Thet Oera Linda Bok

Nv wil ik vr Friso skriva.

Friso thêr al weldich wêre thrvch sin ljud, wa^erth âk to vrste grêve kêren thrvch Staverens ommelandar. Hi spot mith vsa wisa fon lând-wêr a^end sêka^empa, thêrvmbe heth-er en skol stift hwêr in tha knâpa fjuchta lêra nêi Krêkalandar wysa. Tha^en ik lâv tha^et i tha^et dên heth vmb tha^et jongk-folk an sin snôr to bindane. Ik ha^ev min brother thêr âk hin skikt, tha-s nv thjan jêr lêden. Hwand tocht ik nv wi nêne Moder lônger navt na^eve, vmbe tha ênen a^ejen tha ôre to bi skirmande, âch ik dubbel to wâkane tha^et hi vs nên mâster ne wa^erth.

Gosa neth vs nêne folgstere nômeth, thêr vr nil ik nên ordêl ne fella, men thêr send jeta alda a^erg thenkande ma^enniska, thêr mêne tha^et hju t thêr-vr mith Friso ênis wrden is. Thâ Gosa fallen was, thâ wildon tha ljud fon alle wrda êne ôthere Moder kjasa. Men Friso thêr to dvande wêre vmb-en rik to fara him selva to mâkjane, Friso ne gêrde nên rêd ner bodo fon Texland. As tha bodon thêra Landsâtum to him kêmon, sprek-i a^ende kêth. Gosa sêid-er was fêrsjande wêst a^end wiser as alle grêva êtse^emne a^end thach nêde hju nên ljucht nêr klârhêd in thjuse sêke ne fvnden, thêrvmbe nêde hju nêne mod hân vmb êne folgstere to kjasane, a^end vmb êne folgstere to kjasane thêr tvyvelik wêre, thêr heth hju bald in sjan, thêrvmbe heth hju in hjara ûtroste wille skrêven, tha^et is jow bêtre nêne Moder to ha^evande as êne hwêr vpp-i jo selva navt forlêta ne mêi. Friso hêde fül sjan, bi orloch was er vpbrocht, a^end fon

[p. 197]

Nu wil ik over Friso schrijven.

Friso die reeds machtig was door zijne manschappen, werd ook tot opperste Grevetman gekozen door Staverens ommelanden. Hij spotte met onze wijze van landverdediging en zeestrijden. Daarom heeft hij eene school gesticht, waarin de knapen leeren vechten naar de wijze der Krekalanders. Doch ik geloof, dat hij dat gedaan heeft om het jongvolk aan zijn snoer te binden. Ik heb mijn broeder ook daar heen gezonden, dat is nu tien jaren geleden. Want dacht ik, nu wij geene Moeder langer hebben, om den een tegen den ander te beschermen, behoor ik dubbel te waken, opdat hij niet meester over ons wordt.

Gosa heeft ons geene opvolgster benoemd, daarover wil ik geen oordeel vellen; maar hier zijn nog oude ergdenkende menschen, die meenen, dat zij het daarover met Friso eens geworden is. Toen Gosa gestorven was, wilden de menschen van alle oorden een andere Moeder kiezen. Maar Friso, die bezig was om een rijk voor zich zelven te maken, Friso begeerde geen raad noch bode van Texland. Toen de boden der Landsaten tot hem kwamen, sprak hij en zeide, Gosa, zeide hij, was verziende geweest en wijzer als alle Graven te zamen, en toch had zij geen licht noch helderheid in deze zaak gevonden; daarom had zij geen moed gehad om eene opvolgster te kiezen, en om een opvolgster te kiezen die twijfelachtig was daar heeft zij kwaad ingezien: daarom heeft zij in hare uiterste wil geschreven, het is u beter geene Moeder te hebben als eene, op welke gij u niet verlaten kunt. Friso had veel gezien, hij was bij den oorlog opgevoed, en van de ranken en

[p. 198]

tha hrenkum a^end lestum thêra Golum a^end forstum hêder krek sa fül lêred a^end geth, as-er nêdich hêde vmbe tha ôra grêva to wêiande hwêr hi hjam wilde. Sjan hir ho-r thêrmith to gvngen is.

