Thet Oera Linda Bok

Alle afta Fryas held.

In êra tida niston tha Slâvona folkar nawet fon fryhêd. Lik oxa wrdon hja vnder et juk brocht. In irthas wand wrdon hja jâgath vmbe mêtal to delvane a^end ut-a herde bergum moston hja hûsa hâwa to forst a^end presterums hêm. Bi al hwat hja dêdon, thêr nas nawet to fâra hjara selva, men ella moste thjanja vmbe tha forsta a^end prestera jeta riker a^end weldiger to mâkjane hjara selva to sa^edene. Vnder thesse arbêd wrdon hja

[p. 183]

Alle echte Friesen heil!

In oude tijden wisten de Slavonische volken niet van vrijheid. Gelijk ossen werden zij onder het juk gebracht. Zij werden in de ingewanden der aarde gejaagd om metaal te delven, en uit de harde bergen moesten zij huizen houwen, tot woningen voor vorsten en priesters. Bij alles wat zij deden was niets voor hun zelven, maar alles moest dienen, om de vorsten en priesteren nog rijker en geweldiger te maken, om zich te verzadigen. Onder dezen arbeid werden zij

[p. 184]

grêv a^end stra^em êr hja jêrich wêron, a^end sturvon svnder n ochta afskên irtha tham overflodlik fvl jêf to bâta al hjara bern. Men vsa britna kêmon a^end vsa bânnalinga thrvch tha Twisklânda vr in hjara marka fâra a^end vsa stjurar kêmon in hjara hâvna. Fon hjam hêradon hja ka^elta vr êlika frydom a^end rjucht a^end overa êwa, hwêr bûta nimman omme ne mêi. Altham wrde vpsugon thrvch tha drova ma^enniska lik dâwa thrvch tha dorra fjelde. As hju fvl wêron bijonnon tha alderdrista ma^enniska to klippane mith hjara kêdne, alsa-t tha forsta wê dêde. Tha forste send stolte a^end wichandlik, thêrvmbe is thêr âk noch düged in hjara hirta, hja birêdon et sêmine ând javon awet fon hjara overflodalikhêd. Men tha la^efa skin frâna prestara ne machton tha^et navt ne lyda, emong hjara forsinde godum hêdon hja âk wrangwra^eda drochtne eskêpen. Pest kêm inovera lânda. Nw sêidon hja, tha drochtna send tornich overa overhêrichhêd thêra bosa. Tha wrdon tha alderdrista ma^enniska mith hjara kêdne wirgad. Irtha heth hjara blod dronken, mith tha^et blod fode hju früchda a^end nochta, a^end alle tham thêr of êton wrdon wis.

16 wâra 100 jêr lêden^(*) is Atland svnken, a^end to thêra tidum bêrade thêr awat hwêr vppa nimman rêkned nêde. In-t hirte fon Findas lând vppet berchta lêid en del, thêr is kêthen Kasamyr^(†), thet is sjeldsum. Thêr werth en bern ebern, sin ma^em wêre thju toghater enis kêning a^end sin tât wêre-n hâvedprester. Vmb skôm to vnkvma mosten hja hjara a^ejen blod vnkvma. Thêrvmbe wa^erth er bûta thêre stêde brocht bi a^erma ma^enniska. In twiska was-t im navt forhêlad ne wrden, thêr vmbe dêd er ella vmbe wisdom to gêtane a^end gârane. Sin forstân wêre sâ grât tha^et er ella forstânde hwat er sâ a^end hêrade. Tha^et folk skowde him mit êrbêdenese and tha prestera wr don ang vr sina frêga. Tha^e-r jêrich wrde gvnger nêi sinum

(*) 2193 - 1600 = 593 v. Chr.

(†) Kasamyr, Kashmir.

