Thet Oera Linda Bok

[p. 122]

Tha skrifta fon Adelbrost and Apollonia

Min nôm is Adelbrost svn fon Apol a^end fon Adela. Thrvch min folk ben ik kêren to Grêvetman ovira Linda wrda. Thêrvmbe wil ik thit bok forfolgja vp alsa dênera wisa as mine mem sproken heth.

Nêi that thene Mâgy felt was a^end Fryasburch vp stel brocht, most er en moder kêren wertha. Bi-ra lêva nêde thju Moder hira folgstera navt nômth. Hira lersta wille was sok a^end narne to findne. Sjugun mônatha a^efter werth er en mêna acht bilidsen a^end wel to Grênegâ^(*) ut êrsêke that anna Saxanamarka pâlth. Min mem werth kêren, men hju nilde nên Moder wêsa. Hju hêde heth lif minar tât hrêd, thêrthruch hêden hja ekkorum lyaf krêjen a^end nw wildon hja âk gâdath wertha. Fêlon wildon min mem fon er bislut ofbrenga; men min mem sêide, en Êremoder âcht alsa rên in -ra mod to wêsana as hja buta blikt a^end êven mild far al hjara bern. Nêidam ik Apol nw lyaf ha^ev boppa ella in wralda, sâ ne ka^en ik sâ-ne Moder navt nêsa. Sâ sprek a^end kêth Adela, men tha ôra burchfâmna wildon algâder Moder wêsa. Alrek stât thong fori sinera a^ejne fâm a^end nilde navt fyra. Therthrvch nis er nêne kêren a^end heth rik thus bandlâs. Hyr a^efter müg-it bigripa.

Ljudgêrt, tham kêning thêr hêmesdêga fallen is, was bi thêre Moder-is lêva kêren blikbêr trvch alle stâtha mith lyafde a^end trjvw. Heth wêre sin torn vmbe vppin eth grâte hof to Dok-hêm^(†) to hêmande, a^end bi thêre Moder-is lêva wrd-im ther grâte êr biwêsen, hwand et wêre immer sa ful mith bodon a^end riddarum fon hêinde a^end fêre as-m-a^e to fora na nêde sjan. Tach nw wêr-er ênsêm and

(*) Grênegâ, Groningen.

(†) Dokhêm, Dokkum.

[p. 123]

De schriften van Adelbrost en Apollonia.

Mijn naam is Adelbrost, de zoon van Apol en Adela. Door mijn volk ben ik gekozen tot Grevetman over de Linda-oorden. Daarom wil ik dit boek vervolgen, op zoodanige wijze als mijne moeder gesproken heeft.

Nadat de Magy verslagen was en Fryasburgt op stel gebracht, moest er eene Moeder gekozen worden. Bij haar leven had de Moeder hare opvolgster niet genoemd. Haar uiterste wil was weg en nergens te vinden. Zeven maanden daarna werd eene algemeene vergadering belegd en wel te Grenega, uit oorzaak dat het aan de Saksamarken paalt. Mijne moeder werd gekozen, maar zij wilde niet Moeder wezen. Zij had het leven mijns vaders gered, daardoor hadden zij elkander lief gekregen, nu wilden zij ook in het huwelijk treden. Velen wilden mijne moeder van haar besluit afbrengen; maar mijne moeder zeide: eene Eeremoeder behoort zoo rein in haar gemoed te zijn, als zij uitwendig schijnt, en even liefderijk voor al hare kinderen. Naardien ik nu Apol lief heb boven alles in de wereld, zoo kan ik zulk eene Moeder niet wezen. Zoo sprak en redeneerde Adela, maar de andere burgtmaagden wilden alle Moeder wezen. Elke staat dong mede voor zijne eigene maagd en wilde niet toegeven. Daardoor is er geene gekozen, en het rijk dus bandeloos. Uit het volgende moogt gij het begrijpen. Liudgert de koning die onlangs gestorven is, was bij het leven der Moeder gekozen, blijkbaar door alle staten met liefde en vertrouwen. Het was zijne beurt op het groote hof te Dokhem te wonen; en bij het leven der Moeder, werd hem daar groote eer bewezen; want het was er altijd zoo vol boden en ridders, als men er nooit te voren gezien had. Doch nu was hij eenzaam en verlaten;