Friso hêde hir-ne ôther wif nimth, thju toghater fon Wil-frèthe, bi sin lêve was-er vrste Grêva to Staveren wêst. Thêr bi hêder twên svna wnnen a^end twa toghatera. Thrvch sin bilêid is Kornêlja sin jongste toghater mith min brother mant. Kornêlja is wan Fryas and mot Kornhêlja skrêven wrde. Wêmod sin aldeste heth er an Kavch bonden. Kavch thêr âk bi him to skole gvng is thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna ka^ening. Men Kavch is âk wan Fryas a^end mot Kâp wêsa. Men kvade tâle ha^evon hja mar mithbrocht as gode sêda.

Nw mot ik mith mine skêdnese a-befta kêra.

Aftre grâte flod hwêr vr min tât skrêven heth, wêron fêlo Juttar a^end Lêtne mith ebbe uta Balda jefta kvade sê^(*) fored. Bi Kât his gat drêvon hja in hjara kâna mith yse vppa tha Dênemarka fa^est a^end thêr vp send hja sitten bilêwen. Thêr nêron narne nên ma^enniska an-t sjocht. Thêrvmbe ha^evon hja tha^et lând int, nêi hjara nôme ha^evon hja tha^et land Juttarland hêten. Afternêi kêmon wel fêlo Denemarker to bek fon tha hâga landum, men thissa setton hjara selva sûdliker del. And as tha stjurar to bek kêmon thêr navt vrgvngen navt nêron, gvng thi êna mith tha ôthera nei tha sê jefta êlandum.^(†) Thrvch thisse skikking mochton tha Juttar tha^et land halda, hwêr-vppa Wr.alda ra wêjad hêde. Tha Sêlandar stjurar tham hjara selva mith blâte fisk navt helpa ner nêra nilde, a^end thêr en a^erge grins hêde an tha Gola, tham gvngon dâna tha Phonisjar skêpa birâwa. An tha sûdwester herne fon Skênland, thêr lêid Lindasburcht tonômath Lindasnôse, thrvch vsa Apol stift, alsa in thit bok^(§) biskrêwen stât. Alle kâdhêmar a^end

(*) Balda jefta kvada sê, de Baltische zee. Juttarland, Jutland.

(†) Zeeland, de Deensche Eilanden.

(§) Zie bl. 124.

[p. 199]

listen der Golen en vorsten had hij juist zoo veel geleerd en vergaard, als hij noodig had om de andere Graven te voeren, waarheen hij wilde. Zie hier hoe hij daarmede is te werk gegaan.

Friso had hier eene andere vrouw genomen, eene dochter van Wilfrêthe, die bij zijn leven opperste Graaf te Stavoren geweest was. Bij deze had hij twee zonen gewonnen en twee dochteren. Door zijn beleid is Kornelia, zijne jongste dochter, aan mijn broeder uitgehuwelijkt. Kornelia is geen goed Friesch, en moet Korn-helia geschreven worden. Weemoed zijne oudste heeft hij aan Kauch verbonden. Kauch, die ook bij hem ter school ging, is de zoon van Wichhirte den koning der Geertmannen. Maar Kauch is ook geen goed Friesch en moet Kaap (koop) wezen. Doch slechte taal hebben zij meer medegebracht, als goede zeden.

Nu moet ik met mijne geschiedenis terugkeeren.

Na de groote vloed, waarover mijn vader geschreven heeft, waren vele Jutten en Letten met de ebbe uit de Balda of kwade zee gevoerd. Bij Kathisgat dreven zij in hunne booten met het ijs op de Denemarker kust, en zijn daar op blijven zitten. Daar waren nergens geen menschen in het gezicht. Daarom hebben zij het land in bezit genomen; naar hunnen naam hebben zij het land Jutland geheeten. Naderhand kwamen wel vele Denemarkers terug van de hooge landen, maar deze zetten zich zuidelijker neder. En als de zeelieden terug keerden die niet vergaan waren, ging de een met den anderen naar de Zee of Eilanden. Door deze schikking mochten de Jutten het land behouden, waarop Wralda hen gevoerd had. De Zeelander schippers die zich niet wilden behelpen of geneeren met visch alleen, en die een grooten afkeer hadden van de Golen, die gingen toen de Phenicische schepen berooven. Aan de zuidwestelijke hoek van Schoonland, aldaar ligt Lindasburgt, toegenaamd Lindasneus, door onzen Apol gesticht, gelijk in dit boek geschreven staat. Alle kustbewo-