[p. 185]

grijs en stram eer zij oud waren en stierven zonder genot, ofschoon de aarde dat overvloedig veel geeft ter bate van al hare kinderen. Maar onze weggeloopenen en ballingen kwamen door Twiskland over in hunne marken trekken, en onze zeelieden kwamen in hunne havens. Van deze hoorden zij spreken over gelijke vrijheid en recht en over wetten, waar niemand buiten kan. Dit alles werd door de droeve menschen ingezogen als dauw door de dorre velden. Toen zij vol daar van waren, begonnen de stoutmoedigsten te klippen met hunne ketenen, zoodat het den vorsten wee deed. De vorsten zijn trotsch en krijgshaftig, daarom is er ook nog deugd in hunne harten, zij raadpleegden te zamen, en deelden iets mede van hunnen overvloed. Maar de laffe schijnvrome priesters konden dat niet dulden, onder hunne verdichte goden hadden zij ook booze wreede gedrochten geschapen. De pest kwam over het land, toen zeiden zij dat de goden toornig waren over de overheersching der boozen. Toen werden de stoutmoedigste menschen met hunne ketenen gewurgd De aarde heeft hun bloed gedronken, met dat bloed voedde zij vruchten en koorn en al die daarvan aten werden wijs.

Zestien honderd jaren geleden is Atland gezonken, en te dier tijde gebeurde er iets, waar niemand op gerekend had.

In het hart van Findasland op het gebergte ligt eene vlakte die geheeten is Kasamyr, dat is, zeldzaam. Aldaar werd een kind geboren, zijne moeder was de dochter eens konings en zijn vader was een opperpriester. Om de schaamte te ontkomen moesten zij hun eigen bloed verzaken. Daarom werd het buiten de stad gebracht bij arme menscben. Intusschen was den knaap (toen hij grooter werd) niets verheeld geworden; daarom deed hij alles om wijsheid te verzamelen en te vergaderen. Zijn verstand was zoo groot, dat hij alles begreep, wat hij zag en hoorde. Het volk beschouwde hem met eerbied, en de priesters werden beangst voor zijne vragen. Toen hij meerderjarig werd, ging hij naar zijne

[p. 186]

aldrum. Hja moston herda thinga hêra, vmb-im kwit to werthane javon hja him vrflod fon kestlika stênum; men hja ne thvradon him navt avbêr bikânnâ as hjara a^ejne blod. Mith drovenese in vrdelven overa falxe skôm sinra aldrum gvnger ommedwâla. Al forth fârande mête hi en Fryas stjurar thêr as slâv thjanade, fon tham lêrd-i vsa sêd a^end plêgum. Hi kâpade him fry, a^end to ther dâd send hja frjunda bilêwen. Alomme hwêr er forth hinne tâch, lêrd-i an tha ljuda tha^et hja nêne rika ner prestera tolêta moston, tha^et hja hjara selva hode moston a^ejen falxe skôm, ther allerwêikes kvad dvat an tha ljavde. Irtha sêid-er ska^enkath hjara jêva nêi mêta men hjara hûd klâwat, tha^et ma^en thêrin âch to delvane to êrane a^end to sêjane, sâ ma^en thêrof skêra wil. Thach sêid-er nimman hovat thit to dvande fori ennen ôthera hit ne sy, tha^et et bi mêne wille jef ut ljavade skêd. Hi lêrde tha^et nimman in hjara wand machte frota vmbe gold her silver ner kestlika stêna, hwêr nid an klywath a^end ljavde fon fljuchth. Vmbe jow manghêrta a^end wiva to sjarane, sêid-er, jêvath hjara rin strâma ênoch. Nimman sêid-er is weldich alle ma^enniska mêtrik a^end êlika luk to jân. Tha tha^et it alra ma^enniska plicht vmbe tha ma^enniska alsa mêtrik to ma^ekjane a^end sa fêlo nocht to jân, as to binâka is. Nêne witskip seid-er ne mêi ma^en minachtja, thach êlika dêla is tha grâteste witskip, thêr tid vs lêra mêi. Thêrvmbe tha^et hjv argenese fon irtha wêrath a^end ljavde feth.

