Thet Oera Linda Bok
(1872)–anoniem (wsl. Cornelis over de Linden, Eelco Verwijs & François HaverSchmidt) Thet Oera Linda Bok– Auteursrechtvrij
[pagina 110]
| |
Thit stat in al vsa burga.Ho vsa DênamarkaGa naar voetnoot(*) fâra vs vlêren gvngon 1600 aend 2 jêrGa naar voetnoot(†) nêi Aldland vrgongen is. Thrvch Wodins dor aend dertenhêd was thene Magy bâs wrden ovir Skênlandis astardêl. Wra berga aend wr-n sê ne tvrade hi navt ne kvma. Thju Moder wildet navt wêrha, hja sprêk aende kêth, ik sja nên frêse an sina wêpne, men wel vmbe tha Skênlander wêr to nimmande, thrvchdam hja bastered aend vrdêren sind. Vppa mêna acht tochte man alên. Thêrvmbe is-t im lêten. Grât 100 jêr lêden byondon tha Dênemarkar to wandelja mith hjam. Hja jêvon him ysere wêpne aend rêdskip thêr fori wandeldon hja golden syrhêdon bijunka kâper aend yserirtha. Thju Moder sand bodon aend rêd-er, hja skolde thju wandel fâra lêta. Thêr wêre frêse sêide hju fori hjara sêdum, aend bitham hja hjara sêde vrlêren, thaen skolde hja âk hjara frydom vrljasa. Men tha Dênemarkar nêde narne âra nei, hja nilda navt bigrippa that hjara sêde vrbrûde kvste, thêrvmbe ne meldon hja hja navt. To lônga lesta brochton hja ajne wêpne aend liftochta wêi. Men thaet kwâd wrocht hjara gêia. Hjara lichêma wrdon bilâden mêi blik aend skin, men hjara arka spynton aend skvra wrdon lêtoch. Krek hondred jêr eftere dêi that et forma skip mit liftochta fona kâd fâren was, kêm ermode aend lek thrvch tha anderna binna, honger sprêda sina wjvka aend strêk vppet land del, twispalt hlip stolte in overe strêta aend forth to tha hûsa in, ljafde ne kv nên stek lônger navt finda aend êntracht run êwêi. Thaet baern wilde êta fon sina maem aend thju maem hêde wel syrhêdon tha nên êta. Tha wiva kêmon to hjara manna, thissa gvngon nêi tha grêva, tha grêva nêdon selva nawet of hildon-t skul. Nw most maen tha syrhêdon vrsella, men thawila tha stjurar thêrmêi | |
[pagina 111]
| |
Dit staat op al onze burgen.Hoe onze Denemarken voor ons verloren gingen, 1602 jaren nadat Atland was verzonken. Door Wodins dwaze dartelheid, was de Magy meester geworden over het oosterdeel van Schoonland Over de bergen en over de zee durfden zij niet komen. De Moeder wilde het niet weren, zij sprak zeggende: Ik zie geen gevaar in zijne wapenen, maar wel om de Schoonlanden weer te nemen, omdat zij verbasterd en verdorven zijn. Op de algemeene vergadering dacht men gelijkerwijze. Daarom is het aan hem gelaten. Groot honderd jaren geleden begonnen de Denemarkers met hun handel te drijven. Zij gaven hun ijzeren wapenen, daarvoor ruilden zij gouden sieraden benevens koper- en ijzererts. De Moeder zond boden en raadde hun, zij zouden den ruilhandel laten varen. Daar was gevaar, zeide zij, voor hunne zeden, en indien zij hunne zeden verloren, dan zouden zij ook hunne vrijheid verliezen. Maar de Denemarkers hadden nergens ooren naar; zij wilden niet begrijpen, dat hunne zeden verloren konden gaan; daarom stoorden zij zich niet aan haar. Ten langen leste brachten zij hunne eigene wapenen en leeftocht zoek. Maar dit kwaad veroorzaakte hunne straf. Hunne ligchamen werden overladen met glans en schijn, maar hunne kisten, kasten en schuren werden ledig. Juist honderd jaar nadat het eerste schip met leeftocht van de kust in zee gestoken was, kwam armoede en gebrek door de vensters binnen, honger spreidde zijne wieken uit en streek op het land neder, tweespalt liep trotsch over de straat, en voorts de huizen in, liefde kon geen steun langer vinden, en eendracht liep weg. Het kind vroeg eten van zijne moeder, en die had geene spijs, maar wel sieraden. De vrouwen kwamen tot hunne mannen, deze gingen tot de graven, de graven hadden zelve niets, of hielden het verborgen. Nu moest men de sieraden verkoopen, maar terwijl de zeelieden daarmede | |
