Thet Oera Linda Bok

Nw wil ik skriwa ho tha gêrtmanna and fêlo Hêlênja folgar tobek kêmon.

Twa jêr nêi tha^et Gosa Moder wrde^(*), kêm er en flâte to thet Flymara in fala. Thet folk hropte ho.n.sêen. Hja foron til Stavere, thêr hropton hja jeta rêis. Tha fôna wêron an top a^end thes nachtes skâton hja barnpila^(†) anda loft. Thâ dêirêd wêre rojadon svme mith en snâke to thêre hava in. Hja hropton wither ho.n. sêen. Thâ hja landa hipte-n jong kerdel wal vp. In sina handa hêdi-n skild, thêrvp was bra^ed a^end salt lêid. Afterdam kêm en grêva, hi sêide wi kvmath fona

(*) 303 v. Chr.

(†) Barnpila. De falarica by Livius XXI. 8.

[p. 163]

Nu wil ik schrijven hoe de geertmannen en vele volgelingen van Helenia terug kwamen.

Twee jaren nadat Gosa moeder werd, kwam er eene vloot het Flymeer in vallen. Het volk riep ho.n.sêen. (welk een zegen!) Zij voeren naar Staveren, daar riepen zij nog eenmaal. De banieren waren in top en des nachts schoten zij brandpijlen in de lucht. Toen het dageraad was, roeiden sommige met eene snik de haven in, zij riepen weder hoezee. Toen zij landden, wipte een jong kerel op den wal. In zijne handen had hij een schild, daarop was brood en zout gelegd. Na hem kwam een grijze; hij zeide wij komen van

[p. 164]

fere Krêkalandum wêi, vmb vsa sêd to warjande, nw winstath wi i skolde alsa mild wêsa vs alsa fül lând to jêvane tha^et wi thêrvp müge hêma. Hi telade-n êle skêdnese thêr ik a^efter bêtre skryva wil. Tha grêva niston navt hwat to dvande, hja sandon bodon allerwêikes, âk to my. Ik gvng to a^end sêide: nw wi-n Moder ha^eve agon wi hjra rêd to frêjande. Ik selva gvng mitha. Thju Moder, thêr ella wiste, sêide, lêt hja kvme, sâ mügon hja vs lând helpa bihalda: men lêt hjam navt vp êne stêd ne bilyva, til thju hja navt waldich ne wrde ovir vs. Wi dêdon as hju sêid hêde. That wêre êl nêi hjra hêi. Fryso reste mith sinâ ljudum to Stavere, that hja wither to êne sêstêde mâkade, sa god hja machte. Wichhirte gvng mith sinum ljudum astward nêi there Êmude. Svme thêra Johnjar, thêr mênde tha^et hja font Alderga folk sproten wêre, gvngen thêr hinne. En lyth dêl thêr wânde tha^et hjara êthla fon tha sjugon êlanda wei kêmon, gvngon hinne a^end setton hjara selva binna tha hringdik fon thêre burch Walhallagâra del. Ljudgêrt thene skolte bi nachte fon Wichhirte wa^erth min a^ethe a^efternêi min frjund. Fon ut sin dêibok ha^ev ik thju skêdnese thêr hir a^efter skil folgja.

Nei tha^et wi 12 mel 100 a^end twia 12 jêr bi tha fif wêtrum sêten hêde, thahwila vsa sêka^empar alle sêa bifàren hêde thêr to findane, kêm Alexandre^(*) tham kêning mith en weldich hêr fon boppa allingen thêr strâm vsa thorpa bifâra. Nimman ne ma^echt im wither worda. Thach wi stjurar thêr by tha sê sâton, wi skêpt vs mith al vsa tilbêre hava in a^end brûda hinna. Tha Alexandre fornom tha^et im sâ ne grâte flâte vntfâra was, wa^erth er wodinlik, to swêrande hi skolde alle thorpa an logha offerja jef wi navt to bek kvma nilde. Wichhirte lêide siak to bedde. Thâ Alexandre tha^et fornom heth er wacht alont er bêter wêre. Afternêi kêm er to him sêr kindlyk snakkande, thach hi thrjvchde lik

(*) Alexander aan den Indus 327 v. Chr. 327 † 1224 = 1551 v. Chr.