Sin forme nôm wêre Jes-us^(*), thach tha prestera thêr-im sêralik ha^eton hêton him Fo tha^et is falx, tha^et folk hête him Kris-en tha^et is herder, a^end sin Fryaske frjund hêta him Bûda, vmbe that hi in sin hâvad en ska^et fon wisdom hêde a^end in sin hirt en ska^et fon ljavde.

To tha lersta most-er fluchta vr tha wrêka thêra prestera, men vral hwêr er kêm was sine lêre him fârut gvngen

(*) Jes-us, evenmin te verwarren met Jezus, als Krisen (Krishua) met Christus.

[p. 187]

ouders Zij moesten harde dingen hooren; om hem kwijt te worden, gaven zij hem een overvloed van edelgesteenten; maar zij durfden hem niet openlijk erkennen als hun eigen bloed. Met droefenis overstelpt over de valsche schaamte zijner ouders ging hij omdwalen. Al voort reizende ontmoette hij een Fryas zeevaarder, die als slaaf diende, van dezen leerde hij onze zeden en gewoonten. Hij kocht hem vrij, en tot den dood toe zijn zij vrienden gebleven. Alom waar hij voorts henen trok, leerde hij aan de menschen dat zij noch rijken noch priesters moesten toelaten; dat zij zich moesten hoeden tegen de valsche schaamte, die allerwegen kwaad doet aan de liefde. De aarde, zeide hij, schenkt bare gaven naarmate men hare huid krabt, dat men daarin behoort te delven, te ploegen en te zaaijen, zoo men daarvan maaijen wil. Doch, zeide hij, niemand behoeft iets te doen voor een ander, zoo het niet met gemeene wil of uit liefde geschiedt. Hij leerde dat niemand in hare ingewanden mocht wroeten om goud of zilver of edelgesteenten, waar nijd aan kleeft en liefde van vliedt. Om uwe meisjes en vrouwen te sieren, zeide hij, geeft haar de rivier water genoeg. Niemand, zeide hij, is machtig alle menschen tevens rijkdom en gelijk geluk te geven; doch het is aller menschen plicht om de menschen alzoo tevens rijk te maken en zooveel gegenoegen te geven als te bereiken is. Geene wetenschap, zeide hij, mag men minachten, doch rechtvaardigheid, is de grootste wetenschap, die de tijd ons leeren mag. Daarom, dat zij ergernis van de aarde weert, en de liefde voedt.

Zijn eerste naam was Jessos, doch de priesters, die hem zeer haatten, heetten hem Fo, dat is valsch, het volk heette hem Krishna, dat is herder, en zijn Friesche vriend noemde hem Buddha (buidel), omdat hij in zijn hoofd een schat van wijsheid had en in zijn hart een schat van liefde.

Ten laatste moest hij vluchten om de wraak der priesteren, maar overal waar hij kwam was zijne leer hem vooruitgegaan, en overal waar hij ging volgden hem zijne vijanden

[p. 188]

a^end vral hwêr-er gvng folgadon him sina lêtha lik sine skâde nêi. Thâ Jes-vs alsa twilif jêr om fâren hêde, sturv-er, men sina frjunda wâradon sine lêre a^end kêthon hwêr-et âron fvnde.