[p. 124]

vrlêten, hwand alrek wêre ange that-er him mâster skolde mâkja boppa heth rjucht a^end welda ê-lik tha slâvona kêninggar. Elk forst wânde forth that-er enoch dêde as er wâkade ovir sin a^ejn stât; a^end thi ên ne jêf nawet tâ antha ôthera. Mith-êra burchfamna gvnget jeta a^erger to. Alrek thisra bogade vppira a^ejne wisdom a^end sahwersa tha Grêvetmanna awet dêdon buta hjam, sâ wrochten hja mistryvwa bitwiska tham a^end sinum ljudum. Skêder en sêke thêr fêlon stâtha trof a^end hêde ma^en thju rêd êner fâm in wnnen, sâ kêthon alle ôthera that hju sproken hêde to fêre fon hjra a^ejne stât. Thrvch althus dênera renka brochton hja twyspalt in ovira stâtha a^end torendon hja that band sâdêne fon ên, that et folk fon tha ênne stât nythich wêre vppet folk fon en ora stât a^end fâret alderminesta lik fêrhêmande biskôwade. Thju fêre thêra is wêst that tha Gola jeftha Trowyda vs al-êt lând of wnnen ha^even al ont thêra Skelda a^end thi Magy al to thêre Wrsâra. Ho-r thêrby to gvngen is, heth min mem vntlêth, owers nas thit bok navt skrêven ne wrden, afskên ik alle hâpe vrlêren ha^ev tha-et skil helpa thâ bâta. Ik ne skryw thus navt inna wân, thet ik thêrthrvch thet la^end skil winna jeftha bihaldane, that is minra achtne vndvalik, ik skryw allêna fâr et a^efter kvmande slacht, til thju hja algâdur wêta müge vp hvdêna wisa wy vrlêren gvnge, a^end tha alra mannalik hyr ut lêra mêi that elk kwâd sin gêja têlath.

My heth ma^en Apollônja hêten. Twyia thritich dêga nêi ma^em hira dâd heth ma^en Adelbrost min brother vrslêjen fonden vppa wa^erf, sin hawed split a^end sina lithne ût ên hrêten. Min tât thêr siak lêide is fon skrik vrsturven. Thâ is Apol min jungere brother fon hyr nêi thêre westsyde fon Skênlând fâren. Thêr heth er en burch ebuwad, Lindasburch^(*) hêten, vmbe dâna to wrekana vs lêth. Wr.alda heth-im thêr to fêlo jêra lênad. Hy heth fif svna wnnen. Altham brengath thêne Magy skrik

(*) Lindasburch, op kaap Lindanaes, Noorwegen.

[p. 125]

want iedereen was bevreesd, dat hij zich meester zoude maken boven het recht, en heerschen gelijk de slavenkoningen. Elk opperhoofd waande voorts, dat hij genoeg deed, als hij waakte over zijn eigen staat, en de een gaf niets toe aan den ander. Met de Burgtmaagden ging het nog erger toe. Elk van haar boogde op hare eigen wijsheid, en wanneer de Grevetmannen iets deden buiten haar, verwekten zij wantrouwen tusschen hem en zijn volk. Geschiedde er eene zaak, die vele staten betrof, en had men de raad van eene maagd ingewonnen, dan riepen alle andere, dat zij gesproken had ten voordeele van haar eigen staat. Door dusdanige ranken brachten zij tweespalt over de staten, en tornden zij den band zoodanig van een, dat het volk van de eene staat nijdig was op het volk van de andere staat, en voor het allerminste als vreemdelingen beschouwde. Het gevolg daarvan is geweest, dat de Golen of Truwenden al ons land afgewonnen hebben tot aan de Schelde, en de Magy tot aan de Wesara. Hoe het hierbij toegegaan is, heeft mijne moeder uitgelegd, anders was het boek niet geschreven geworden, ofschoon ik alle hoop verloren heb, dat het helpen zal ten bate. Ik schrijf dus niet in den waan, dat ik daardoor het land zal winnen of behouden, dat is mijns achtens ondoenlijk. Ik schrijf alleen voor het nakomende geslacht, opdat zij al te zamen mogen weten, op hoedanige wijze wij verloren gingen, en opdat ieder daaruit leeren mag, dat alle kwaad zijne straf teelt.