[p. 165]

de verre Krekalanden weg, om onze zeden te bewaren. Nu wenschten wij, dat gij zoo vriendelijk zoudt wezen, om ons zoo veel land te geven, dat wij daarop mogen wonen. Hij vertelde eene heele geschiedenis, die ik hierna beter beschrijven wil. De grijzen wisten niet wat te doen, zij zonden boden allerwege, ook tot mij. Ik ging heen en zeide: nu wij eene Moeder hebben, behooren wij haar raad te vragen. Ik zelf ging mede. De Moeder, die alles reeds wist, zeide: laat hen komen, zoo mogen zij ons land helpen behouden: maar laat hen niet op ééne plek blijven, opdat zij niet machtig worden over ons. Wij deden gelijk zij gezegd had. Dat was heel naar hun zin. Fryso bleef met zijne lieden te Staveren dat zij weder tot eene zeestad maakten, zoo goed zij konden. Wichhirte ging met zijne lieden oostwaarts naar de Emude. Sommige der Joniers, die meenden dat zij van het Alderga volk gesproten waren, gingen daarheen. Een klein deel, die waanden, dat hunne voorvaderen van de Zeven eilanden weg kwamen, gingen heen en zetten zich neder binnen den ringdijk van de burgt Walhallagara. Liudgert de schout bij nacht van Wichhirte werd mijn makker en naderhand mijn vriend. Uit zijn dagboek heb ik de geschiedenis die hier achter zal volgen.

Nadat wij 12 maal 100 en tweemaal 12 jaren bij de Vijf wateren gezeten waren, terwijl onze zeestrijders alle zeeën bevoeren, die er te vinden waren, kwam Alexander de koning met een geweldig heir van boven langs den stroom naar onze dorpen varen. Niemand kon hem wederstaan. Doch wij zeelieden, die bij de zee woonden, wij scheepten ons met al onze have in en vertrokken. Toen Alexander vernam dat zulk eene groote vloot hem ontvaren was, werd hij als woedend, zweerende dat hij alle dorpen aan de vlam zoude offeren, zoo wij niet wilden terug komen. Wichhirte lag ziek te bed. Toen Alexander dat vernam, heeft hij gewacht, tot dat hij beter was. Daarna kwam hij tot hem, zeer minzaam sprekende; doch hij bedroog gelijk

[p. 166]

hi êr dên hêde. Wichhirte andere thêr a^efter, o aldergrâteste thêra kêningar. Wi stjurar kvmath allerwêikes, wi hâven fon jow grâte dêdun hêred. Thêrvmbe send wi fvl êrbidenese to fara jowa wêpne, tha jet mar vr thina witskip. Men wi ôthera wy send frybern Fryas bern. Wy ne mügon nêne slâfona navt ne wrde. Jef ik wilde, tha ôra skolde rêder sterva willa, hwand alsa ist thrvch vsa êwa bifôlen. Alexandre sêide: ik wil thin lând navt ne mâkja to min bût, ner thin folk to mina slâfona. Ik wil blât tha^et ste my thjanja skolste vmb lân. Thêrvr wil ik swêra by vs bêdar godum, tha^et nimman vr my wrogja skil. Tha Alexandre a^efternei bra^ed a^end salt mith im dêlade, heth Wichhirte that wiste dêl kâsen. Hi lêt tha skêpa hala thrvch sin svne. Tha thi alle tobek wêron, heth Alexandre thi alle hêred. Thêr mitha wilde hi sin folk nêi tha helge Gônga fâra, thêr hi to land navt hêde müge nâka. Nw gvng er to a^end kâs altham ut sin folk a^end ut sina salt-atha thêr wenath wêron vvr-ne sê to fârane. Wichhirte was wither siak wrden, thêrvmbe gvng ik allêna mitha a^end Nearchus fon thes keningis wêga. Thi tocht hlip svnder fardêl to-n-ende, uthâvede tha Johnjar immerthe an vnmin wêron with tha Phonisjar, alsa Nêarchus thêr selva nên bâs ovir bilywe ne kv. Intwiska hêde tham kêning navt stile nêst. Hi hêde sina salt-atha bâma kapja lêta a^end to planka mâkja. Thrvch help vsar timberljud hêder thêr of skêpa mâkad. Nw wilder selva sêkêning wertha, a^end mith êl sin hêr thju Gonga vpfâra. Thach tha salt-atha thêr fon thet bergland kêmon, wêron ang to fara sê. As hja hêradon tha^et hja mith moste, stakon hja tha timberhlotha ane brônd. Thêr thrvch wrde vs êle thorp anda aska lêid. Thet forma wânde wy tha^et Alexandre tha^et bifalen hêde a^end jahw êder stand rêd vmb sê to kjasane. Men Alexander wêre wodin, hi wilde tha salt-atha thrvch sin ajn folk ombrensa lêta. Men Nêar-