[pagina 112]
| |
wêi brit wêron kêm frost aend lêi-n plônk del vppa sê aend wra strête. Tha frost thju brigge rêd hêde, stop wâkandon thêrwr to-t land ut aend vrêd klywade vpper sêtel. In stêde fon tha owera to biwâkande spandon hja hjara horsa for hjara togum aend runon nêi Skênland thâ. Tha Skênlander, tham nêy wêron nêi that land hjarar êthla kêmon nêi tha Dênemarkum. Vppen helle nacht kêmon hja alla. Nw sêidon hja that hja rjucht hêde vppet land hjarar êthlon aend thahwil that maen thêrvr kaempade kêmon tha Finna in tha lêtoga thorpa aend runadon mith tha bern ewêi. Thêrtrvch aend that hja nên goda wêpne navt nêdon, dêd hjam tha kaesa vrljasa aend thêrmêi hjari frydom, hwand thene Magy wrde bâs. That kêm that hja Fryas tex navt lêsde aend hira rêdjêvinga warlâsed hêde. Ther send svme thêr mêne that hja thrvch tha grêva vrrêden send, that tha fâmna thaet lông spêrath hêdon, tha sa hvam sa thêr vr kêtha wilde, tham is mvla wrdon to smôrath mith golden kêdne. Wi ne mügan thêrvr nên ordêl to fellande, men wi willath jo tohropa, ne lên navt to sêre vppa wisdom aend düged ni fon jvwa Forsta, ni fon jowa fâmna, hwand skel et halda sa mot allera mannalik wâka ovir sin ajna tochta aend for-t mêna held. Twa jêr nêidam kêm thene Magy selva mith en flâte fon lichte kânum, tha Moder fon Texland aend tha foddik to râwane. Thaes aerge sêke bistonde-r thes nachtis anda winter by storne tydum as wind gûlde aend hêjel to jenst tha andêrna fêtere. Thi utkik thêr mênde thater awet hêrde staek sin balle vp. Tha drêi as et ljucht fon êr tore vppet ronddêl falda, sa-r that al fêlo wêpende manna wra burchwal wêron. Nw gvng-er to vmbe tha klokke to lettane, tha et wêre to lêt. Êr tha wêre rêd wêre, weron al twa thusand ina wêr vmbe tha porte to rammande. Strid hwilde thervmbe kirt, | |
[pagina 113]
| |
vertrokken waren, kwam de vorst en legde een plank neder op de zee en op de straat (de Sond). Toen de vorst de brug gereed had, stapte de waakzaamheid daarover het land uit, en het verraad klom op zijn zetel. In plaats van de oevers te bewaken, spanden hij hunne paarden voor hunne sleden, en reden naar Schoonland. Doch de Schoonlanders, die begeerig waren naar het land hunner voorvaderen, kwamen naar de Denemarken. Op een heldere nacht kwamen zij alle. Nu zeiden zij, dat zij recht hadden op het land hunner voorvaderen, en terwijl men daarover streed, kwamen de Finnen in de verlatene dorpen en liepen met de kinderen weg. Daardoor en dat zij geene goede wapenen hadden, deed hun de strijd verliezen en daarmede de vrijheid, want de Magy werd meester. Dat kwam daar van daan, dat zij Fryas tex niet lazen en hare raadgevingen verwaarloosd hadden. Er zijn sommigen, die meenen, dat zij door de graven verraden zijn, en dat de maagden dat al lang bespeurd hadden. Doch zoodra iemand daarover spreken wilde, werd hem de mond gesnoerd met gouden ketens. Wij kunnen daarover niet oordeel vellen, maar wij willen u toeroepen: Verlaat u niet te zeer op de wijsheid en deugd noch van uwe vorsten noch van uwe maagden; want zal het stand houden, dan moet iedereen waken over zijn eigene hartstochten en voor het algemeene welzijn. Twee jaren daarna kwam de Magy zelf met eene vloot van lichte booten om aan de Moeder van Texland de lamp te ontrooven. Deze booze daad bestond hij bij nacht in den winter bij stormweder, terwijl de wind gierde en de hagel tegen de vensters kletterde. De torenwachter, die meende, dat hij wat hoorde, ontstak zijne toorts. Zoodra als het licht van den toren op het ronddeel neder viel, zag hij dat reeds vele gewapende mannen over de burgtwal waren. Nu ging hij om de klok te luiden, doch het was te laat. Eer de wacht gereed was, waren reeds twee duizend in de weer om de poort te rammeijen. De strijd duurde daarom kort, | |
