Het volksboek Vanden, X, esels

Regelnummers proza verbergen

[p. 14]

Vanden derden esel

Poppenruyters die vrijen daer si worden bespot,
Moghen seer wel Esels ooren draghen als een sot.^*

[1] Oock is hy weerdich Esels ooren te dragene / die [2] nacht en dach arbeyt ende neerstich is om te vercrijgen [3] de ¹) ionste ende minne van een schoon maechdeken oft [4] van een ander schoon ioncfrouwe die hem te hooge sien⁴ [5] / ende met hem ghecken en spotten. Het is wel een dul [6] ende sot man / die zijn liefde leyt aen sulcken persoon: [7] si ²) en soude hem nauwelijck laten riecken daer si [8] gepist hadde. Ende ist dat hi in sulker sotter ende ongeachter [9] minnen blijft daer hi doch zijn pijne / arbeyt/ [10] loopen [/ rinnen] / suchten / bidden / blocsleypen al¹⁰ [11] verloren doet / dye is bequame aen elcke side van sinen [12] hoofde te ³) draghen Esels ooren/ want hi gheeft ghiften [13] ende doet ander dinghen dye totter minnen behooren / [14] als voer haer venster ⁴) te comen singen / spelen met [15] cincken ⁵) / fluyten / herpen / en luyten. Ende hy en¹⁵ [16] can niet doen dan beghect ende bespot te ⁶) worden. [17] Ende so langhe als hy iet heeft te geuen / den wijn te [18] schenckene ⁷) / groote maeltijden ende bancketten te [19] houden / soo langhe geuen si hem schoon ⁸) woorden [20] sonder meynen tot den eynde van sinen gelde. Ende als [21] hy dan bijster ende berooyt ⁹) is / dan en willen si hem [22] niet meer aensien / noch hy en crijghet niet voor alle [23] zijn ionste ende ghiften / niet een vriendelijck cusken / [24] noch een hertelijc cussen voer haren eers. Ende dye [25] aldus zijn goet verteert ende verquist sonder loon oft [26] danc / mach wel zijn een Esel met langhen ooren aen [27] hoot ¹⁰). Maer Godt geue hem de gracie dat hy dye [28] Esels ooren mach af stellen / ende dat hy niet meer bespot [29] noch begheckt en worde: maer hy si voorts wijs [30] ende bedwinghe zijn liefde / ende claghe in hem seluen

* Poppenruyters: hoerenjagers, bordeelklanten; zie ook: L. WILLEMS, Het Volksboek ‘Van den thien Esels’, in: VMA, 1921, bladz. 579, waar de meening van Dr. Bolte wordt aangehaald, die aan het dorp Poppenreut bij Nurenberg dacht, een weliswaar vernuftige, maar weinig waarschijnlijke gissing.

4 te hooge sien: uit de hoogte bejegenen.

10 rinnen: rennen, snel gaan of loopen.
blocsleypen: verliefd zijn; niet in M.W., zie: KRUYSKAMP, bladz. 11, alsook J. GRAULS, Een nog niet verklaard Vlaamsch Spreekwoord van Bruegel. De Bloksleeper en den Blok sleepen, in: Onze Taaltuin, 3^e jg (1934), bladz. 111 - en: Uit de Vlaamsche Spreekwoorden van Pieter Bruegel. Nog wat over den ‘Bloksleeper’ en ‘den Blok sleepen’, in: Onze Taaltuin, 4^e jg (1936), bladz. 257-.

15 cincke: trompet, schalmei.
luyt: muziekinstrument.

[p. 15]

tekstkritische noten

[31] heymelijcken sinen noot / in dier manieren van mijn [32] Refereyn dwelc hier nae volgende is.

O bedriechlijck lief seer fel int perck
By v hoouerdye ¹) die my houdt tondere,
Hoe ickt make altijt is bedroch int werck ²),
Dwelck ick bequelen moet bysondere,⁴
Tghepeys verdruct my, ten is gheen wondere ³):
Hope faelgeert my oock inder noot ⁴), ⁶
Tuierich verlanghen is daer af oorcondere ⁵), ⁷
Suchten en duchten quelt my totter doot,
Vierighe begheerte was die my schoot,
Den schacht ⁶) van minnen die my doet steruen.
Ontfermt v Venus ouer mijn pijne groot,
Oft ick moet inder allenden bederuen.
Laet staen v keruen, reyn bloem ⁷) ghepresen,
Vercreech ick troost ick waer ghenesen.