[p. 167]

hij vroeger gedaan had. Wichhirte antwoordde: o allergrootste der koningen. Wij zeelieden komen allerwege, wij hebben van uwe groote daden gehoord. Daarom zijn wij vol eerbied jegens uwe wapenen, maar nog meer voor uwe wetenschap. Maar wij anderen, wij zijn vrijgeboren Fryas kinderen, wij mogen uwe slaven niet worden. En al wilde ik het, de anderen zouden liever willen sterven, want zoo is het door onze wetten bevolen. Alexander zeide: ik wil uw land niet maken tot mijne buit, noch uw volk tot mijne slaven. Ik wil alleen dat gij mij zult dienen voor loon. Daarop wil ik zweeren bij ons beider goden, dat niemand over mij ontevreden zal zijn. Toen Alexander naderhand brood en zout met hem deelde, heeft Wichhirte het wijste deel gekozen. Hij liet de schepen halen door zijn zoon. Toen zij alle terug waren, heeft Alexander die alle gehuurd. Daarmede wilde hij zijn volk naar den heiligen Ganges voeren, dien hij te land niet had kunnen genaken. Nu ging hij toe en koos al degene uit zijn volk en zijne soldaten, die gewoon waren over zee te varen. Wichhirte was weder ziek geworden, daarom ging ik alleen mede en Nearchus van des konings wege. De tocht liep zonder voordeel ten einde, uithoofde de Joniers altijd in onmin waren tegen de Pheniciers, zoodat Nearchus zelf er geen meester over blijven kon. Intusschen had de koning niet stil gezeten. Hij had zijne soldaten boomen laten kappen en tot planken maken. Met hulp van onze timmerlieden had hij daar schepen van gemaakt. Nu wilde hij zelf zeekoning worden, en met zijn geheele heir den Ganges opvaren. Doch de soldaten die uit het bergland kwamen, waren bang voor de zee. Toen zij hoorden, dat zij moesten, staken zij de timmerschuren in den brand. Daardoor werd ons geheele dorp in asch gelegd. In het eerst waanden wij dat Alexander het bevolen had, en ieder stond gereed om zee te kiezen. Maar Alexander was woedend; hij wilde de soldaten door zijn eigen volk laten ombrengen. Maar Near-

[p. 168]

chus tham navt allêna sin êroste forst men ak sin frjund wêre, rêde him owers to dvande. Nw bêrad er as wen der lavade thet vnluk et dên hêde. Tha hi ne thvrade sin tocht navt vrfata. Nw wild er to bek kêra, thach êr hi tha^et dêde, lêt hi thet forma bisêka hwa-r skeldich wêron. Dry-r tha^et wiste lêt er altham svnder wêpne bilywa, vmb en ny thorp to mâkjande. Fon sin ajn folk lêt er wepned vmbe tha ôra to ta^emma, a^end vmbe êne burch to bvwande. Wy moston wiv a^end bern mith nimma. Kêmon wi anda muda thêre Êuphrat, sa machton wi thêr en stêd kiasa jeftha omkêra, vs lân skold vs êvin blyd to dêlath wrde. An tha nya skêpa, thêr tha brônd vntkvma wêron, let-er Johniar a^end Krêkalandar gâ. Hi selva gvng mith sin ôra folk allingen thêre kâd thrvch tha dorra wostêna, tha^et is thrvch et land tha^et Irtha vphêid hêde uta sê, tha hju thju strête after vsa êthela vphêide as hja inna Râde sê kêmon.

Tha wy to ny Gêrtmanja kêmon (ny Gêrtmanja is en hâva thêr wi selva makad hede, vmbe thêr to wêterja) mêton wi Alexandre mith sin hêr. Nêarchus gvng wal vp a^end bêide thrja dêga. Tha gvng et wither forth. Tha wi bi thêre Êuphrat kêmon, gvng Nêarchus mith sina salt-atha a^end fêlo fon sin folk wal vp. Tha hi kêm hring wither. Hi sêide, thi kêning lêt jow bidda, i skille jet en lithge tocht to sinra wille dvan, alont et ende fona Râde sê. Thêrnêi skil jawehder sâ fül gold krêja as er bêra mêi. Tha wi thêr kêmon, lêt er vs wysa hwêr thju strête êr wêst hêde. Thêr nêi wylader ên a^end thritich dêga, alan ut sjande vvra wostêne.