[pagina 114]
| |
hwand thrvchdam tha wêra navt nên gode wacht halden nêde, kêmon alle om. Hwil that alrek drok to kaempane wêre, was thêr en wla Fin to thêre flête jefta bedrum fon thêre Moder inglupth, ând wilde hja nêdgja. Tha thju Moder wêrd-im of that er bekwârd tojênst tha wâch strumpelde. Thâ-r wither vpa bên wêre stek er sin swêrd to ir buk in segsande, nilst min kul navt sâ skilst min swêrd ha. After im kêm en skiper fona Dênemarka, thisse nam sin swêrd aend hif thêne Fin thrvch sina hole. Thêrut flât swart blod aend thêrvr swêfde-n blâwe logha. Thi Magy lêt thju Moder vpa sinra skip forplêgja. As hju nw wither alsa fêre hêl aend bêter wêr that hju faest sprêka machte, sêide thene Magy that hju mith fâra moste, tha that hju hira foddik aend fâmna halda skolde, that hju en stât skolde nyta sâ hâch as hju to fara na nêde kenth. Forth sêide-r thaet hi hiri frêja skolde in ajnwarde fon sinum forsta, jef er mâster skolde wertha over alle lânda aend folkra Fryas. Hi sêide that hju that bijâe aend bijechta most, owers skolde-r vnder fêlo wêja sterva lêta. As er thêr after al sinra forsta om ira lêger to gadurad hêde frêjer lûd, Frâna vrmites i klârsjande biste most m.ênis segsa of ik mâster skil wertha over alle lânda aend folkra Fryas. Frâna dêde as melde hja him navt. To lônga lesta êpende hju hira wêra aende kêth, min âgun wrde thjûstred, tha that ôre ljucht dêgth vp in minara sêle. Jes, ik sja-t. Hark Irtha aend wês blyde mith my. Vndera tydum that Aldland svnken is, stand thju forma spêke fon thet Jol an top. Thêrnêi is hju del gvngon aend vsa frydom mith tham. As er twa spêka jeftha 2000 jêr del trûled het, sâ skilun tha svna vpstonda thêr tha forsta aend prestera thrvch hordom bi-t folk têled haeve, aend tojenst hjara tâta tjugha. Thi alle skilum thrvch mort swika, men hwat hja kêth haeve skil forth | |
[pagina 115]
| |
want omdat de krijgslieden geene goede wacht gehouden hadden, kwamen allen om. Terwijl iedereen druk aan het vechten was, was er een leelijke Fin in de (fleete) of het slaapvertrek van de Moeder binnen geslopen, en wilde haar geweld aandoen. De Moeder weerde hem af, dat hij ruggelings tegen de wand tuimelde. Toen hij weder op de been was, stak hij haar zijn zwaard in de buik, zeggende: wilt gij mijne roede niet, zoo zult gij mijn zwaard hebben. Achter hem kwam een zeeman van de Denemarken, deze nam zijn zwaard en kloofde den Fin den kop. Daaruit stroomde zwart bloed en daarboven zweefde eene blaauwe vlam. De Magy liet de Moeder op zijn schip verplegen. Toen zij nu zoo verre hersteld en beter was, dat zij helder spreken konde, zeide de Magy, dat zij met hem mede varen moest, doch dat zij hare lamp en hare maagden zoude behouden, dat zij een staat zoude voeren, zoo hoog als zij nooit te voren gekend had. Voorts zeide hij, dat hij haar vragen zoude in tegenwoordigheid van zijne voornaamsten, of hij meester zoude worden over alle landen en volken van Frya. Hij zeide, dat zij dit bevestigen en verzekeren moest, anders zoude hij haar onder vele smarten laten sterven. Toen hij daarna alle zijne voornaamsten om haar leger vergaderd had, vroeg hij luide: Frana, vermits ge helderziende zijt, moet gij mij eens zeggen of ik meester zal worden over alle landen en volken van Frya. Frana deed, als sloeg zij geen acht op hem. Ten langen laatste opende zij hare lippen, en sprak: Mijne oogen worden verduisterd, doch het andere licht daagt op in mijne ziel. Ja, ik zie het. Hoor Irtha, en wees blijde met mij. In de tijden, dat Atland verzonken is, stond de eerste spaak van het Juul in top. Daarna is zij nedergegaan en onze vrijheid met haar. Als het twee spaken of twee duizend jaren nedergewenteld heeft, zullen de zonen opstaan, die de vorsten en priesteren in ontucht bij het volk geteeld hebben, en die tegen hunne vaderen getuigen. Die allen zullen door moord bezwijken; maar wat zij verkondigd hebben, zal voortdurend | |