Mij heeft men Apollonia genoemd. Tweeëndertig dagen na moeders dood, heeft men Adelbrost mijn broeder verslagen gevonden op de werf, zijn hoofd gespleten, en zijne leden uiteengereten. Mijn vader, die ziek lag, is van schrik gestorven. Toen is Apol mijn jongere broeder; van hier naar de westzijde van Schoonland gevaren. Daar heeft hij eene burgt gebouwd, Lindasburgt geheeten, om daar ons leed te wreken. Wralda heeft hem daartoe vele jaren geleend. Hij heeft vijf zonen gewonnen. Die alle brengen den Magy schrik

[p. 126]

a^end min brother gôma. After ma^em a^end brother-is dâd send tha fromesta fon-ut-a lândum to ekkôrum kvmen, hja havon en bând sloten Adelbând hêten. Til thju vs nên leth witherfâra ne skolde, ha^evath hja my a^end Adelhirt min jungste brother vpper burch brocht, my by tha fâmna a^end min brother by tha wêrar. Thâ ik thritich jêr werê heth man my to Burchfâm kêren, a^end thâ min brother fiftich wêre, werth-er keren to Grêvetman. Fon ma^em-is syde wêre min brother thene sexte, men fon tât his syde thene thride. Nêi rjucht machton sine a^efterkvmande thus nên overa Linda a^efter hjara nômun navt ne fora, men alra ma^ennalik wildet ha^eva to êre fon mina ma^em. Thêr to boppa heth ma^en vs a^ek en ofskrifte jêven fon thet bok thêra Adela follistar. Thêr mitha ben ik thet blydeste, hwand thrvch min ma^em hjra wisdom kêm-et in wralda. In thas burch ha^ev ik jeta ôra skrifta fvnden, thêr navt in 't bok ne stan, a^ek lovsprêka ovir min ma^em, altham wil ik a^efter skriva.

Thit send tha nêilêtne skrifta Brunnos, ther skrywer wêsen is to thisre burch. After that tha Adela follistar ella hêde lêta overskryva elk in sin rik, hwat wryt was in vppa wâgarum thêra burgum, bisloton hja en Moder to kjasane. Thêrto wa^erth en mêna acht bilêid vp thisra hêm. After tha forme rêd Adelas wa^erth Tüntja bifolen. Ak skoldet slâcht ha^eve. Thach nw frêge min Burgtfâm thet wort, hju hede immerthe wênich wêst tha^et hju Moder skolde wertha, ut êrsêke tha^et hju hyr vpper burch sat, hwana mêst alle Moderum kêren wêron. Tha hju thet word gund was, êpende hju hira falxa wêra a^ende kêth: I alle skinth a^erg to heftane an Adelas rêd, tha tha^et ne skil thêrvmde min mvla navt ne sluta ner snôra. Hwa tach is Adela a^end hwâna kvmt et wêi tha^etster sokke hâge love to swikth. Lik ik hjuddêga is hju to fara hyr burchfam wêst.

[p. 127]

en mijn broeder roem aan. Na den dood van mijne moeder en mijn broeder, zijn de braafsten van onze landen te zamen gekomen en hebben een verbond gesloten, Adelbond geheeten. Opdat ons geen leed wedervaren zoude, hebben zij mij en mijn jongsten broeder Adelhirt op de burgt gebracht, mij bij de maagden en mijn broeder bij de krijgslieden. Toen ik dertig jaren oud was, heeft men mij tot Burgtmaagd gekozen, en toen mijn broeder vijftig was, werd hij gekozen tot Grevetman. Van moeders zijde was mijn broeder de zesde, maar van vaders zijde de derde. Naar recht mochten dus zijne nakomelingen niet overa Linda achter hunne namen voeren; maar iedereen wilde het hebben ter eere van mijne moeder. Daarenboven heeft men ons ook een afschrift gegeven van het boek van Adela's aanhangers. Daarmede ben ik het meest verheugd, want door mijner moeder wijsheid kwam het in de wereld. In de burgt heb ik nog andere geschriften gevonden, ook lofspraken over mijne moeder, die alle wil ik hier achter schrijven.