Tho tha lesta kêm er en hloth ma^enniska mith forande twa hondred êlephanta thvsend kêmlun tolêden mith woden balkum, râpum a^end allerlêja ark vmbe vsa flâte nêi tha Middelsê to tyande. Tha^et bisâwd-vs, a^end likt

[p. 169]

chus, die niet alleen zijn eerste vorst, maar ook zijn vriend was, raadde hem anders te doen. Nu hield hij zich als of hij geloofde, dat het bij ongeluk geschied was. Doch hij durfde zijn tocht niet hervatten. Nu wilde hij terugkeeren; doch eer hij dat deed, liet hij eerst onderzoeken wie er schuldig waren. Zoodra hij dat wist, liet hij die allen zonder wapenen blijven, om een nieuw dorp te maken. Van zijn eigen volk liet hij gewapenden, om de anderen te temmen en om eene burgt te bouwen. Wij moesten vrouwen en kinderen mede nemen. Als wij aan den mond van den Euphraat kwamen, dan mochten wij daar eene plaats kiezen, of terug keeren, ons loon zoude ons even gaarne toegedeeld worden. Op de nieuwe schepen, die den brand ontkomen waren, liet hij Joniers en Krekalanders gaan. Hij zelf ging met zijn ander volk langs de kust door de dorre woestijn, dat is door het land, dat Irtha opgeheven had, uit de zee, toen zij de straat achter onze voorvaderen had opgehoogd, zoodra zij in de roode zee kwamen.

Toen wij te Nieuw Geertmania kwamen (Nieuw Geertmania is eene haven, die wij zelve gemaakt hadden om daar water in te nemen), ontmoetten wij Alexander met zijn leger. Nearchus ging aan wal en vertoefde drie dagen. Toen ging het weder verder. Toen wij bij den Euphraat kwamen, ging Nearchus met de soldaten en vele van zijn volk den wal op. Doch hij kwam spoedig weder. Hij zeide, de koning laat u verzoeken, gij zoudt nog eene kleine tocht om zijnentwil doen, tot aan het einde van de Roode zee. Daarna zal ieder zooveel goud krijgen, als hij tillen kan. Toen wij daar kwamen, liet hij ons aanwijzen, waar de straat vroeger geweest was. Daarna vertoefde hij eenendertig dagen steeds uitziende naar de woestijn. Ten laatste kwam er een troep menschen, medevoerende 200 olifanten, 1000 kameelen, met houten balken, roopen (touwen) en allerlei gereedschap om onze vloot naar de Middellandsche zee te slepen. Dat verbaasde ons, en leek

[p. 170]

vs bal to, men Nêarchus teld vs, sin kêning wilde tha ôthera kêninggar tâna that i weldiger wêre, sâ tha kêninggar fon Thyris êr wêsen hêde. Wi skoldon men mith helpa, sêkur skolde vs tha^et nên skâda navt dva. Wi moston wel swika, a^end Nearchus wiste ella sâ pront to birjuchte tha^et wi inna Middelsê lêide êr thrja mônatha forby wêron. Tha Alexandre fornom ho-t mith sinra onwerp ofkvmen was, wa^erth er sa vrmêten tha^et er tha drage strête utdiapa wilde Irtha to-n spot. Men Wr.alda lêt sine sêle lâs, thêrvmbe vrdronk er inna win a^end in sina ovirmodichhêd, êr tha^et er bijinna kvste. After sin dâd wrde thet rik dêlad thrvch sina forsta. Hja skolde alrek en dêl to fara sina svnum wârja, thach hja wêron vnmênis. Elk wilde sin dêl bihalda a^end selva formâra. Tha kêm orloch a^end wi ne kvste navt omme kêra. Nêarchus wilde nw, wi skolde vs del setta an Phonisi his kâd, men tha^et nilde nimman navt ne dva. Wi sêide, rêder willath wi wâga nêi Fryasland to gâna. Tha brocht-er vs nei thêre nya hâva fon Athenia, hwêr alle a^efte Fryas bern formels hin têin wêron. Forth gvngon wi salt-âtha liftochta a^end wêpne fâra. Among tha fêlo forsta hêde Nêarchus en frjund mith nôme Antigonus. Thisse strêdon bêde vmb ên dol, sâ hja sêidon as follistar to fâra-t kêninglike slachte a^end forth vmbe alle Krêkalanda hjara alda frydom wither to jêvane. Antigonus hêde among fêlo ôtherum ênnen svn, thi hête Demêtrius, a^efter tonômad thene stêda winner. Thisse gvng ênis vpper stêde Salâmis of. Nêi tha^et er thêr en stût mêi strêden hêde most er mith thêre flâte strida fon Ptholemeus. Ptholemêus, alsa hête thene forst thêr welda ovir Êgiptaland. Dêmêtrius wn thêre kêse, tha navt thrvch sina saltâtha, men thrvch dam wy him helpen hêde. Thit hêde wi dên thrvch athskip to fâra Nêarchus, hwand wi him far basterd blod bika^ende thrvch sin friska hûd a^end blâwa âgon mith