Hwat mênst nw tha^et tha prestera dêdon, tha^et mot ik jo melde, âk mot-i thêr sêralik acht vp jân, forth mot-i over hjara bidryv a^end renka wâka mith alle kra^eftum, thêr Wralda in jo lêid heth. Thahwila Jes-us lêre vr irtha for, gvngon tha falxe prestera nêi-t lând sinra berta sin dâd avbêra, hja sêidon tha^et hja fon sinum frjundum wêron, hja bêradon grâte rowa, torennande hjara klâthar to flardum a^end to skêrande hjara hola kâl. Inna hôla thêra berga gvngon hja hêma, thach thêrin hêdon hja hjara ska^et brocht, thêr binna mâkadon hja byldon a^efter Jes-us, thessa byldon jâvon hja antha vna^erg tha^enkanda ljuda, to longa lersta sêidon hja tha^et Jes-us en drochten wêre, tha^et-i tha^et selva an hjam bilêden hêde, a^end tha^et alle thêr an him a^end an sina lêra lâwa wilde, nêimels in sin kêningkrik kvme skolde, hwêr frü is a^end nochta send. Vrmites hja wiston tha^et Jes-us a^ejen tha rika to fjelda tâgen hêde, sâ kêthon hja allerwêikes, that a^ermode hâ a^end ênfald sâ thju düre wêre vmbe in sin rik to kvmane, tha^et thêra thêr hyr vp irtha tha^et mâste lêden hêde, nêimels tha mâsta nochta ha^eva skolde. Thahwila hja wiston tha^et Jes-us lêrad hêde tha^et ma^en sina tochta welda a^end bistjura moste, sâ lêrdon hja tha^et ma^en alle sina tochta dêja moste, a^end tha^et tha fvlkvminhêd thêra ma^enniska thêrin bistande tha^et-er êvin vnforstoren wrde sâ tha^et kalde stên. Vmbe tha^et folk nw wis to mâkjande tha^et hja alsa dêdon, alsa bêradon hja a^ermode overa strêta a^end vmb forth to biwisane tha^et hja al hjara tochta dâd hêde, nâmon hja nêne wiwa. Thach sahwêrsa en toghater en misstap hêde, sâ wa^erth hja that ring forjân, tha wrakka sêidon hja most ma^en helpa and vmbe sin a^ejn

[p. 189]

als zijne schaduw. Toen Jessos zoo twaalf jaren rondgereisd had, stierf hij, maar zijne vrienden bewaarden zijne leer en verkondigden die, waar zij ooren vond.

Wat meent gij nu dat de priesters deden? dat moet ik u melden; ook moet gij er zeer acht op geven, voorts moet gij waken voor hun bedrijf en ranken met alle krachten, die Wralda in u gelegd heeft. Terwijl de leer van Jessos over de aarde zich uitbreidde, gingen de valsche priesters naar het land zijner geboorte, om zijn dood bekend te maken; zij zeiden dat zij van zijne vrienden waren, zij veinsden eene groote droefheid door hunne kleederen in stukken te scheuren en hun hoofd kaal te scheeren. Zij gingen in de holen der bergen wonen, doch hierin hadden zij hunne schatten gebracht, daar binnen maakten zij beelden van Jessos. Deze beelden gaven ze aan de onergdenkende lieden; ten langen laatste zeiden zij dat Jessos een godheid was, dat hij zelf dit aan hun had beleden, en dat allen die aan hem en zijne leer gelooven wilden, hiernamaals in zijn koningrijk zouden komen, waar vreugde is en genietingen zijn. Vermits zij wisten dat Jessos tegen de rijken was te velde getrokken, verkondigden zij allerwegen, dat armoede lijden en eenvoudig zijn de deur was om in zijn rijk te komen, dat degene die op aarde het meeste geleden hadden, hier namaals de meeste vreugde hebben zouden. Ofschoon zij wisten, dat Jessos geleerd had, dat men zijne hartstochten overmeesteren en besturen moest, zoo leerden zij dat men alle zijne hartstochten dooden moest en dat de volkomenheid des menschen daarin bestond, dat hij even gevoelloos werd als de koude steen. Ten einde nu het volk wijs te maken, dat zij zelve zoo deden, veinsden zij armoede op straat, en om voorts te bewijzen, dat zij al hunne zinnelijke lusten gedood hadden, namen zij geene vrouwen. Doch zoo ergens eene jonge dochter een misstap gedaan had, werd haar dat spoedig vergeven; de zwakken, zeiden zij, moest men helpen, en om zijne eigene

[p. 190]

sêle to bihaldane most ma^en fül anda cherke jân. Thus todvande hêde hja wiv a^end bern svnder hûshalden a^end wrdon hja rik svnder werka, men that folk wa^erth fül a^ermer a^end mâr êla^endich as â to fâra. Thas lêre hwêrbi tha prestera nên ôre witskip hova as drochtlik rêda, frâna skin a^end vnrjuchta plêga, brêd hiri selva ut fon-t âsta to-t westa a^end skil âk vr vsa landa kvma.