[pagina 116]
| |
bilywa aend frûchdber wertha in-a bosme thêra kloke maenniska, alsa lik gode sêdum thêr del lêid wrde in thinra skât. Jeta thûsand jêr skil thju spêke then del nyga aend al mâra syga anda thjusternesse aend in blod, ovir thi utstirt thrvch tha lâga thêr forsta aend prestera. Thêrnêi skil thet mornerâd wither anfanga to glora. Thit sjande skilun tha falska forsta aend prester alsamen with frydom kaempa aend woxelja, men frydom, ljafde aend êndracht skil-et folk in hjara wach nêma aend mit thet jol risa uta wla pol. Thaet rjucht thaet erost allêna glorade, skil than fon lêjar laja to-n logha wertha. That blod thêra aergum skil ovir thin lif strâma, men thu ne mügth et navt to thi nêma. To tha lesta skil thaet feninige kwik thêr vp âsa aend thêrof sterva. Alle wla skêdnese tham forsunnen send vmbe tha forsta aend prestera to boga, skilun an logha ofred wertha. Forth skilun al thinra bern mith frêthò lêva. Thâ hju utspreken hêde, sêg hju del. Men thene Mâgy tham hja navt wel forstân hêde krêth, ik haev thi frêjeth, jefik bâs skilde wertha ovir alle lânda aend folkra Fryas, aend nw haeste to en other sproken. Frâna rjuchte hiri wither, sach im star an aend kêthe: êr sjugun etmelde om send, skil thin sêle mitha nachtfüglon to tha grâwa omme wâra aend thin lik skil ledsa vppa bodem fona se. Êl wel sêide thene Magy mith vrborgne wodin, segs men thaet ik kvme. Forth sêider to jenst ên sinar rakkarum, werp that wif vr skippes bord. Althus wêr-et ende fon-re leste thêra ModerumGa naar voetnoot(*). Wrêke willath wi thêr vr navt ne hropa, tham skil tyd nima. Men thûsand wâra thûsand mêl willath wi Frya aefternêi hropa: wâk-wâk-wâk.
| |
blijven en vrnchtbaar worden in den boezem der kloeke menschen, gelijk goede zaden die neergelegd worden in uwen schoot. Nog duizend jaren zal de spaak naar beneden dalen en al meer neder zijgen in de duisternis en in het bloed over u uitgestort door de lagen der vorsten en priesteren. Daarna zal het morgenrood weder aanvangen te gloren. Dit ziende zullen de valsche vorsten en priesters allen te zamen tegen de vrijheid kampen en worstelen; maar vrijheid, liefde en eendracht zullen het volk in hare hoede nemen, en met het juul uit de vuile poel rijzen. Het licht, dat eerst alleen gloorde, zal dan van lieverlede tot eene vlam worden. Het bloed der boozen zal over uw ligchaam stroomen, maar gij moogt het niet tot u nemen. Ten laatste zal het vergiftige gedierte daarop azen en daarvan sterven. Alle vuile geschiedenissen, die verzonnen zijn om de vorsten en priesteren te roemen, zullen aan de vlam geofferd worden. Voortaan zullen alle uwe kinderen in vrede leven. Toen zij uitgesproken had, zeeg zij neder. Maar de Magy, die haar niet wel verstaan had, schreeuwde: ik heb u gevraagd of ik meester zoude worden over alle landen en volken van Frya, en nu hebt gij tot een ander gesproken. Frana richtte zich weder op, zag hem strak aan en sprak: eer zeven etmalen om zijn, zal uwe ziel met de nachtvogels bij de graven rond waren, en uw lijk zal liggen op den bodem van de zee. Heel goed, zeide de Magy met verkropte woede, zeg maar dat ik kom. Vervolgens zeide hij tot zijn gerigtsdienaars: werpt dat wijf over scheepsboord. Zoo was het einde van de laatste der Moeders. Wraak willen wij daarover niet roepen, die zal de tijd nemen. Maar duizendwerf duizendmaal willen wij Frya na roepen: waak! waak! waak! |