[p. 171]

ons raar toe; maar Nearchus verhaalde ons, dat zijn koning aan de andere koningen toonen wilde, dat hij machtiger was, als de koningen van Tyrus vroeger geweest waren. Wij zouden maar medehelpen, dat zoude ons voorzeker geen schade doen. Wij moesten wel zwichten, en Nearchus wist alles zoo juist te regelen, dat wij in de Middellandsche zee lagen, eer drie maanden verloopen waren. Toen Alexander vernam hoe het met zijn ontwerp afgeloopen was, werd hij zoo vermetel, dat hij de drooge straat wilde uitdiepen, Irtha ten spot. Maar Wralda liet zijne ziel los, daarom verdronk hij in den wijn en in zijn overmoed, eer hij daarmede beginnen konde. Na zijn dood, werd het rijk gedeeld door zijne vorsten. Zij zouden elk een deel voor zijne zonen bewaren, doch het was hun geen meenen. Elk wilde zijn deel behouden en zelfs vermeerderen. Toen kwam er oorlog en wij konden niet terug keeren. Nearchus wilde nu, dat wij ons zouden nederzetten aan de kust van Phenicie, maar dat wilde niemand doen. Wij zeiden het liever te willen wagen om naar Fryasland te gaan. Toen bracht hij ons naar de nieuwe haven van Athene, waar alle echte Fryaskinderen voormaals heen getogen waren. Voorts gingen wij soldaten, leeftocht en wapenen voeren. Onder de vele vorsten had Nearchus een vriend met name Antigonus. Deze streden beide om één doel, gelijk zij zeiden, als helpers, voor het koninklijk geslacht, en voorts om alle Grieksche landen hunne oude vrijheid terug te geven. Antigonus had onder vele anderen een zoon, die heette Demetrius, later bijgenaamd de stedewinner. Deze ging eens op de stad Salamis af; nadat hij daar een geheele poos mede gestreden had, moest hij strijden met de vloot van Ptolemeus. Ptolemeus zoo heette de vorst, die heerschte over Egyptenland. Demetrius won den strijd, doch niet door zijne soldaten, maar door dat wij hem geholpen hadden. Dit hadden wij gedaan uit vriendschap voor Nearchus, want wij kenden hem voor een basterd bloed, door zijne blanke huid met blauwe oogen en

[p. 172]

