Tiecelijn. Jaargang 5

[p. 152]

Tiecelijnerietjes

Onze huistekenaar Ivo Dewulf verzorgt reeds vanaf het tweede nummer van Tiecelijn een rubriek waarin Reynaert en Tiecelijn een picturale hoofdrol spelen. Hij bedacht hierbij de naam ‘Tiecelijnerietje’. Steeds bezorgt onze tekenaar ons een ludiek rustpunt tijdens de lektuur. Naast Reynaerdofielen -waarvan wij menen dat het, op basis van het aantal navolgingen, in de dertiende druk van Van Dale thuishoort-, Reynaerdiefje en de tientallen andere afleidingen van ‘Reynaert-’ (Reynaerdiaan(s), Reynaerdoloog, Reynaertfreak, Reynaerdist, enzovoort) is Tiecelijnerietje één van de neologismen die dit tijdschrift aan de woordenschat van de Nederlandse taal heeft toegevoegd.

In ons Reynaertwoordenboek krijgt het lemma ‘Tiecelijnerie(tje)’ vanaf heden een tweede betekenisomschrijving, namelijk: een kort stukje, veelal met informatieve, maar soms ook met ludieke en/of pronkerige inhoud, handelend over de raaf, over het Reynaertpersonage Tiecelijn of over het Reynaerdofielentijdschrift Tiecelijn. Voor het eerst gebruikt als bundeling in het lustrumnummer van Tiecelijn, en vanaf dan wellicht handig als intermezzo. Veelal door enthousiaste abonnees ingestuurd.

Tiecelijnbeelden

In het Waasland staan momenteel drie geregistreerde exemplaren van de raaf Tiecelijn van de hand van beeldhouwer Albert de Smedt. De zwarte ongeluksbrengers die zich achter de H. Kruiskerk te Stekene en voor het kasteel Wissekerke te Bazel bevinden, beloeren hun omgeving vanaf een galg. De Tiecelijn in de rozentuin van Select Delforge te Belsele zit op een stenen sokkel. Hij kreeg echter een (kaas)gele roos in zijn bek en hij bevindt zich tijdens het rozenseizoen in de unieke tuin van de Belseelse rozenkweker. In navolging van de Rosa Reynaerdiana Wasiana werd in 1988 de Tiecelijnroos ontworpen. Het initiatief van zaakvoerder Wilfried Delforge en toenmalig V.V.V-Waasland-voorzitter Staf van Daele wordt jaarlijks verder uitgewerkt.

Naast A. de Smedt heeft ook de Haasdonkse kunstenaar Alfons van Meirvenne de raaf uitgebeeld. Zijn ‘Drie raven’, drie naast elkaar zittende, maar onrustig om zich heen kijkende raven, zijn te zien op de hoek van de Zwijndrechtsestraat en de Verbindingsstraat in Burcht. De beelden werden er ingewijd in juni 1991. In de zomer van 1990 werden ze voor het eerst geëxposeerd in de tentoonstelling ‘Beeldig’ in het Hof ter Saksen te Beveren. Van Meirvenne behaalde in 1961 de Prijs van Rome.

Tiecelijn in de moderne naamgeving

Tot voor de uitgifte van de nieuwsbrief Tiecelijn was de raaf uit het Reynaertverhaal een nobele onbekende voor de niet-Reynaertspecialisten. Sinds 1988 is daarin verandering gekomen. Binnenkort wordt dit nog maar eens bevestigd. De Belseelse Reynaertwijk

[p. 153]

(Reinaertlaan, Coppelaan, Isengrimlaan, Cuwaertstraat, Corbautstraat, Canteclaerstraat en Grimbeertstraat) gaat uitbreiden. Corbaut, de vreemde eend in de bijt (want uit Reynaerts historie), krijgt er een vriendje bij. De Sint-Niklase straatnamencommissie, met daarin o.a.A. Stoop, A. van de Gucht en A. de Belie, adviseerde om naast een Bruun de beerstraat ook een Tiecelijnstraat aan deze wijk toe te voegen. De gemeenteraad keurde dit voorstel goed. Belsele bezit dus én een Tiecelijnbeeld én een Tiecelijnroos én een Tiecelijnstraat.

De raaf opnieuw geïntroduceerd

Willy Feliers schreef, toen hij de plannen voor een Tiecelijn-themanummer vernam, naar de Vlaamse auteur en bioloog Robin Hannelore een brief waarin hij informatie vroeg over de raaf. Het antwoord verscheen in De Standaard van 21-22 maart 1992 (zie ook p. 147-148). Hannelore deelt mee dat de broedende raaf in Vlaanderen voorkwam tot in het begin van deze eeuw. De raaf is nu in West-Europa vrijwel uitgestorven. Een ravepaar, schrijft hij verder, blijft levenslang bijeen maar heeft een groot territorium nodig om genoeg voedsel te vinden. De afmetingen van de raaf zijn: lengte ca. 65 cm. en vleugelspanning ca. 125 cm. Verdere kenmerken van de raaf zijn de grote, licht gebogen snavel, de lange, spitse vleugels en de wigvormige staart. De vlucht van de raaf lijkt op die van roofvogels: ‘vaak zweeft ze in mooie kringen met wijd uitgesperde vleugels en staart’. Als jagers op haar schieten, veinst ze getroffen te zijn. Op de grond beweegt de raaf zich ‘met schijnbaar potsierlijke waardigheid’. Ze brengt geluiden voort als ‘Kork!, kork!’ en ‘Raap!, raap!’. Parende mannetjes lijken wel te praten, een taaltje dat echte waarzeggers zouden verstaan...

Vroeger hielden raven zich in onze streken nogal eens op in de buurt van schapenkudden; meestal echter vindt men ze in uitgestrekte bossen van berglanden en op rotsige meeroevers, zo ver mogelijk van de mens verwijderd. Hannelore vermeldt dat er in de Veluwe, de Ardennen en in sommige Duitse streken recent raven werden uitgezet.

A. Bouwman stuurde ons vorig jaar een artikel van M. van den Broeck uit De Volkskrant waarin melding gemaakt werd van de recente pogingen om de raaf op de Veluwe te introduceren (Raven moeten leren de Veluwe te gebruiken). In Nederland werd de laatste raaf gezien in 1944 in Zuid-Limburg. Het laatste geattesteerde broedpaar dateerde al van 1928 te Nijkerk. Dank zij de hulp van de mens telt Nederland nu ruim 200 raven. De raaf werd in 1966 samen met de populairdere ooievaar opnieuw geïntroduceerd door het Rijksinstituut voor Natuurbeheer (RIN). Dat dit met weinig omhaal gebeurde, heeft o.a. te maken met de negatieve reputatie van deze grote kraai-achtige. Men gebruikte zevenendertig vogels uit Sleeswijk-Holstein en vervolgens kwamen er zesenzestig uit de toenmalige D.D.R. In 1969 kregen de eerste vogels de vrijheid. Thans zijn er vijfentwintig paartjes in de Veluwe. De dieren kunnen zich momenteel redden zonder tussenkomst van de mens: ook de in het wild geboren dieren broeden. Het nakomelingenschap van Tiecelijn is verzekerd.

[R.v.D.]