zoeken in uw uitstekend boek Reinaerts streken.^1.

Alhoewel ik dit boek regelmatig inkijk was één bepaald punt, één bepaalde deductie, mij nooit eerder opgevallen, namelijk de tekst op blz. 247 waar verwezen wordt naar de tekstvertaling van de ‘Victoria-uitgave’^2. en meer bepaald naar de vermelding van de enkele met H.C. gesigneerde exemplaren. Vanaf daar gaat u uit van het standpunt dat H.C. de initialen zijn van een persoon en u concludeert dat er met deze twee letters slechts één Vlaamstalig Reinaerdist is die de vertaling van de Franse tekst kan gemaakt hebben namelijk Camille Huysmans.

Dat de Antwerpenaar Camille Huysmans de tekst zou vertaald hebben lijkt mij, gezien de datum van uitgave en de interesse van Huysmans voor Reinaert, zeer logisch en waarschijnlijk maar volgens mij hebben de letters H.C. daar mogelijks geen verband mee.

Naast Reynaert de Vos heb ik ook interesse voor de auteurs John Flanders en Georges Simenon en voor kunstboeken in het algemeen en de ‘impressionisten’ in het bijzonder.

De meeste originele uitgaven van deze boeken zijn in de Franse taal en ik heb ze dan nog liefst in beperkte oplage, op mooi papier en genummerd.

De meeste uitgevers vermelden dan drie soorten druk:

-	een beperkt aantal, genummerd op mooi papier, bedoeld als ‘originele druk’,
-	een grotere, niet genummerde oplage, de eerste ‘gewone’ uitgave,
-	een zeer beperkt aantal, niet in de handel, bedoeld voor de auteur en zijn vrienden.

De notie auteur is zeer breed en kan ook de illustrator of de uitgever zijn maar is dikwijls ook een sponsor of, zo deze een bedrijf is, de aandeelhouders van het bedrijf.

Deze derde, niet in de handel zijnde druk, kan op verschillende manieren vermeld worden:

-	ze kunnen een deel zijn van de mooie oplage op duur papier en dan staat er bvb: ‘150 exemplaar op ‘Lafumapapier’ genummerd van 1 tot 140 voor de originele uitgave en 10 exemplaar, genummerd van 141 tot 150 niet in de handel en voorbehouden voor de auteur.
-	ze kunnen een aparte nummering hebben bvb.:‘...en 10 exemplaar, niet in de handel, genummerd van I tot X’
-	Maar heel dikwijls wordt naast de cijfers een speciale vermelding gemaakt van het niet in de handel zijn.

1. J.D. Janssens en Rik van Daele, Reinaerts streken. Van 2000 voor tot 2000 na Christus, Leuven, Davidsfonds, 2001.

2. D.i. Van Daele-Everaers e.a., nr. 87: Julius de Geyter (6) & H.C. [Huysmans Camille]: Le Roman du Renard. Adapté et présenté par les éditions du Chat qui pêche. Bruxelles. - Reinaert de Vos. Aangepast en voorgesteld door De Vissende Kat. Brussel, Biscuits-Chocolats-Confiseries/Biscuits-Chocolade-Suikerwaren, S.A. Victoria N.V., [1949]. 61-(7) p.

[p. 238]

Nu terug naar het Frans waar dergelijke vermeldingen aangegeven worden als ‘hors commerce’ en dan staan, in het derde geval, naast de Romeinse cijfers de letters H.C.

De chocoladefabriek Victoria heeft ongetwijfeld eerst een Franstalige versie laten schrijven later uit het Frans naar het Nederlands vertaald en hun beheerraad was hoogst waarschijnlijk ook Franstalig en dus werden er gratis exemplaren voorzien voor de aandeelhouders; deze exemplaren waren niet in de handel te verkrijgen en in het Frans aangeduid met ‘hors commerce’ of H.C.

Het lijkt mij dus dat de letters H.C. refereren naar ‘Hors Commerce’ en niet naar Camille Huysmans, trouwens, zo het zijn initialen zouden geweest zijn is de kans groot dat er C.H. zou gestaan hebben en niet H.C.

Ik voeg enkele voorbeelden bij deze brief om u dergelijke schrijfwijze in een paar andere boeken te laten zien.

Het kan nu ook dat mijn zienswijze fout is en heel graag wil ik uw commentaar hierop ontvangen.

Met beste Reinaertgroeten,

Philippe Proost

Context: Het uitgeven van een tijdschrift en het publiceren van boeken is een continu in gesprek zijn met abonnees en lezers. Ook hier zijn vele tientallen voorbeelden in het Tiecelijnarchief te vinden. Bovenstaande brief is een stukje van een dergelijke correspondentie. Over Camille Huysmans en de Victoria-uitgave met illustraties van Oscar Bonnevalle, zie ook de context bij brief 8.

Philippe Proost (^o1937) is Gentenaar, woont in Deinze. Vice-president Operations bij Farmaconcern, beheerder van bedrijven. Tiecelijnabonnee, bibliofiel, interesses: Reynaert, Simenon en Gent. Organiseerde diverse Reynaerttentoonstellingen, o.a. in Gent (Museum De School van Toen, 2002), Boechout (Openbare Bibliotheek, i.s.m. Willemsfonds, 2006) en Hulst (Museum De Vier Ambachten, 2007). Auteur van het Reynaertlemma op www.literair.gent.be.