wit hêr. After nêi gvng Dêmêtrius lâs vp Hrodus^(*) thêr hinne brochton wi sina salt-âtha ând liftochta wr. Thâ wi tha leste rêis to Hrodus kêmon, was orloch vrtyan. Dêmêtrius was nêi Athenia fâren. Tha vs kêning tha^et vnderstande, lêd-er vs tobek. Tha wi anda hâve kêmon, wêre êl et thorp in row bidobben. Friso thêr kêning wêr ovir-a flâte, hêde en svn a^end en toghater tûs, sâ bjustre fres, as jef hja pâs ut Fryasland wêi kvmen wêren, a^end sâ wonderskên as nimman mocht hügja. Thjv hrop thêrvr gvng vvr alle Krêkalanda a^end kêm in tha âra fon Dêmêtrius. Dêmêtrius wêre vvl a^end vnsêdlik, a^end hi thogte tha^et-im ella fry stvnde. Hi lêt thju toghater avbêr skâkja. Thju moder ne thvrade hjra joi^(†) navt wachtja, joi nomath tha stjurar wiva hira mâna, tha^et is blideskip, ak segsath hja swêthirte. Tha stjurar hêton hjra wiva trâst, a^end fro jefta frow tha^et is frü âk frolik, tha^et is êlik an frü. Thrvchdam hju hjra man navt wachtja thurade, gvng hju mith hjra svne nêi Dêmêtrius a^end bad, hi skolde hja hjra toghater wither jêva. Men as Dêmêtrius hira svn sa, lêt-er tham nêi sinra hove fora, a^end dêde alên mith him, as-er mith tham his suster dên hêde. Anda moder sand hi en buda gold, thach hju stirt-et in sê. As hju thûs kêm, warth hju wansinnich, allerwêikes run hju vvra strête: na^est min kindar navt sjan, o wach, lêt mi to jow skul sêka, wand min joi wil mi dêja for tha-k sina kindar wêi brocht ha^ev. Tha Dêmêtrius fornom, tha^et Friso to honk wêre, sand-i en bodja to him segsande, tha^et hi sina bern to him nomen hêde wmbe ra to fora to-n hâge stât vmbe to lânja him to fâra sina thjanesta. Men Friso thêr stolte a^end herdfochtich wêre, sand en bodja mith en brêve nêi sinum bern tha, thêrin mânde hi hjam, hja skolde Dêmêtrius to willa wêsa, vrmithis tham hjara luk jêrde. Thach thene bodja hêde jeta-n ora brêve mith fenin, thêrmêi bifâl-er hja skolde tha^et innimma, hwand

(*) 305 voor Chr.

(†) Joi en trâst. Te Scheveningen hoort men nog: joei en troos. Joi, Fransch joye.

[p. 173]

wit haar. Naderhand ging Demetrius los op Rhodus, daarheen brachten wij zijne soldaten in leeftocht over. Toen wij de laatste reis te Rhodus kwamen, was de oorlog voorbijgegaan. Demetrius was naar Athene gevaren. Toen wij in de haven kwamen, was het geheele dorp in rouw gedompeld. Friso, die koning was over de vloot, had een zoon en eene dochter thuis, zoo bijster frisch alsof zij pas uit Fryasland gekomen waren, en zoo wonderschoon als niemand heugen mocht. De roep daarvan ging over alle Krekalanden en kwam in de ooren van Demetrius. Demetrius was vuil en onzedelijk, en hij dacht dat hem alles vrij stond. Hij liet de dochter openlijk schaken. De moeder durfde haar joi niet wachten, joi noemen de schippers vrouwen hare mannen, dat is blijdschap, ook zeggen zij zoethart. De schippers noemen hunne wijven troost en fro of frow, dat is vreugde, en frolik dat is aan vreugde gelijk. Omdat zij haren man niet durfde opwachten, ging zij met haren zoon naar Demetrius, en smeekte, dat hij haar hare dochter weer zoude geven. Maar als Demetrius haren zoon zag, liet hij hem naar zijn hof voeren, en deed met hem eveneens, als hij met zijne zuster gedaan had. Aan de moeder zond hij een zak vol goud, doch zij smeet het in zee. Toen zij thuis kwam werd zij waanzinnig, allerwege liep zij over straat: (roepende) hebt gij mijne kinderen niet gezien, o wee! laat mij bij u eene schuilplaats zoeken, want mijn man wil mij dooden, omdat ik zijne kinderen verloren heb. Toen Demetrius vernam, dat Friso weer thuis was, zond hij een bode tot hem zeggende, dat hij zijne kinderen tot zich genomen had om hen te voeren tot eene hoogen staat, en om hem te beloonen voor zijne diensten. Maar Friso, die trotsch en hartstochtig was, zond een bode met een brief naar zijne kinderen, daarin vermaande hij hen zij zouden Demetrius te wille zijn, vermits deze hun geluk begeerde. Doch de bode had nog een anderen brief, met vergif, daarbij beval hij hen dit in te nemen; want,