Och troost is my een medecijne,
Och troost is daer den sin na haect ⁸), ¹⁶
Och troost is my boete voer alle pijne ⁹), ¹⁷
Och troost is daer mijn herte na snaect,
Och troost is die alle vruechde ¹⁰) raect,
Och troost is die my doet steruen en leuen,
Och troost is dat Venus versoeninghe ¹¹) maect,
Och troost was in my ¹²) hoochlijck verheuen,
Och liefste wilt my doch troost gaen gheuen ¹³),
O iuecht der iuechden, wilt mijns ontfermen,
O amoreuse ¹⁴) soudy my dus laten sneuen?
Soo mocht mijn hert dan wel eeuwelijck beuen ¹⁵),

¹) JvD: O tormentelic grief hoe timmerdi sterck bi Ialousie.
²) JvD: altijt belemmerdy dwerck.
³) JvD: en ist niet wonder.
⁴) JvD: faelgiert mi inder noot.
⁵) JvD: is bleuen tondere.
⁶) WvL: schat (drukfout). JvG: schacht. JvD: schicht.
⁷) JvD: bloeme.
⁸) JvD: daer my den sin.
⁹) JvD: is mijn boet voor alle pijn.
¹⁰) JvD: vruechden.
¹¹) JvD: soeninghe.
¹²) JvD: troost is in mi.
¹³) JvG: aengheuen. JvD: o alderliefste wilt mi doch nu troost gheuen.
¹⁴) JvD: o mijn amoreus.
¹⁵) JvD: mijn herte wel eewelic kermen.

4 bequelen: bezuren.

6 faelgeren: in gebreke blijven, te kort schieten.

7 oorcondere: getuige.

16 haecken: vurig verlangen.

17 boete: geneesmiddel.

[p. 16]

 

En wonderlijck karmen ¹), boet my van desen.

 

Vercreech ick troost ick waer ghenesen.

 

 

 

Al waer ick smertelijck ter doot ghewont,

30

Al waer ick doorkerft ²) tot hondert steden,

 

Al waer ick van siecten seer onghesont ³),

 

Al waer ick vermenct ⁴) in alle mijn leden ⁵), ³²

 

Al waer ick met Mala fortuna swaerlijck bestreden ⁶), ³³

 

Al waer ick met veel verdriets behanghen,

35

Al waer ick met grooten ongheual bereden ⁷), ³⁵

 

Al waer ick met grooter armoede beuanghen,

 

Al waer ick in een prysoen vol slanghen,

 

Al waer ick belemmert met grooten drucke,

 

Al ben ick ⁸) sonder hope int verlanghen,

40

Al waer ick van stuck tot stucke vol drucs geresen ⁹).

 

Vercreech ick troost ick waer ghenesen ¹⁰).

32 vermenct: verminkt.

33 Mala fortuna: Latijn: tegenspoed.

35 bereden: vervolgd.

¹) JvG: die.
²) WvL: hi (drukfout); JvG: sy.
³) WvL: de (drukfout). JvG: te.
⁴) JvG: veynster.
⁵) JvG: cincken met inkt tot clincken verbeterd.
⁶) JvG: te (ontbreekt).
⁷) JvG: schinckene.
⁸) JvG: schoone.
⁹) JvG: beroyt.
¹⁰) JvG: hooft.

* Dit stuk komt eveneens voor in den Refreinenbundel van Jan van Doesborch, n^r 69

¹) JvG: kermen. JvD: hermen.
²) JvD: duerkerft.
³) JvD: van siecten onghesont.
⁴) JvG: vermengt.
⁵) JvD: verminct in al mijn leden.
⁶) JvD: metter fortunen bestreden.
⁷) JvD: met ongheual bereden.
⁸) JvD: al waer ic.
⁹) JvD: van stuc te stucke vol drucs gerezen.
¹⁰) bij JvD volgt nog een Prince van 4 verzen.