[p. 200]

ommelandar dâna wêron eft Fryas bilêven, men thrvch tha lust thêre wrêke a^ejen tha Golum a^end a^ejen tha Ka^eltana folgar gvngon hja mitha Sêlandar sâma dvan, men that sâma dva neth nen stek navt ne halden. Hwand tha Sêlandar hêde felo mislika plêga a^end wenhêde ovir nommen fon tha vvla Mâgjarum, Fryas folk to-n spot. Forth gvng ek to fara him selva râwa, thach jef et to pase kêm tha^en standon hja ma^enlik ôtherum trvlik by. Thach to tha lesta bijondon tha Sêlandar brek to krêjande an goda skêpa. Hjara skipmâkar weron omkvmen a^end hjara walda wêron mith grvnd a^end al fon-t land of fâged. Nw kêmon thêr vnwarlingen thry skêpa by tha ringdik fon vsa burch mêra. Thrvch tha inbrêka vsra landum wêron hja vrdvaled a^end tha Flymvda misfaren. Thi kâpmon thêr mith gvngen was, wilde fon vs nya skêpa ha^e, thêrto hêdon hja mithbrocht allerlêja kestlika wêra, thêr hja râwed hêdon fon tha Ka^eltanarlandum a^end fon tha Phonisjar^(*) skêpum. Nêidam wy selva nêne skêpa navt n-êde, jêf ik hjam flingka horsa a^end fjvwer wêpende rinbodon mith nei Friso. Hwand to Stâveren a^end allingen tha^et Aldergâ thêr wrdon tha besta wêrskêpa maked fon herde êken wod thêr nimmerthe nên rot an ne kvmth. Thahwila tha sêkampar by my byde, wêron svme Juttar nêi Texland fâren a^end dânâ wêron hja nêi Friso wêsen. Tha Sêlandar hêdon felo fon hjara storeste knâpum râwed, thi moston vppa hjara benka roja, a^end fon hjara storeste toghtera vmb thêr by bern to têjande. Tha stora Juttar ne mochton et navt to wêrane, thrvchdam hja nêne gode wêpne navt nêde. Thâ hja hjara lêth telad hêde a^end thêrvr fêlo wordon wixlad wêron, frêje Friso to tha lesta jef hja nêne gode have in hjara gâ navt n-êde. O-jes, anderon hja, êne besta ên, êne thrvch Wr.alda skêpen. Hju is net krek lik jow bjarkrûk thêr, hira hals is eng, thâ in hira ba^elg ka^ennath wel thvsanda grâte kâna lidsa, men wi nâvath nêna burch ner burchwêpne, vmbe tha râwskêpa thêr ut

(*) Phonisiar, hier Puniers, Carthagers.

[p. 201]

ners en ommelanders waren daar echt Friesch gebleven, maar door de lust tot wraak tegen de Golen en tegen de Kaltana volgers, gingen zij met de Zeelanders zamen doen; maar dat zamen doen heeft geen stek gehouden. Want de Zeelanders hadden vele verderfelijke zeden en gewoonten overgenomen van de booze Magyaren, Fryas volk ten spot. Vervolgens ging elk voor zich zelven rooven, maar als het te pas kwam, dan stonden zij malkander getrouwelijk bij. Doch ten laatste begonnen de Zeelanders gebrek te krijgen aan goede schepen. Hunne scheepmakers waren omgekomen, en hunne wouden waren met grond en al van het land weggevaagd. Nu kwamen er onverwacht drie schepen bij den ringdijk van onze burgt voor anker. Door de inbraken van onze landen waren zij verdwaald en den Flymond misgevaren. De koopman die mede gegaan was, wilde van ons nieuwe schepen hebben, daartoe hadden zij allerlei kostelijke waren medegebracht, die zij geroofd hadden van de Kaltanarlanden en van de Pheniciers schepen. Nadien wij zelve geene schepen hadden, gaf ik hun flinke paarden en vier gewapende renboden mede naar Friso. Want te Staveren en langs het Alderga, daar werden de beste oorlogschepen gemaakt van hard eiken hout, daar nimmer verrotting in komt. Terwijl de zeekampers bij mij vertoefden, waren sommigen Jutten naar Texland gevaren en vandaar waren zij naar Friso gewezen. De Zeelanders hadden vele van hunne grootste knapen geroofd, die moesten op hunne banken roeijen, en van hunne grootste dochters, om bij deze kinderen te verwekken. De groote Jutten vermochten het niet te weren, doordien zij geene goede wapenen hadden. Toen zij hun leed verteld hadden, en daarover vele woorden gewisseld waren, vroeg Friso ten laatste, of zij niet een goede haven in hun land hadden. O ja, antwoordden zij, eene beste, eene door Wralda geschapen. Zij is juist gelijk uwe bierkruik daar, haar hals is naauw, doch in haar buik kunnen wel duizend groote booten liggen; maar wij hebben geene burgt, noch burgtwapenen, om de roofschepen er uit