[p. 174]

sêid-er-vnwillinglik is thin lif bivvllad, tha^et ne skil jow navt to rêkned ni wrde, thach sâhwersa jow jowe sêle bivvlath sa ne skil jow nimmerthe to Walhâlla ne kvma, jow sêle skil tha^en ovir irtha ommewâra, svnder a^e thet ljucht sja to mugande, lik tha flâramusa a^end nachtula skilstv alra dystik in thina hola skula, thes nachtis utkvma, then vp vsa gra^eva grâja a^end hûla, thah wila Frya hjra haved fon jow ofwenda mot. Tha bern dêde lik-ra bifâlen warth. Dêmêtrius lêt ra likka in sê werpa a^end to tha ma^enniska wrde sêid, tha^et hja fljucht wêron. Nw wilde Friso mith alleman nêi Fryasland fâra, thêr-i êr wêst hêde, men tha mêst nilde tha^et navt ne dva. Nw gvng Friso to a^end skât thet thorp mith-a kêninglika fârrêdskûrum anda brônd. Hjud ne kv ni thvrade ninman ne bilywa, a^end alle wêron blyde, that hja bûta wêre, bihalva wif a^end bern hêdon wi ella abefta lêten, thach wi wêron to lêden mith liftochtum a^end orlochtuch.

Friso nêde nach nên fretho. Tha wi by tha alda hâve kêmon gvnger mith sina drista ljudum to a^end skât vnwarlinga tha brônd inna skêpa, thêr-i mith sina pilum bigâna kv. After sex dêgum sâgon wi tha orlochflâte fon Dêmêtrius vp vs to kvma. Friso bifâl vs, wi moston tha lithste skêpa a^efterhâde in êne brêde line, tha stora mith wif a^end bern fârut. Forth bâd er wi skoldon tha krânboga fon for nimma a^end anda a^eftestêwen fa^estigja, hwand sêid er, wi achon al ffjuchtande to fjuchtane. Nimman ne mêi him formêta vmb en enkeldera fyand to forfolgjande, alsa sêid-er is min bislut. Tha hwila wi thêrmitha al dvande wêron, kêm wind vs vppa kop, to thêra la^efa a^end thêra wiva skrik, thrvchdam wi nêne slâvona navt nêde as thêra thêr vs bi ajn willa folgan wêre. Wi ne machton hja thus navt thruch roja ni vntkvma. Men Wralda wiste wel, hwêrvmb-er

[p. 175]

zeide hij, tegen uwen wil is uw ligchaam verontreinigd, dat zal u niet toegerekend worden, doch indien gij uwe ziel verontreinigt, zult gij nimmer in Walhalla komen; uwe zielen zullen dan over de aarde omwaren, zonder het licht te mogen zien; gelijk de vleermuizen en nachtuilen zult gij steeds bij dag in uwe holen schuilen en des nachts uitkomen, en dan op onze graven schreijen en huilen, dewijl Frya haar hoofd van u moet afwenden. De kinderen deden gelijk hun vader hun bevolen had. De bode liet hunne lijken in de zee werpen, en aan de menschen werd gezegd, dat zij gevlucht waren. Nu wilde Friso met alle mannen naar Fryasland varen, waar hij vroeger geweest was; maar de meesten wilden dat niet doen. Nu ging Friso heen en schoot het dorp met de koninklijke voorraadschuren in brand. Nu kon en durfde niemand blijven, en allen waren blijde, dat zij buiten waren; behalve vrouwen en kinderen hadden wij alles achtergelaten, doch wij waren geladen met leeftocht en oorlogsgereedschap.

Friso had nog geen vrede. Toen wij bij de oude haven kwamen, ging hij met zijne stoutmoedige manschappen heen en schoot onverhoeds brand in de schepen, die hij met zijne pijlen bereiken konde. Na zes dagen zagen wij de oorlogsvloot van Demetrius op ons toekomen. Friso beval ons dat wij de kleinste schepen moesten achteruit houden in eene breede linie; de groote met vrouwen en kinderen vooruit. Voorts gebood hij, dat wij de kraanbogen van voren moesten wegnemen en aan den achtersteven bevestigen, want zeide hij, wij behooren al vluchtende te vechten. Niemand mag zich vermeten, om een enkelden vijand te vervolgen, alzoo, zeide hij, is mijn besluit. Terwijl wij daarmede reeds bezig waren, kwam de wind ons voor de boeg tot schrik van de lafaards en der vrouwen, omdat wij geene slaven hadden, dan die ons vrijwillig gevolgd waren. Wij konden den vijand dus niet door roeijen ontkomen. Maar Wralda wist wel, waarom hij