Dit zijn de nagelaten geschriften van Bruno, die schrijver geweest is op deze burgt. Nadat de aanhangers van Adela alles hadden laten overschrijven, elk in zijn rijk, wat op de wanden der burgten gegrift was, besloten zij eene Moeder te kiezen. Daartoe werd eene gemeene vergadering belegd op deze hiem. Naar de eerste raad van Adela werd Teuntja aanbevolen. Dit zoude ook geslaagd zijn, doch nu vroeg mijne Burgtmaagd het woord: zij was altijd in de meening geweest, dat zij Moeder zoude worden, uit oorzaak dat zij hier op de burgt zat, van waar meest alle Moeders gekozen waren. Toen haar het woord gegund was, opende zij hare valsche lippen en sprak: Gij allen schijnt zeer te hechten aan Adelas raad; doch dat zal daarom mijn mond niet sluiten noch snoeren. Wie toch is Adela en waar komt het van daan, dat gij haar zulken hoogen lof toezwaait? Gelijk ik tegenwoordig, zoo is zij te voren hier Burgtmaagd geweest;

[p. 128]

Tha is hju thêr vmbe wiser jefta bêtre as ik a^end alle ôthera, jefta is hju mâr stelet vppvsa sêd a^end plêgum. Hwêre tha^et et fal, sâ skolde hju wel Moder wrden wêsa, thâ hju thêrto kêren is, men nêan hju wilde rêder ennen bosta ha mith all joi a^end nochta thêr er anebonden send, in stêd fon ênsum over hjam a^end et folk to wâkane. Hju is êl klarsjande, god, men min âgne ne send fêr fon vrthjustred to wêsane. Ik ha^ev sjan tha^et hju hira fryadelf herde minth, nw god, tha^et is lovelik, men ik ha^ev forther sjan tha^et Tüntja Apol-is nift is. Wyder wil ik navt ne sedsa.

Tha forsta bigripen êl god, hwêr hju hly sochte, men emong et folk kêm twyspalt, a^end nêidam heth maradêl fon hyr wei kêm, wilde-t Tüntja thiu êre navt ne guna. Rêdne wrde stopth, tha saxne tâgon uta ska^edne, men thêr ne wa^erth nêne Moder kêren. Kirt a^efter hêde annen vsera bodne sin makker fa^eleth. Til hjuddêga hêde der frod wêsen, thêrvmbe hede min burchfâm orlovi vmb-im buta tha lândpâla to helpane. Thach in stêd fon im to helpane nêi thet Twiskland, alsa fljuchte hju selva mith im overe Wrsara a^end forth nêi tha Mâgy. Thi Mâgy tham sina Fryas svna hagja wilde stald-iri as Moder to Godaburch et Skêuland, mên hju wilde mâr, hju sêid-im tha^et sahwersa hi Adela vpruma koste, hi ma^ester skolde wertha over êl Fryas land. Hju wêr en fyand fon Adele sêide hju, hwand thrvch hjra renka nas hju nên Moder wrden. Sahwersa hy hir Texland forspreka wilde, sa skolde hjra boda sina wichar to wêiwyser thjanja. Al thissa sêka heth hjra boda selva bilyad.

is zij daarom wijzer en beter als ik en alle andere? of is zij meer gesteld op onze zeden en gewoonten? Was dat het geval, dan zoude zij wel Moeder geworden zijn, toen zij daartoe gekozen is, maar zij wilde liever een huwelijk hebben met alle vreugde en genoegens, die daaraan verbonden zijn, in plaats van eenzaam over haar zelve en het volk te waken. Zij is zeer helderziende, goed, maar mijne oogen zijn verre van verduisterd te wezen. Ik heb gezien dat zij haren echtgenoot grootelijks bemint, nu goed, dat is loffelijk, maar ik heb verder gezien, dat Teuntje Apols nicht is. Wijders wil ik niets zeggen.

De voornaamsten begrepen heel goed, waar zij luwte zocht, maar onder het volk kwam tweespalt, en, naardien het meerderdeel van hier kwam, wilde het Teuntje die eer niet gunnen. De redeneringen werden geëindigd: de messen uit den zak gehaald, en er werd geene Moeder gekozen. Kort daarop had een van onze boden zijn makker geveld. Tot nu toe was hij braaf geweest, daarom had mijne burgtmaagd verlof hem buiten de landpalen te helpen. Doch, in plaats van hem te helpen naar het Twiskland, zoo vluchtte zij zelve met hem over de Wesara en voorts naar den Magy. De Magy, die zijne Fryaszonen behagen wilde, stelde haar aan als Moeder op Godaburgt in Schoonland; maar zij wilde meer, zij zeide hem dat, bij aldien hij Adela uit den weg ruimen konde, hij meester zoude worden over geheel Fryas land. Zij was eene vijandin van Adela, zeide zij, want door hare ranken was zij geene Moeder geworden. Bijaldien hij haar Texland wilde toezeggen, zoude haar bode zijne krijgslieden tot wegwijzer dienen. Al deze zaken heeft haar bode zelf beleden.