Men astha prestera skilun wâna, tha^et hja allet ljucht fon Frya a^end fon Jes-us lêre vtdâvath ha^eva, sâ skilum thêr in alle vvrda ma^enniska vpstonda, tham wêrhêd in stilnise among ekkorum wârath a^end to fâra tha prestera forborgen ha^eve. Thissa skilun wêsa ut forsta blod, fon presterum blod, fon Slâvonum blod, a^end fon Fryas blod. Tham skilun hjara foddikum a^end tha^et ljucht bûta bringa, sâ tha^et allera ma^ennalik wêrhêd mêi sjan; hja skilun wê hropa overa dêda thêra prestera a^end forsta. Tha forsta thêr wêrhêd minna a^end rjucht tham skilun fon tha prestera wika, blod skil strâma, men thêrut skil-et folk nye kra^efta gâra. Findas folk skil sina findingrikhêd to mêna nitha wenda, tha^et Lydas folk sina kra^efta a^end wi vsa wisdom. Tha skilun tha falxa prestera wêi fâgath wertha fon irtha. Wralda his gâst skil alomme a^end allerwêikes êrath a^end bihropa wertha. Tha êwa thêr Wralda bi-t anfang in vs mod lêide, skilun allêna hêrad wertha, thêr ne skilun nêne ôra mâstera, noch forsta, ner bâsa navt nêsa, as thêra thêr bi mêna wille kêren send. Tha^en skil Frya juwgja a^end Irtha skil hira jêva allêna ska^enka an tha werkande ma^ennisk. Altham skil anfanga fjuwer thusand jêr nêi Atland svnken is a^end thusand jêr lêter skil thêr longer nên prester ner tvang vp irtha sa.

Dela tonômath Hellênja, wâk!

[p. 191]

ziel te behouden, moest men veel aan de kerk geven. Dusdoende hadden zij vrouw en kinderen zonder huishouding, en werden zij rijk zonder werken; maar het volk werd veel armer en meer ellendig als ooit te voren. Deze leer, waarbij de priesters geen andere wetenschap noodig hebben, als bedriegelijk te redeneren, een vrome schijn en ongerechtigheden, breidde zich zelve van 't oosten naar het westen, en zal ook over ons land komen.

Maar als de priesters zullen wanen, dat zij al het licht van Frya en van Jessos leer uitgedoofd hebben, dan zullen er in alle oorden menschen opstaan, die de waarheid in stilte onder elkander bewaard en voor de priesters verborgen hebben. Deze zullen wezen uit vorstelijk bloed, van priesterlijk bloed, van Slavonisch bloed en van Fryas bloed. Deze zullen hunne fakkels en het licht buiten brengen, zoodat alle man de waarheid moge zien; zij zullen wee roepen over de daden der priesters en vorsten. De vorsten, die de waarheid liefhebben en het recht, die zullen van de priesters afwijken; het bloed zal stroomen, maar daaruit zal het volk nieuwe krachten vergaderen. Findas volk zal zijne vindingrijkheid ten gemeenen nutte aanwenden, en Lydas volk zijne krachten, en wij onze wijsheid. Dan zullen de valsche priesters weggevaagd worden van de aarde; Wraldas geest zal alom en allerwege geëerd en aangeroepen worden; de wetten die Wralda bij den aanvang in ons gemoed legde, zullen alleen gehoord worden; daar zullen geene andere meesters, noch vorsten, noch bazen wezen, als die welke bij algemeene wil gekozen zijn; dan zal Frya juichen, en de Irhta zal hare gaven alleen schenken aan den werkenden mensch. Dit alles zal aanvangen vierduizend jaren nadat Atland verzonken is, en duizend jaren later zal er langer geen priester noch dwang op aarde zijn.