[p. 176]

sâ dêde, a^end Friso thêr-et fata, lêt tha ba^ernpila ring inna krânboga lidsa. To lik bâd-er tha^et nimman skiata ne machte, êr hy skâten hêde. Forth sêid-er tha^et wi alle nêi tha^et midloste skip skiata moste, is tha^et dol god biracht sêid-er, sâ skilun tha ôra him to helpane kvma a^end tha^en mot alrik skiata sa-r alderbesta mêi. As wi nw arhalf ketting fon-ra of wêre, bigoston tha Phonisiar to skiata. Men Friso n-andere navt bi fâra tha êroste pil del falde a sex fadema fon sin skip. Nw skât-er. Tha ôra folgade, thet likte en fjurrêin a^end thrvchdam vsa pila mith wind mêi gvngon, bilêvon hja alle an brônd, a^end nâkade selva tha thridde lâge. Allera ma^ennelik gyradon a^end jûwgade. Men tha krêta vsar witherlâgum wêron sa herde, thet-et vs thet hirte binêpen warth. As Friso mênde tha^et et to koste, lêt-er ofhalde a^end wi spode hinne. Thach nêi that wi twa dêga forth pilath hêde, kêm thêr en ôre flâte ant sjocht, fon thrittich skêpun, thêr vs stêdis in wnne. Friso lêt vs wither rêd makja. Men tha ôthera sandon en lichte snâka fvl rojar forut, tha bodon thêra bâdon ut alera nôma jef hja mith fâra machte. Hja wêron Johniar, thrvch Dêmêtrius wêron hja wa^eldantlik nêi there alda hâve skikad. Thêr hêdon hja fon thêre kêse hêrad a^end nw hêdon hj a thet stolta swêrd antjan, a^end wêron vs folgad. Friso thêr fül mitha Johnjar faren hêde sêide ja^e, men Wichhirte vsa kêning sêide nê, Tha Johnjar send afgoda thjanjar sêid-er, ik selva ha^ev hêrad, ho hja thi an hropte. Friso sêide thet kvmath thrvch tha wandel mith tha a^efta Krêkalandar. Tha^et ha^ev ik vâken selva dên. Thach ben ik alsa herde Fryas as tha finste fon jow. Friso wêre thene ma^en thêr vs to Fryasland wisa moste. Thus gvngon tha Johnjar mith. Ak likt-et nei Wr.aldas hêi, hwand êr thrja mônathe om hlâpen wêron, gvngon wi allingen Britannja, a^end thrja dêga lêter machton wi ho.n sêen hropa.

[p. 177]

zoo deed. En Friso, die het vatte, liet spoedig de brandpijlen op de kraanbogen leggen. Tevens gebood hij dat niemand schieten mogt, voor dat hij geschoten had. Daarop zeide hij, dat wij alle naar het middelste schip moesten schieten. Is dat doel goed bereikt, zeide hij, dan zullen de andere hem te hulp komen, dan moet ieder schieten, zoo hij best kan. Toen wij nu ander half ketting (kabelslengte) van hen af waren, begonnen de Pheniciers te schieten, maar Friso beantwoordde dat niet voor dat de eerste pijl op zes vademen van zijn schip neer viel. Nu schoot hij, de anderen volgden, het geleek wel een vuurregen, en omdat onze pijlen met den wind medegingen, bleven zij alle aan den brand en raakten zelfs de derde laag. Alle mannen gierden en juichten, maar de kreten onzer tegenstanders waren zoo luide, dat ons het hart benepen werd. Toen Friso meende, dat het wel toe konde, liet hij afhouden en wij spoedden ons weg. Doch na dat wij twee dagen voort gesukkeld hadden, kwam er eene andere vloot in 't gezicht van dertig schepen, die ons steeds inwon. Friso liet ons weer klaar maken; maar de anderen zonden eene lichte snik met roeijers bemand vooruit. Hunne boden baden uit aller naam, of zij met ons mede varen mogten. Zij waren Joniers. Door Demetrius waren zij gewelddadig naar de oude haven gestuurd; daar hadden zij van dit gevecht gehoord; nu hadden zij het stoute zwaard aangegord, en waren ons gevolgd. Friso, die veel met Joniers gevaren had, zeide ja; maar Wichirte onze koning zeide neen. De Joniers zijn afgoden-dienaren, zeide hij, ik zelf heb gehoord hoe zij die aanriepen. Friso zeide, dat komt door den omgang met de echte Krekalanders. Dat heb ik vaak zelf gedaan, en toch ben is zoo Fryas als de vroomste van u. Friso was de man, die ons naar Friesland moest wijzen, dus gingen de Joniers mede. Ook scheen het naar Wraldas genoegen, want eer drie maanden verloopen waren, gingen wij langs Brittania, en drie dagen later mochten wij hoezee roepen.