[p. 202]

to haldane. Tha^en mosten jow gvnst mâkja sêide Friso. God rêden anderon tha Juttar, men wi n-a^evath nêne ambachtisljud ner bvwark, wi alle send fiskar a^end juttar. Tha ora send vrdrvnken jefta nêi tha hâga landum fljucht. Midlar hwila hja thus ka^elta, kêmon mina bodon mitha Sêlândar hêra et sina hove. Hir most nw letta ho Friso alle to bidobbe wiste to nocht fon bêde partja a^end to bâte fon sin a^ejn dol. Tha Sêlandar sêider to, hja skoldon jêrlikes fiftech skêpa ha^eve, nêi fa^esta mêtum a^end nêi fa^esta jeldum, to hrêd mith ysere kêdne a^end krânbogum a^end mith fvlle tjuch alsa far wêrskêpa hof a^end nêdlik sy, men tha Juttar skoldon hja tha^en mith frêthe lêta, a^end all-et folk tha^et to Fryasbern hêred. Jâ hi wilde mar dva, hi wilde al vsa sêka^empar utnêda tha^et hja skolde mith fjuchta a^end râwa. Thâ tha Sêlandar wêi brit wêron, thâ lêt-er fjuwertich alda skêpa to laja mith burchwêpne, wod, hirbaken stên, timberljud, mirtselêra a^end smêda vmbe thêr mith burga to bvwande. Witto, that is witte sin svn, sand hi mith vmb to to sjanande. Hwat thêr al fâr fallen is, n-is my navt ni meld, men sa fül is mi bâr wrden, an byde sida thêre haves mvde is êne withburch bvwed, thêr in is folk lêid that Friso uta Saxanamarka tâch. Witto heth Sjuchthirte bifrêjad a^end to sin wiv nomen. Wilhem alsa hête hira tat, hi was vreste Alderma^en thêra Juttar, that is vrste Grêvetman jefta Grêve. Wilhem is kirt after sturven a^end Witto is in sin stêd koren.

te houden. Dan moest gij er eene maken, zeide Friso. Goed geraden, antwoordden de Jutten; maar wij hebben geene ambachtslieden, noch bouwgereedschap; wij alle zijn visschers en jutters. De anderen zijn verdronken of naar de hooge landen gevlucht. Middelerwijl zij dus praatten, kwamen mijne boden met de Zeelander heeren aan zijn hof. Hier moet gij nu opletten, hoe Friso allen wist te bedotten, tot genoegen van beide partijen en ten bate van zijn eigen doel. Aan de Zeelanders beloofde hij, zij zouden jaarlijks vijftig schepen hebben naar vaste afmetingen en voor vaste gelden, toegerust met ijzeren ketenen en kraanbogen en met volle tuig, gelijk het voor krijgsschepen noodig en nuttig is; maar de Jutten zouden zij dan met vrede laten, en al het volk, dat tot Fryaskinderen behoorde. Ja, hij wilde meer doen; hij wilde al onze zeekampers uitnoodigen, dat zij mede zouden vechten en rooven. Toen de Zeelanders vertrokken waren, liet hij veertig oude schepen beladen met burgtwapenen, hout, hardgebakken steenen, timmerlieden, metselaren, en smeden om daarmede burgten te bouwen. Witto, dat is witte, zijn zoon, zond hij mede om toe te zien. Wat er al is voorgevallen, is mij niet gemeld, maar zoo veel is mij duidelijk geworden, dat aan beide zijden van den havenmond eene versterkte burgt gebouwd is, en daarin is volk gelegd, dat Friso uit de Saksenmarken trok. Witto heeft Siuchthirte bevrijd en tot zijne vrouw genomen. Wilhem, zoo heette haar vader, hij was opperste Olderman der Jutten, dat is opperste Grevetman of Graaf. Wilhem is kort daarna gestorven, en Witto is in zijne plaats gekozen.