Dela toegenaamd Hellenia, waak!

[p. 192]

Sâ lûda Frânas ûtroste wille. Alle welle Fryas held. An tha nôme Wraldas, fon Frya, a^end thêre fryhêd grête ik jo, a^end bidde jo, sahwersa ik falla machte êr ik en folgster nômath hêde, sâ bifêl ik jo Tüntja thêr Burchfâm is to thêre burch Mêdêasblik, til hjud dêgum is hja tha besta.

Thet heth Gôsa nêi lêten. Alle ma^enniska held. Ik na^ev nêne êremoder binomad thrvchdam ik nêne niste, a^end et is jo bêter nêne Moder to ha^evande as êne hwêr vp-i jo navt forlêta ne mêi. Arge tid is forbi fâren, men thêr kvmt en ôthere. Irtha heth hja navt ne ba^erad a^end Wralda heth hja navt ne skêren. Hju kvmt ut et âsta ut-a bosma thêra prestera wêi. Sâ fêlo lêd skil hju broda, tha^et Irtha-t blod algâdvr navt drinka ne ka^en fon hira vrslêjana bernum. Thjustrenesse skil hju in overne gâst thêra ma^enniska sprêda, lik tongar-is wolka oviret svnneljucht. Alom a^end allerwêikes skil lest a^end drochten bidryf with fryhêd kâmpa a^end rjucht. Rjucht a^end fryhêd skilun swika a^end wi mith tham. Men thesse winst skil hjara vrlias wrochta. Fon thrju worda skilun vsa a^efterkvmande an hjara ljuda a^end slâvona tha bithjutnesse lêra. Hja send mêna ljavde, fryhêd a^end rjucht. Tha^et forma skilun hja glora, a^efternêi with thjustrenesse ka^empa al ont et hel a^end kla^er in hjawlikes hirt a^end holle wa^erth. Tha^en skil tvang fon irtha fâgad wertha, lik tongarswolka thrvch stornewind, a^end alle drochten bidryv ne skil thêr a^ejen nawet navt ne formüga. Gôsa.

[p. 193]

Zoo luidde Franas uiterste wil. Alle edele Friesen, heil! In den naam van Wralda, van Frya en der vrijheid groet ik u, en bid u zoo ik sterven mocht, eer ik eene opvolgster benoemd heb, dan beveel ik u Teuntja aan, die Burgtmaagd is op de burgt Medeasblik, tot op heden is zij de beste.

Dit heeft Gôsa nagelaten. Alle menschen heil. Ik heb geene Eeremoeder benoemd, omdat ik geene wist, en omdat het u beter is geene Moeder te hebben, dan eene waarop gij u niet verlaten kunt. Een booze tijd is voorbijgegaan, maar daar komt nog een andere. Irtha heeft hem niet gebaard, en Wralda heeft hem niet beschoren. Hij komt uit het oosten, uit den boezem der priesteren weg. Zoo veel leed zal hij broeden, dat Irtha het bloed niet zal kunnen drinken van hare verslagene kinderen. Duisternis zal hij over den geest der menschen spreiden, gelijk onweerswolken over het zonnelicht. Alom en allerwege zullen list en bedrog met vrijheid en recht kampen. Vrijheid en recht zullen bezwijken en wij met haar. Maar deze winst zal haar verlies uitwerken. Van drie woorden zullen onze nakomelingen aan hunne lieden en slaven de beteekenis leeren. Zij zijn algemeene liefde, vrijheid en recht. In het eerst zullen zij schitteren, daarna met duisternis kampen, totdat het helder en klaar wordt in ieders hart en hoofd. Dan zal de dwang van de aarde geveegd worden, gelijk de donderwolken door den stormwind, en alle bedrog zal niets meer daar tegen vermogen. Gôsa.